با این حال، نه‌تنها به ابعاد کنونی محدود نمانده، بلکه با سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف سعی کرده تا با نقش‌آفرینی مسئولانه‌تر، هم سهامداران خود را پیش از مشارکت در طرح‌های اقتصادی منتفع کند، هم با پیگیری مسئولیت‌های اجتماعی و صنعتی خود، گامی مهم در راستای خودکفایی ایران در صنایع موردنیاز برای تولید در زنجیره فولاد بردارد و هم سعی کند تا با پیگیری طرح‌هایی نظیر تصفیه‌آب موردنیاز برای تولید و همچنین مشارکت در طرح‌های انتقال آب از دریای عمان، به محیط‌زیست استان اصفهان و صنایع عظیم فعال در آن یاری رسانده باشد. یک شرکت تا چه حد می‌تواند به توسعه اقتصاد یک کشور کمک کند؟ در این بین، برخی از فعالان بزرگ صنعتی و معدنی، حتی در شرایط تحریمی هم سعی کرده‌اند تا کمکی برای تحقق رشد اقتصاد کشور و کاهش رنج تحریم‌ها باشند. یکی از مهم‌ترین شرکت‌هایی که وزن مهمی در تولید صنعتی کشور داشته و توانسته، در توسعه صنعت ایران گام‌های بلندی بردارد، شرکت فولاد مبارکه اصفهان است. آنچه در ادامه می‌خوانید، بخشی از اقدامات این ابرشرکت فلزی است.

گام‌های بلند ابرشرکت فلزی

براساس اطلاعات منتشرشده، فولاد مبارکه توانسته است از سال ۱۳۹۸ تاکنون، ۶۵ کالای استراتژیک صنعت فولاد را بومی‌سازی کند. حاصل فعالیت‌های شرکت یادشده در این زمینه، کسب صرفه‌جویی ارزی به مبلغ ۵۰ میلیون یورو بوده و براساس آنچه محمدرضا ممتاز، مدیر خرید مواد مصرفی فولاد مبارکه، به رسانه‌ها گفته، این شرکت توانسته است با انجام عملیات بومی‌سازی در طول سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۲ مبلغی حدود ۷۹۰ میلیارد تومان سود کسب کند. از این‌رو می‌توان گفت که در وضعیت کنونی نه‌تنها این بومی‌سازی، منفعتی جدی برای اقتصاد داشته بلکه توانسته است سهامداران فولاد را هم، از این محل منتفع کند.

«مبارکه» نمی‌ایستد

خدمات فولاد مبارکه به صنعت فولاد و در نگاهی کلان‌تر به اقتصاد کشور، بسیار کلان‌تر از مواردی است که تاکنون مطرح شده است. این شرکت چه از سال ۶۰ که تنها در حد یک «پروژه» بود و چه حالا که به‌دلیل دارا بودن زیرمجموعه‌هایی در سرتاسر ایران، هرساله حجم بالایی از صورت‌های مالی و گزارش‌های مربوطه را روانه تارنمای کدال کرده، همواره درصدد بوده است تا با برآورده ساختن نیازهای صنعتی ایران، باری از دوش کشور بردارد. از همین‌رو جز مواردی که عمدتا به‌عنوان تولیدات معمول صنعت فولاد ایران می‌شناسیم، در زیرمجموعه‌های فولاد مبارکه، شاهد ورود به صنایع مختلفی بوده‌ایم که از صنعت مالی تا صنایع فنی مهندسی را نیز شامل می‌شوند. البته تمامی این شرکت‌ها در جهتی گام بر می‌دارند که فعالیت آنها در سمت‌وسوی تکمیل زنجیره ارزش فولاد یا تسهیل فعالیت اصلی شرکت باشد. بررسی‌ها نشان می‌دهد با فرارسیدن فصل مجامع، ۲۹ گزارش مالی مستقل که هرکدام به یکی از شرکت‌های زیرمجموعه گروه فولاد مبارکه اصفهان منسوب هستند، روی سامانه کدال بارگذاری شده است. تعداد بالایی از این شرکت‌ها اگرچه وابستگی مستقیم به صنعت فولاد دارند؛ اما برخی از آنها در بازار سرمایه فعالیت قابل‌توجهی دارند؛ مانند کارگزاری مبین سرمایه. البته از میان این شرکت‌ها، برخی مانند سرمایه‌گذاری توکافولاد و زیرمجموعه‌های وابسته آن که همگی تحت مالکیت فولاد مبارکه هستند، از بدنه اصلی جدا شده‌اند و به شکل مستقل ادامه حیات می‌دهند. همچنین، شرکت‌های دیگری نظیر فولاد امیرکبیرکاشان و فولاد هرمزگان نیز در این تحلیل نیامده‌اند. با این حال، به‌طورکلی می‌توان گفت که گستره سرمایه‌گذاری‌های مبارکه از غرب تا شرق کشور سبب شده است تا «فولاد» هم‌اکنون بخش مهمی از مواد اولیه صنایع دیگر نظیر خودرو را تامین کند. بنا بر آمار منتشره از سوی خود شرکت، ظرفیت تولید محصولات مختلف از «گندله» گرفته تا «کلاف رنگی» به حدود ۶۵ میلیون تن می‌رسد که البته باید در نظر داشت برخی از این محصولات، برای تولید محصولات نهایی مورداستفاده قرار می‌گیرند. از این‌رو بیراه نخواهد بود، اگر بگوییم فولاد مبارکه در ۴۰ سال گذشته یکی از مهم‌ترین شرکت‌های رو به رشد ایران بوده است که باتوجه به ظرفیت‌های تولیدی کشور، این سیر رشد همچنان ادامه دارد.

گام‌های بلند «مبارکه» برای تامین نیازهای داخلی

تلاش‌های فولاد مبارکه برای رفتن به‌سمت رفع نیازهای داخلی نیز قابل‌توجه است. بررسی‌ها حاکی از آن است که فولاد مبارکه در راستای رفع نیازهای داخلی در سال‌های اخیر گام‌های بلندی برداشته و حتی توانسته است از سد بسیاری محدودیت‌های دردسرزا برای صنایع بگذرد. به‌عنوان‌نمونه، در صنعتی مانند تولید ورق خودرو که در سال‌های اخیر به دغدغه جدی خودروسازان بدل شده بود و با افزایش تیراژ تولید می‌توانست در صورت واردات، ارزبری بالایی به اقتصاد تحمیل کند؛ با سرمایه‌گذاری‌های آینده‌نگرانه فولاد مبارکه، نه‌تنها دیگر چالشی وجود ندارد، بلکه به فرصتی برای ارتقای توان صنعتی ایران بدل شده است. بررسی گفت‌وگوهای انجام‌شده میان معاون فروش و بازاریابی شرکت فولاد مبارکه با معاون خرید شرکت ایران‌خودرو در روزهای ابتدایی خرداد، حکایت از شکل‌گیری رضایتی دوطرفه بین خریدار و فروشنده دارد. مبارکه که فروشنده طیف وسیعی از محصولات از جمله محصولات گرم، اسیدشویی و محصولات سرد به شرکت ایران خودرو است، با ارائه محصولات باکیفیت، توانسته رضایت شرکت خریدار را به‌خوبی جلب کند. حتی جلسات دوره‌ای مدیران 2 شرکت برای همسویی نیازها و نظرات و تولید به‌صورت ماهانه برگزار می‌شود. چنین تولیداتی نشان از آن دارد که بزرگ بودن شرکت فولاد مبارکه و افزایش روزافزون تنوع تولیدات در سراسر زنجیره ارزش صنعت فولاد، مانع از آن نشده است تا کارآیی مدیریت و خدمات هنگام و پس از فروش کاهش یابد.

نکته دیگر، متمایزکننده فولاد مبارکه از سایر شرکت‌های صنعتی بزرگ، علاوه بر تعدد تولیدات این شرکت، تعدد منابع درآمدی شرکت است. این مسئله نه‌تنها می‌تواند امنیتی درخور برای درآمدزایی شرکت در بازارهای داخل ایجاد کند، بلکه می‌تواند برخی ریسک‌های مالی را برای فولاد مبارکه به حداقل برساند. برای مثال، در حالی که بسیاری از مردم عادی تولیدات صنعت فولاد را به تیرآهن و میلگرد محدود می‌دانند یا در نهایت، بازتاب تولید ورق‌های سرد و گرم استفاده‌شده در صنایع را در صورت‌های مالی می‌بینند، زیر پوست فعالیت شرکت، گستره‌ وسیعی از فعالیت‌ها جریان دارد که با اثرپذیری از ریسک‌ها و به‌طبع فرصت‌های موجود در سایر صنایع، راه را برای بهره‌مندی فولاد، از اصلاحات بالقوه اقتصادی در بخش‌های مختلف فراهم می‌کند.

نگاه ویژه به محیط‌زیست

یکی از مسائلی که طرفداران و حامیان محیط‌زیست همواره درباره صنایع فلزی و معدنی مدنظر قرار می‌دهند، آلودگی‌هایی است که صنایع فلزی و معدنی برای طبیعت و محیط‌زیست دارند. این مخاطرات زمانی تشدید می‌شوند که شرکت‌های تولیدکننده در این زمینه در کنترل آلودگی‌های ناشی از فعالیت، چندان مسئولیت‌پذیر نباشند. اطلاعات مندرج در آخرین گزارش فعالیت هیات‌مدیره فولاد مبارکه حاکی از آن است که این شرکت نه‌تنها برای حفاظت از محیط‌زیست، برنامه‌های ویژه‌ای دارد، بلکه تا به‌امروز نیز، خدمات شایان‌توجهی برای محافظت از منابع‌طبیعی و محیط‌زیست به‌عمل آورده است. در واقع، گستره فعالیت این شرکت در زمینه حفاظت از محیط‌زیست به‌حدی بوده که علی سلاجقه، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست، چندی پیش در بازدید از منطقه حفاظت‌شده قمیشلو گفت: مجموعه فولاد مبارکه در دوره جدید مدیریت، اقدامات، استراتژی‌ها و سیاست‌های خوبی را در زمینه‌های محیط‌زیستی در پیش گرفته و جهت‌گیری‌های آن در عرصه محیط‌زیست ستودنی است. وی در ادامه به رسانه‌ها گفته بود: ظرفیت بخش‌های مختلف کشور نظیر صنایع، معادن و بخش خصوصی از جمله ظرفیت‌هایی است که باید در سراسر کشور و در قالب مسئولیت‌های اجتماعی به کار گرفته شود. همین گفته‌ها سبب شد تا محمد یاسر طیب‌نیا، مدیرعامل فولادمبارکه نیز خاطرنشان کند؛ شرکت تحت مدیریت او نه‌تنها به سیاست‌های کنترلی و حمایتی از محیط‌زیست ادامه خواهد داد، بلکه در آینده می‌خواهد الگویی برای سایر صنایع باشد. او در این‌باره گفت: امروز نگاه ما در فولاد مبارکه الگو شدن در این حوزه و تبدیل شدن به یک صنعت سبز برای خلق آینده‌ای بهتر است. تنها در یک نمونه از موارد اشاره‌شده در گزارش تفسیری مدیریت، به بحث بازیافت تصفیه آب توجه داده شده که تاثیر مهمی بر کاهش مصرف فولاد مبارکه از منابع آبی قابل‌شرب داشته است. آن‌طور که در گزارش تفسیری منتشرشده ضمیمه صورت‌های ‌مالی سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ آمده است: «بخش قابل‌توجهی از آب مصرفی فولاد مبارکه از طریق تصفیه مجدد پساب و بازگردانی آن به چرخه تولید و همچنین تصفیه فاضلاب شهرهای همجوار و استفاده از آن در فرآیند تولید، همچنین مابقی آب مصرفی شرکت از رودخانه زاینده‌رود تامین می‌شود. حق برداشت آب (دیماند) از رودخانه در طراحی اولیه شرکت حدود ۴۰ میلیون مترمکعب بوده که با اجرای طرح‌های تصفیه پساب و بازچرخانی، میزان برداشت آب به‌میزان قابل‌توجهی کاهش یافته است.» بر این اساس، باتوجه به خشکسالی‌های اخیر و مشکلات زیست‌محیطی و اجتماعی که کاهش آب زاینده‌رود در استان اصفهان در پی داشته است ، به‌نظر می‌رسد پیگیری چنین تحولی نقش مهمی ‌در انجام مسئولیت‌های اجتماعی شرکت داشته است. البته انجام مسئولیت‌های اجتماعی و حمایت از محیط‌زیست از سوی این شرکت چندان محدود نمانده است و حالا فولاد مبارکه قصد دارد تا با کمک به انتقال آب از دریای عمان به اصفهان، گام مهم دیگری در رفع نیازهای آبی آن منطقه و کاهش خطر تنش آبی بردارد.

ورزشگاه نقش‌جهان

ورزشگاه ۷۵ هزارنفری نقش‌جهان اصفهان از آن دست پروژه‌هایی است که در قالب تعهد فولاد مبارکه به مسئولیت اجتماعی اجرا شد.طرحی ملی که کلنگ احداث آن در سال ۱۳۶۸ به زمین زده شد و پس از رکودی طولانی، با هماهنگی انجام‌گرفته از سوی وزارت ورزش و جوانان، در 8 آذر ۱۳۹۳ به شرکت فولاد مبارکه واگذار شد تا در نهایت در ۱۲ آبان ۱۳۹۵ به‌عنوان یکی از مدرن‌ترین ورزشگاه‌های استاندارد ایران با گنجایش ۷۵هزار نفر افتتاح شود. این افتخار در ادامه سایر طرح‌های مرتبط با حوزه مسئولیت اجتماعی در فولاد مبارکه، با هدف توسعه ورزش و اماکن ورزشی کشور برنامه‌ریزی و عملیاتی شد و در کنار آن، با عنایت ویژه به توسعه و تقویت ورزش‌های قهرمانی و ورزش‌های همگانی، استعدادیابی و حمایت از ورزشکاران، در حال ‌حاضر بیش از ۲هزار و ۵۰۰ ورزشکار در قالب ۹۱ تیم کارگری و حرفه‌ای زیرنظر باشگاه فولاد مبارکه سپاهان و امور ورزش شرکت، مشغول به فعالیت هستند. ارتقای سلامت و شادابی کارکنان و کارگران فولاد مبارکه همواره موردتوجه شرکت قرار داشته؛ به‌طوری‌که با تامین زیرساخت‌های ورزشی در اماکن زیرنظر شرکت و عقد قرارداد با بسیاری از باشگاه‌های سطح شهرستان و استان، ضریب نفوذ ورزش در کارکنان و خانواده محترم آنها به‌نحو چشمگیری ارتقا یافته است. این شرکت تامین زیرساخت‌های ورزشی و توسعه سخت‌افزاری و نرم‌افزاری شبکه ورزش در میان کارکنان و مردم شریف پیرامون خود را رسالت و دغدغه‌ای مهم و در راستای عمل به مسئولیت‌های اجتماعی خود می‌داند.

سخن پایانی

«تولید» مهم‌ترین کلیدواژه توسعه پایدار و اقتصاد سالم است که علاوه بر خلق ارزش، اشتغالزایی و تامین نیاز جامعه، خالق فرصت‌های جدید برای اجتماع و رافع مسائل و دغدغه‌های ملی، منطقه‌ای و پیرامونی است. توجه به محیط‌زیست، توسعه فضای سبز، ایجاد و توسعه اماکن ورزشی، تفریحی و فرهنگی، مشارکت در اجرای پروژه‌های معوق، همکاری در اجرای پروژه‌های بهداشتی و درمانی و توسعه زیرساخت‌های مواصلاتی و ارتباطی از جمله مزایای ایجاد کسب‌وکارهای بزرگ و صنایع مادر است که این خدمات در قالب مسئولیت‌های اجتماعی از جانب صنایع بزرگ ارائه می‌شود. فولاد مبارکه، بزرگ‌ترین صنعت منطقه مرکزی ایران، همواره با گام برداشتن در مسیر عمل به مسئولیت‌های اجتماعی، کوشیده است که برای جامعه پیرامون خود ارزش‌های مشترک خلق کند و نه‌تنها خود را در قبال سهامداران، بلکه در برابر محیط انسانی، اجتماعی، فرهنگی و همچنین محیط‌زیست مسئول می‌داند و به‌عنوان یک بنگاه متعالی، توسعه پایدار همه‌جانبه را در دستور کار خود قرار داده است. مسئولیت‌پذیری در گروه فولاد مبارکه فراتر از اینها است؛ این شرکت در کنار پاسخگویی و شفافیت در برابر کلیه ذی‌نفعان سازمانی، توجه به مسئولیت‌های اجتماعی را به سرفصلی مهم و یکی از راهبردهای استراتژیک خود بدل ساخته؛ تاآنجاکه به‌عنوان شرکت سرآمد کشوری و الگوی تعالی سازمانی، می‌توان گفت عملکرد این شرکت در قبال جامعه، درخشان و چشمگیر بوده است.