عقب افتادن از برنامه با وجود رشد تولید
صنعت فولاد در چند سال اخیر به دلیل کمبودهایی در حوزه برق و گاز با مشکلات زیادی همراه بود که تمامی آنها باعث شد تا برنامه‌های تولید تحت الشعاع قرار بگیرد و دست یابی به چشم‌انداز ۱۴۰۴ سخت و دشوار شود.
امروز هرچند آمارها نشان می دهد رشد تولید ۹ درصدی در سال ۱۴۰۱ ثبت شده است اما عملا این صنعت به جایگاه خود در سال ۱۳۹۹ دست یافته است که به معنای عقب ماندن از برنامه های تولیدی آن هم به میزان ۵ میلیون تن است. البته مدیریت بحران توانست مشکلات فعالان این بخش را تا حدودی کاهش دهد. صمت در این گزارش به روند تولید و تحقق اهداف برنامه در حوزه فولاد پرداخته است. تولید فولاد در سال گذشته با رشد ۹ درصدی همراه شد، این در حالی است که در سال گذشته تولیدکنندگان فولاد با کمبودهایی در حوزه تامین انرژی و مواد اولیه همراه بودند و همین موضوع باعث شد تا در برنامه های تولیدی اثر گذار باشد. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، آمار تولید فولاد کشور در سال ۱۴۰۱ را منتشر کرد. طبق آمار منتشر شده، تولید فولاد میانی کشور در سال ۱۴۰۱ ، ۳۰ میلیون و ۴۳۳ هزار تن بوده که رشد ۹ درصدی (بیش از ۲ . ۵ میلیون تن) نسبت به سال قبل نشان می دهد. بر اساس آمار تولید سال ۱۴۰۱ که از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران منتشر شده، تولید کل محصولات فولادی کشور در سال ۱۴۰۱ هم نسبت به سال ۱۴۰۰ رشد ۱۰ درصدی و تولید آهن اسفنجی رشد ۵ درصدی داشته است.
وضعیت تولید فولاد میانی
تولید فولاد میانی ایران در سال ۱۴۰۱ با بیش از ۲ . ۵ میلیون تن افزایش، رشد ۹ درصدی را نسبت به سال ۱۴۰۰ به ثبت رساند و به ۳۰ میلیون و ۴۳۳ هزارتن رسید. البته این حجم تولید فقط ۲۰۰ هزار تن بالاتر از تولید فولاد ایران در سال ۱۳۹۹ است که نشان می دهد طی دو سال اخیر، محدودیت های زیرساختی به ویژه انرژی، مانعی جدی برای رشد تولید فولاد ایران بوده است اما در سال ۱۴۰۱ این محدودیت ها به ویژه در حوزه برق بهتر از سال ۱۴۰۰ مدیریت شده است.در سال ۱۴۰۱ ، تولید بیلت و بلوم ایران هم با ثبت رشد ۱۲ درصدی به ۱۸ میلیون و ۷۴۳ هزار تن رسید. تولید اسلب (تختال) هم با رشد ۴ درصدی نسبت به سال ۱۴۰۰ ، در سطح ۱۱ میلیون و ۶۹۰ هزار تن قرار گرفت.
وضعیت تولید محصولات فولادی
در سال ۱۴۰۱ ، در مجموع تولید محصولات فولادی نسبت به سال قبل از آن، رشد ۱۰ درصدی داشته است. مجموع تولید محصولات فولادی در سال ۱۴۰۱ ، ۲۱ میلیون و ۵۹۴ هزار تن بوده است.سهم مقاطع طویل از این میزان، ۱۲ میلیون و ۵۳۲ هزار تن و سهم مقاطع تخت ۹ میلیون و ۶۲ هزار تن بوده است. رشد تولید محصولات طویل ۱۲ درصد و رشد تولید محصولات تخت ۸ درصد گزارش شده است.تولید میلگرد در سال ۱۴۰۱ برای نخستین بار در تاریخ فولاد ایران ۵ رقمی شد و به ۱۰ میلیون و ۳۹۰ هزار تن رسید که افزایش ۱۴ درصدی را نسبت به سال قبل نشان می دهد. تولید تیرآهن نیز با افزایش ۶ درصدی به ۱ میلیون و ۲۹۱ هزار تن رسیده است. میزان تولید ورق گرم کشور در سال ۱۴۰۱ ، ۸ میلیون و ۷۳۲ هزار تن گزارش شده که افزایش ۵ درصدی را نشان می دهد. در همین حال، میزان تولید ورق سرد و پوشش دار به ترتیب ۷ و ۱ درصد کاهش یافته که هشداری جدی در جهت رسیدگی به مسائل این بخش مهم از زنجیره فولاد کشور به شمار می آید.
وضعیت تولید آهن اسفنجی
طبق گزارش آماری انجمن فولاد، تولیدکنندگان آهن اسفنجی در سال ۱۴۰۱ ، ۳۱ میلیون و ۷۳۰ هزار تن از این محصول را تولید کرده اند که نسبت به سال قبل، رشد ۵ درصدی را نشان می دهد. این در حالی است که محدودیت های تامین گاز، تولید واحدهای احیاءمستقیم را حداقل به مدت ۳ ماه تحت تاثیر قرار داد. این طور که آمارها نشان می دهد فولادی ها توانسته اند در سال گذشته با وجود سختی هایی که پیش رو داشتند تولید را افزایش دهند. در سال ۱۴۰۱ علاوه بر کمبود برقی که در نیمه اردیبهشت کلید خورد، زمستان سختی پیش روی فولادی ها بود. افت فشار گاز باعث شد تا سهمیه بندی گاز در دستور کار قرار بگیرد و بخش زیادی از سهمیه به واحدهای آهن اسفنجی اختصاص پیدا کرد تا تامین مواد اولیه برای واحدهای شمش با مشکل همراه نشود.در بحث تامین برق بسیاری از فولادسازان وارد پروژه های احداث نیروگاه شدند و در بحث گاز نیز برخی اعلام آمادگی کرده اند تا بتوانند نیاز خود را با توسعه میادین گازی تامین کنند. البته در بحث سرمایه گذاری فولادی ها در میادین گازی وزارت نفت مانند وزارت نیرو وارد کار نشده است اما شاید این راهکار در ادامه بتواند برخی از موانع را از میان بردارد. اما مشکلات فولادی ها تنها به این بخش ختم نمی شود بلکه عدم توسعه اکتشافات باعث شده تا در بحث تامین مواد اولیه نیز مشکلاتی ایجاد شود و تمامی این موارد دست به دست هم دهد تا برنامه های تولیدی تحت تاثیر قرار بگیرد. حالا سوال این است که صنعت فولاد با وجود چالش های این چنینی چطور به افزایش رشد ۹ درصدی در تولید رسیده است.
عوامل موثر بر روند تولید
وحید یعقوبی دبیر اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت وگو با صمت اظهار کرد: در سال ۱۴۰۰ با اعمال محدودیت های شدید برقی، تولید در این صنعت با کاهش همراه شد. در واقع در همان چند ماه تولید با افت بسیاری مواجه شد که کل آمار تولیدی سال را تحت تاثیر قرار داد.
یعقوبی ادامه داد: در همان سال تولید سه ماهه دوم نسبت به سه ماهه اول با کاهش ۴۰ درصدی همراه بود.
وی تصریح کرد: با شروع سال ۱۴۰۱ محدودیت ها نسبت به سال گذشته مدیریت بهتری داشت کارخانه ها ظرفیت های جدیدی را وارد مدار تولید کردند. البته نسبت به ظرفیتی که در اختیار داریم همچنان تولید کم است و این رشد تولید به افتی باز می گردد که در سال ۱۴۰۰ با آن مواجه بودیم. وی اضافه کرد: درواقع با تلاش های انجام شده میزان تولید تقریبا به سال ۱۳۹۹ باز گشته است اما اگر نگاهی به برنامه داشته باشیم خواهیم دید از برنامه اصلی عقب هستیم و عملا ۲ سال در جا زده ایم.
رشد تولید فولاد
نادر سلیمانی دیگر فعال صنعت فولاد نیز در گفت وگو با صمت بیان کرد: آمارها نشان می دهد در سال ۱۴۰۱ نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰ با رشد ۹ درصدی در تولید مواجه شدیم. درواقع ما در سال ۱۴۰۰ حدود ۱۲ تا ۱۳ درصد از تولید خود را از دست داده ایم.
وی درباره علت این موضوع اظهار کرد: علت اصلی این موضوع قطع برق و گاز در سال ۱۴۰۰ بود. ما در همان سال جلسات مکرری با دولت داشتیم و اعلام کردیم با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر رفع موانع تولید باید سیاست ها به سمتی در حرکت باشد که شاهد رشد تولید باشیم. درغیر این صورت نمی توان این موضوع را محقق کرد.
سلیمانی بیان کرد: ما در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ با کاهش ۱۲ درصدی در تولید مواجه شدیم این موضوع باعث شد تا دولت برای سال ۱۴۰۱ به دنبال راهکارهایی باشد که بتواند این موضوع را مدیریت کند.
به گفته این فعال صنعت فولاد، این موضوع حاکی از حرکت طبق برنامه تولیدی نیست. زیرا اعداد و ارقام نشان می دهد تولید نسبت به برنامه با کاهش ۵ میلیون تنی همراه است و چندان طبق برنامه جلو نمی رویم.
سخن پایانی
هرچند آمارها در سال ۱۴۰۱ روند رو به رشد را در پیش گرفته است اما همانطور که مشاهده می کنیم این عدد نسبت به برنامه با کاهش همراه است، این در حالی است در این سال ها ظرفیت های جدید به خطوط تولید اضافه شده است و بسیاری از واحدها در تلاش هستند به تولید اسمی خود دست پیدا کنند. اما عدم توسعه زیرساخت ها به موازات توسعه فولادی ها باعث شد تا در نقطه ای و آن هم در آستانه چشم انداز ۱۴۰۴ و دستیابی به تولید ۵۵ میلیون تن فولاد تولید با چالش های جدی مواجه شود. هرچند پیش از این موضوعات و در همان سال ها دستیابی به ۵۵ میلیون تن تولید از دید برخی کارشناس ها غیر ممکن بود اما امروز با دلایل موجود می تواند گفت فولادی ها راه سختی را در این دو سال در پیش دارند.
