افغانستان در تاریکی مطلق

طالبان با یک تصمیم بی‌سابقه، عصر روز گذشته دسترسی به اینترنت و خدمات مخابراتی را در سراسر افغانستان به‌طور کامل قطع کردند. این اقدام، جامعه افغانستان را در شوک فرو برد و میلیون‌ها نفر را از ابتدایی‌ترین حق ارتباط با جهان محروم ساخت. قطع اینترنت در قرن بیست‌ویکم تنها یک اختلال فنی نیست؛ بلکه به معنای بریدن شریان حیاتی یک ملت است.

ابعاد فنی و دامنه قطع ارتباط

براساس گزارش سازمان ناظر جهانی «نت‌بلاکس» اختلال به‌وجود آمده نه ناشی از نقص زیرساختی، بلکه اقدامی عمدی و سازمان‌یافته از سوی طالبان بود. این اختلال تنها شامل خدمات اینترنتی نبود بلکه تماس‌های تلفنی، پیام‌رسانی و بخش بزرگی از خدمات مخابراتی نیز فلج شد.

قطع هم‌زمان اینترنت و شبکه‌های تلفنی افغانستان را به‌طور کامل از جهان جدا کرد.

گزارش‌ها از کابل نشان می‌دهد حتی بخش حمل‌ونقل هوایی و پروازهای میدان هوایی کابل دچار اخلال شدید شدند.

پیامدهای اجتماعی: خانواده‌هایی که بی‌صدا شدند

قطع اینترنت در افغانستان به معنای خاموش شدن آخرین پنجره ارتباطی مردم با جهان بود. هزاران خانواده که اعضای‌شان در مهاجرت به سر می‌برند، از تماس با عزیزان‌شان محروم شدند.

مهاجران افغان در بیرون از کشور شب گذشته در اضطراب و بی‌خبری فرو رفتند.

زنان و مادران افغان آخرین امید خود برای دیدن کودکان و اعضای خانواده از راه تماس تصویری را از دست دادند.

دانشجویان، بیماران و فعالان مدنی نیز امکان ارتباط با منابع علمی، پزشکان و شبکه‌های حمایتی را از دست داده‌اند.

فعالان حقوق بشر این وضعیت را «کابوسی جمعی» توصیف کرده‌اند که روح و روان جامعه را به انزوای مطلق می‌کشاند.

واکنش‌ها: از فریادهای خاموش تا تحلیل‌های تند

واکنش فعالان حقوق بشر

بسیاری از فعالان حقوق بشر در داخل و خارج افغانستان، این اقدام طالبان را دشمنی آشکار با آزادی‌های فردی دانسته‌اند. به باور آنان، طالبان عمداً جامعه را در تاریکی و بی‌خبری فرو می‌برد تا هیچ صدای اعتراضی به گوش جهان نرسد.

نگاه تحلیل‌گران سیاسی

برخی تحلیل‌گران بر این باورند که طالبان تنها در پی خاموش کردن مردم نیست، بلکه در تلاش برای کنترل نیروهای خود است. دسترسی آزاد به اینترنت در سال‌های اخیر باعث شد بسیاری از جنگجویان طالبان واقعیت زندگی رهبران‌شان را با شرایط خود مقایسه کنند و به شکاف‌های عمیق درونی پی ببرند. قطع اینترنت در این نگاه، تلاشی برای جلوگیری از فروپاشی درونی است.

واکنش روشنفکران و نویسندگان

شماری از نویسندگان افغان، این اقدام را نشانه آشکار عقب‌ماندگی طالبان دانسته‌اند. به گفته آنان، طالبان با بستن مسیر اطلاعات می‌خواهند افغانستان را به «کشوری بی‌صدا و بی‌تصویر» بدل کنند؛ جایی که هیچ صدای اعتراضی شنیده نشود و هیچ نوری از بیرون وارد نشود.

ابعاد سیاسی و ایدئولوژیک: بازگشت به قرون تاریک

طالبان نشان دادند که همچنان به منطق قرون وسطایی برای حکومت باور دارند؛ منطق کنترل مطلق جریان اطلاعات.

خاموش کردن حقیقت: طالبان نمی‌خواهند جنایت‌ها و سرکوب‌های داخلی‌شان به بیرون درز کند.

مهار پرسشگری داخلی: آنان از آگاهی جامعه، حتی در میان سربازان خود، هراس دارند.

ایزوله‌سازی افغانستان: طالبان با این اقدام، افغانستان را به زندانی بزرگ بدل کرده‌اند که هیچ ارتباطی با بیرون ندارد.

این سیاست در واقع بخشی از استراتژی کلان طالبان برای ساختن افغانستانی منزوی، خاموش و تحت کنترل ایدئولوژیک است.

پیامدهای اقتصادی و امنیتی

قطع گسترده اینترنت نه‌تنها زندگی اجتماعی، بلکه روند اقتصادی کشور را نیز مختل کرده است.

بانک‌ها و شرکت‌ها که وابسته به خدمات آنلاین هستند، در یک شب فلج شدند.

پروازهای هوایی به دلیل نبود ارتباطات دقیق، با اخلال و تأخیر جدی مواجه شدند.

بازار داخلی نیز به دلیل قطع ارتباطات دیجیتال با بحران دسترسی به خدمات مالی و تجاری روبه‌رو شده است.

خطر شکل‌گیری «زندان دیجیتال»

آنچه طالبان در افغانستان اجرا کرده‌اند به معنای واقعی کلمه ساختن یک «زندان دیجیتال» است. کشوری که در آن:

دسترسی به جهان آزاد ممنوع می‌شود،صدای مردم خاموش می‌گردد و هر روز حلقه کنترل و سانسور تنگ‌تر می‌شود.

این وضعیت جامعه افغانستان را بیش از هر زمان دیگر در معرض سکوت و تاریکی قرار داده است.

افغانستان در آستانه خاموشی کامل

قطع اینترنت توسط طالبان نشان داد که این گروه هیچ اعتقادی به آزادی، آگاهی و زندگی مدنی ندارد. آنان می‌خواهند کشوری «خاموش، منزوی و عقب‌مانده» بسازند تا هیچ صدایی از حقیقت به بیرون درز نکند. اما تجربه تاریخی ثابت کرده است که هیچ دیواری توانایی سد کردن جریان آگاهی را ندارد. هرچند طالبان توانسته‌اند برای مدتی افغانستان را در سکوت فرو برند، اما دیر یا زود این تاریکی با مقاومت و روشنگری مردم شکسته خواهد شد.