ساینس دیلی، پیشرفت‌های پزشکی و فناوری به دانشمندان کمک کرده است تا درمان‌های مؤثرتری برای سرطان ابداع کنند. با این حال، این درمان‌ها می‌توانند به سلول‌های سالم نیز آسیب برسانند و اغلب باعث ایجاد عوارض جانبی شدید در بیماران می‌شوند.دانشمندان دانشگاه آدام میکیویچ (Adam Mickiewicz) لهستان، در جست‌وجوی داروهای احتمالی سرطان با عوارض جانبی کمتر، گلیکوآلکالوئیدها، مواد فعال زیستی موجود در بسیاری از سبزیجات مانند سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی را برای کارایی بالقوه‌شان در درمان سرطان بررسی کردند. چه کسی می‌داند؟ شاید داروهای آینده سرطان را بتوان از گلیکوآلکالوئیدها فرموله کرد.

مکدالنا وینکیل (Magdalena Winkiel) از پژوهشگران این پژوهش در یک بیانیه مطبوعاتی گفت: دانشمندان در سراسر جهان همواره در جستجوی داروهایی هستند که برای سلول‌های سرطانی کشنده باشند، اما در عین حال برای سلول‌های سالم بی‌خطر باشند. اما این کار هنوز با وجود پیشرفت‌های پزشکی و توسعه شگرف روش‌های درمانی مدرن، آسان نیست. به همین دلیل است که شاید بهتر باشد به گیاهان دارویی برگردیم که سال‌ها پیش با موفقیت در درمان بیماری‌های مختلف استفاده می‌شدند. معتقدم که ارزش بررسی مجدد خواص آنها و شاید کشف مجدد پتانسیل آنها وجود دارد.

کار بر روی پنج گلیکوآلکالوئید

این گروه پژوهشی روی پنج گلیکوآلکالوئید به نام‌های سولانین، چاکونین، سولاسونین، سولامارژین و توماتین کار کردند که در عصاره‌های خام خانواده گیاه سولاناسه (Solanaceae) وجود دارند که به نام بادنجانیان نیز شناخته می‌شوند.

خانواده گیاهی بادنجانیان شامل چندین غذای رایج مصرفی همراه با بسیاری از مواد سمی است که در نتیجه آلکالوئیدهایی است که برای محافظت از خود در برابر حیوانات گیاه‌خوار تولید می‌کنند. با این حال، پژوهش‌های قبلی نشان می‌دهد که این سم‌ها می‌توانند در صورت مصرف در دوز صحیح به دارو تبدیل شوند.

گلیکوآلکالوئیدها به دلیل مهار رشد سلول‌های سرطانی و به طور بالقوه کشتن آنها شناخته شده‌اند. بنابراین، گلیکوآلکالوئیدها پتانسیل بسیار زیادی برای درمان‌های آینده دارند، زیرا این مناطق هدف مهمی برای تحت کنترل گرفتن سرطان و بهبود پیش‌آگهی بیماران هستند.

پژوهش‌های که از طریق شبیه‌سازی کامپیوتری انجام شد، نشان داد که گلیکوآلکالوئیدها سمی نیستند و خطر آسیب رساندن به دی‌ان‌ای (DNA) یا ایجاد تومورهای آینده را ندارند، اگرچه در آنجا خطر تأثیرگذاری بر سیستم تولید مثل را به همراه دارند.

وینکیل می‌گوید: حتی اگر نتوانیم داروهای ضد سرطانی را که امروزه استفاده می‌شوند، جایگزین کنیم، شاید یک درمان ترکیبی، اثربخشی این درمان‌ها را افزایش دهد. سؤال‌های زیادی وجود دارد، اما بدون دانش دقیق از خواص گلیکوآلکالوئیدها ما نمی‌توانیم به پاسخ آنها پی ببریم.

هنر برجسته سولانین و چاکونین

پس از انجام پژوهش‌های آزمایشگاهی و حیوانی برای ارزیابی این که کدامیک از گلیکوآلکالوئیدها بی‌خطر و به اندازه کافی برای آزمایش روی انسان امیدوارکننده هستند، گروه پژوهشی، سولانین و چاکونین که گلیکوآلکالوئیدهای موجود در سیب زمینی هستند را برجسته کردند. با این حال، مقدار آنها در سیب زمینی بسته به نوع و همچنین دما و شرایط نوری که در معرض آن قرار گرفته متفاوت است.

سولانین از متاستاز و همچنین از تبدیل ترکیبات سرطان‌زا به مواد سرطان‌زا در بدن جلوگیری می‌کند. علاوه بر این، پژوهش‌ها روی نوع خاصی از سلول‌های سرطان خون نشان داد که سولانین می‌تواند سلول‌های سرطانی را در صورت استفاده در دوزهای درمانی از بین ببرد.

پژوهشگران می‌گویند، چاکونین نیز پتانسیل استفاده برای درمان سپسیس(گندخونی) را دارد، زیرا اثرات ضد التهابی دارد.

سولامارژین نیز تولید مثل سلول‌های سرطانی کبد را مهار می‌کند و سلول‌های بنیادی سرطانی را هدف قرار می‌دهد که انتظار می‌رود نقش مهمی در مقاومت دارویی سرطان ایفا کنند. بنابراین می‌تواند به عنوان یک درمان مکمل، حیاتی باشد.

همچنین تصور می‌شود که سولاسونین که در گیاهان مختلف خانواده بادنجانیان وجود دارد با هدف قرار دادن همان مسیر به سلول‌های بنیادی سرطانی حمله می‌کند. حتی گوجه فرنگی‌ها نیز این پتانسیل را دارند که در آینده در پزشکی مورد استفاده قرار گیرند، زیرا توماتین به بدن کمک می‌کند تا چرخه سلولی را تنظیم کند و بتواند سلول‌های سرطانی را از بین ببرد.

این گروه پژوهشی خاطرنشان کرد که پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است تا مشخص شود که چگونه این پتانسیل آزمایشگاهی می‌تواند به بهترین وجه به پزشکی در دنیای واقعی منتقل شود.

نتایج این مطالعه در مجله Frontiers in Pharmacology منتشر شده است.