کیفیت، قربانی کمیت در ساخت‌وساز
گستردگی چشمگیر صنعت ساختمانی و همچنین مشاغل فراوان دست‌اندرکار در آن سبب شده تا سودجویی عده‌ای موجب بکارگیری مصالح بی‌کیفیت در ساخت‌وساز شود. باتوجه به اینکه، کیفیت سازه‌ها مستقیم بر سلامت یا حفظ دارایی افراد جامعه تاثیرگذار است.
گستردگی چشمگیر صنعت ساختمانی و همچنین مشاغل فراوان دست اندرکار در آن سبب شده تا سودجویی عده ای موجب بکارگیری مصالح بی کیفیت در ساخت وساز شود. باتوجه به اینکه، کیفیت سازه ها مستقیم بر سلامت یا حفظ دارایی افراد جامعه تاثیرگذار است. بنابراین، رعایت استانداردهای این بخش و بکارگیری مصالح باکیفیت بسیار بااهمیت است.
استفاده از مصالح ساختمانی بی کیفیت که مناسب برای مصرف در صنعت ساخت وساز نیستند، در بین برخی فعالان این بخش رواج پیدا کرده است که این امر می تواند عمر مفید ساختمان ها را کاهش داده و کیفیت ساخت آنها را پایین آورد. بالا بودن کیفیت مصالح مصرفی و نحوه بکارگیری آنها از جمله بااهمیت ترین دلایل بهبود کیفیت ساخت وساز محسوب می شوند. متاسفانه بسیاری از مصالح ساختمانی مورداستفاده در صنعت ساختمان، دارای استانداردهای مناسب و از کیفیت مناسبی برای ساخت وساز برخوردار نیستند که این امر منجر به کاهش عمر مفید ساختمان ها به کمتر از ۳۰ سال شده است.
عوامل موثر در بهبود کیفیت ساخت
امروزه کنترل کیفی مصالح ساختمانی فرآیند بسیار مهمی محسوب می شود. در حقیقت، اطمینان از بالا بودن کیفیت مصالح ساختمانی یکی از مهم ترین مواردی است که بر بهبود کیفیت ساخت وساز تاثیرگذار است. همان طور که می دانید، متاسفانه امروزه بسیاری از مصالح ساختمانی که مورداستفاده قرار می گیرند، کیفیت پایینی دارند و حداقل استانداردهای کیفی مصالح را نیز ندارند.
کنترل کیفی مصالح ساختمانی باعث می شود تا با بهبود سطح کیفی مصالح، کیفیت پروژه های حوزه صنعت ساختمان نیز افزایش یابد. از طرفی، مصالح ساختمانی بی کیفیت سبب کاهش عمر ساختمان خواهند شد و این موضوع وقتی نمایان می شود که 2 پروژه با استفاده از یک میزان مصالح ساختمانی تفاوت بزرگی در میزان عمر دارند. این موضوع نه تنها هدررفت سرمایه ملی را دربردارد، بلکه موجب خواهد شد تا پروژه های ساختمانی در مواجهه با اتفاقات ناخواسته و به ویژه بلایای طبیعی، جان انسان ها را به خطر بیندازد.
کارشناسان بر این باور هستند که به دلیل رشد روزافزون جمعیت، تورم و سرعت بالای ساخت وساز دیگر توجه چندانی به عمر مفید یک ساختمان نداشته و در پی راهی هستند که بتوانند نرخ تمام شده ساختمان را کاهش دهند و سود خود را بیشتر کنند، رعایت نکردن نکات فنی، استفاده از مصالح نامرغوب کاهش عمر مفید خانه و ساختمان را در پی دارد، ازاین رو لازم است که افراد در هنگام خرید ساختمان علاوه بر زیبایی، محله، امکانات به عمر مفید آن و مصالح به کار رفته در داخل ساختمان توجه
کنند.
در این گزارش، ضرورت توجه به بهبود کیفیت در ساخت را مورد بررسی قرار داده است.
برنامه ریزی برای تحقق تضمین کیفیت در ساختمان
فریدون گایینی، کارشناس مسکن به صمت گفت: برای ارتقای کیفیت ساخت وساز از مرحله تامین سرمایه تا مرحله طراحی و انتخاب و تامین مصالح و همچنین اجرا و نظارت در ساختمان نیازمند یک برنامه بلندمدت هستیم. بدین معنی که اگر در حال حاضر اقدام به برنامه ریزی برای تحقق تضمین کیفیت در ساختمان کنیم، حداقل نیازمند یک دوره 50 ساله برای تسریع استانداردها و الزامات در کلیه بافت های معیوب و غیراستاندارد در سراسر کشور هستیم.
وی در واکاوی ریشه های رعایت نکردن فاکتورهای کیفیت در ساختمان ها اظهار کرد: اشکال این است که سرمایه گذاران بدون آگاهی برای بهره مندی از بازار افسارگسیخته ساخت وساز به منظور جهش اقتصادی حداقل یک یا چند تجربه در ساخت وساز را امتحان می کنند و این چالش نخست در تحقق نیافتن تضمین کیفیت در ساخت وساز است و این مسئله در هیچ جای دنیا مانند ایران متعارف نیست که سرمایه داران خرد وارد صنعت ساخت شوند. گایینی ادامه داد: سرمایه گذاران در حوزه ساخت وساز به طورمعمول به دنبال منفعت مالی بدون تجربه تخصصی در رعایت ملاحظات فنی و قانونی در پروژه هستند، اما سازنده باید حافظ منافع بهره داران در راستای رعایت مولفه های کیفی ساخت باشد، اما در این سازکار به این دلیل که سازنده در تابعیت سرمایه گذار قرار می گیرد، کیفیت فدای منافع بیشتر مالی می شود و اگر سازنده مخالفتی کند، از گردونه اجرای حذف و کار با سازنده دیگری ادامه می یابد.
سازندگان غیرحرفه ای متقاضی محصول بی کیفیت گایینی با ابراز تاسف از اینکه در بخش تولیدکنندگان مصالح ساختمانی به عنوان یکی از ارکان اصلی موثر در تضمین کیفیت ساختمان ها معضلات غیرقابل تصوری داریم، افزود: برای مثال برخی تولیدکنندگان کاشی و سرامیک یا اتصالات یا بعضی تولیدکنندگان مصالح مدعی هستند، سازندگان غیرحرفه ای، متقاضی محصول بی کیفیت درجه 3 و ناقص آنها هستند و محصولات نامرغوب سریع تر از محصول درجه یک به فروش می روند. در نتیجه، این روند معیوب، در بسیاری از موارد در ساختمان های لاکچری، از مصالح نامرغوب و بسیار بی کیفیت استفاده می شود، در حالی که بهره بردار، ساختمان را به عنوان یک ساختمان باکیفیت و گران نرخ خریداری می کند.
وی تاکید کرد: یکی دیگر از دلایل اصلی، افت مولفه های کیفی در پروژه های ساختمانی، عدم تامین اعتبار کافی در مراحل پیشرفت پروژه است. به طورمتعارف، کمتر پروژه ساختمانی را پیدا می کنید که در میانه راه در راستای تامین نقدینگی متوقف نشود.
در نتیجه، این چرخه سرمایه گذار با کاستن از کیفیت و یا سر باز زدن از تعهدات موردنظر در بخش طراحی، کار پروژه را تمام شده تلقی و سال ها مشتری را معطل پایان کار رها می کند.
گایینی خاطرنشان کرد: به طورکلی یک منطق رایج در حوزه ساخت وسازهای بخش دولتی و خصوصی وجود دارد، به نحوی که بخش خصوصی و سرمایه گذاران فعال در این بخش به دنبال کسب سود بیشتر و در بخش دولتی نیز به دنبال کمیت در ساخت هستند و در این مفهوم، نقطه مشترک قربانی شدن کیفیت ساختمان است.
گایینی در پایان اضافه کرد: تحلیل تمام مولفه های موثر بر کیفیت و تاثیرات هر مولفه بر مولفه دیگر آنچنان معادله پیچیده ای را در صنعت ساختمان حادث کرده که سال های متمادی است که هیچ یک از ذی نفعان در قبال مردم به عنوان مصرف کننده نهایی قبول مسئولیت نمی کنند و قربانی عدم تضمین کیفیت، مردم هستند و مسبب فقدان کیفیت، پنهان در بین مولفه های موردبحث قرار دارد.
سیستم نظارت بر ساخت وساز تقویت شود
ایرج رهبر، رئیس هیات مدیره کانون سراسری انبوه سازان مسکن در رابطه با این موضوع به صمت گفت: باید تنها به افرادی که دارای صلاحیت هستند، اجازه ساخت وساز داده شود تا شاهد کاهش کیفیت ساختمان ها در کشور نباشیم. همواره بحث خانه های امن و ناامن برای هر مستاجر و خریداری چالش برانگیز بوده است، چرا که خریداران می خواهند پول شان را به سرمایه تبدیل کنند و پس از مدتی در آن واحد ساکن شوند.
ساختماهایی ایمن هستند که طبق قوانین و ضوابط ساخته شوند. مسئله و مشکل ما در اجرا است، اما از نظر فنی و محاسباتی به اندازه کافی قوی هستیم، زیرا یک سری از تکنسین های فعال در این عرصه، آموزش های لازم برای فعالیت خود ندیده اند.
رهبر بیان کرد: به دلیل اینکه، سیستم نظارتی کارآمدی وجود ندارد و از طرف دیگر، هر فردی با هر شغلی وارد کار ساختمان شده است، با چنین مشکلاتی مواجه شده ایم. اگر سیستم نظارتی قوی و کارآمد وجود داشت، تنها به افراد دارای صلاحیت اجازه فعالیت داده می شد؛ چرا که مجری این کار باید متخصص باشد و صرف داشتن سرمایه به این حوزه ورود پیدا نکرده باشد. فعایت همه اصناف ارزشمند است، اما این مسئله به معنای آن نیست که در کار ساخت وساز نیز ورود پیدا کنند. اکنون بازار ساخت وساز به دست مشاغلی نظیر طلافروشان، بازاریان، پزشکان و… که صاحبان سرمایه هستند، افتاده است؛ در صورتی که تخصصی در این زمینه ندارند. وی در ادامه توضیح داد: سیستم نظارتی که اکنون وجود دارد، به این شکل است که در طول ساخت وساز، چندین بار نظارت بیشتر وجود ندارد. در حالی که چنین رویه ای درست نیست و در تمامی مراحل به صورت مستمر باید نظارت کافی وجود داشته باشد. رئیس هیات مدیره کانون سراسری انبوه سازان مسکن در رابطه با مقاوم نبودن ساختمان ها می گوید: دلیل مقاوم نبودن ساختمان ها باز هم مربوط به مرحله اجرا می شود، زیرا مصالحی که تولید می شوند، باید از استانداردهای خاصی عبور کنند. ساخت وساز زیرساخت ها امری دشوار است و می تواند خطرات جانی را به دنبال داشته باشد، در صورتی که افراد متخصص در آن راستا فعالیت کنند، جای نگرانی وجود ندارد، در نتیجه نه تنها کیفیت بالا می رود، بلکه هزینه ها هم تا حد زیادی کاهش پیدا می کند.
رهبر در خاتمه اضافه کرد: به طورکلی عمر یک ساختمان باید بیش از ۱۰۰ سال باشد، اما شاید این سوال پیش بیاید که چرا عمر ساختمان ها در حال کاهش است و چرا به ساختمان های بالای 20 سال لقب فرسوده می دهند که این موضوع هم بی دلیل نیست. زمانی که زمین ارزشش بالا می رود، فروش آن برای سرمایه گذار نفع دارد، در صورتی که ساختمان های فرسوده آجری در برخی نقاط وجود دارد که با مصالح نامرغوب و به صورت غیرکارشناسی شده ساخته می شود که پس از ۱۰ و ۲۰ سال نیاز به بازسازی دارد یا ارزش زمین به قدری بالا رفته که تنها برای زمین آن قیمت گذاری می کنند که برای سرمایه گذار هم مقرون به صرفه است.
سخن پایانی
یکی از مواردی که بخش مسکن سال ها است، تلاش دارد آن را به نقطه مطلوب برساند، بالا بردن کیفیت ساخت وساز است. افزایش نرخ مصالح ساختمانی دلیلی بر کاهش کیفیت ساخت وساز است. افزایش نرخ مصالح ساختمانی باعث شده تا میزان استفاده از مصالح غیراستاندارد در صنعت ساختمان سازی افزایش یابد و ساخت وساز مسکن برای قشر متوسط به تهدید بدل شود، اما بیشتر دولتی ها و حتی کارشناسان و فعالان بازار مسکن بر این باور هستند که تولید انبوه هر کالایی به ویژه مسکن همراه با کاهش هزینه ها و ارتقای کیفیت ساخت وساز خواهد بود. همچنین یکی از معضلات کنونی کشور، ورود اشخاص فاقد صلاحیت در چرخه تولید مسکن و ساختمان است که بیشترین خسارت های مادی و معنوی را به جامعه تحمیل می کند. بیشتر ساخت وسازهای بی کیفیت، کلاهبرداری ها، رعایت نکردن مقررات ملی ساختمان، سودجویی ها، پرداخت رشوه برای پنهان داشتن ایرادها و ... از سوی این گروه فاقد هویت و صلاحیت، انجام می گیرد، بنابراین ضروری است برای جلوگیری از افت کیفیت ساخت وساز از ورود افراد فاقدصلاحیت و تنها به صرف داشتن سرمایه به بخش مسکن و ساخت وساز جلوگیری شود.
