دومینوی فرسوده‌ها و ایمنی خودروها
استاندارد در حوزه ساخت خودرو و جاده‌ها، ایمنی ناوگان حمل‌ونقل را به‌ارمغان می‌آورد.
هر بار در حوزه حمل ونقل، حادثه ای رخ داد موضوع فرهنگ رانندگی مطرح شد و همه متهم شدند در حالی که هیچ گاه هیچ کس بازخواست نشد. فرسودگی، کیفیت و استاندارد نه فقط در خودرو که در جاده ها و نه فقط در جاده ها در علائم راهنمایی و رانندگی و این مسئله نه فقط در علائم جاده ای که در نقاط حادثه خیز، زنجیره ای از چالش ها را به وجود آورده است.
فرسودگی و استانداردها
امروز فرسودگی ناوگان حمل ونقل منجربه عدم استاندارد آن شده و بار بهداشت و سلامت را سنگین تر کرده است. پذیرش اینکه وسایط نقلیه کشور دارای فناوری پایین تر از تکنولوژی روز جهان است، بخشی از مشکلات را حل می کند. علیرضا نیک آیین، رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران درباره استاندارد، کیفیت و فرسودگی خودروها و در نتیجه ایمنی وسایل نقلیه در حال تردد به صمت گفت: تکنولوژی خودروهایی که در کشور در حال تولید است مربوط به فناوری نیم قرن قبل است. در حوزه سیستم تعلیق و ترمز با آنچه در شرکت های خودروساز جهانی تولید می شود، بسیار فاصله داریم. وی افزود: در نسل جدید خودروها انواع و اقسام ترمزهای ABS ، دیسکی بودن چرخ های جلو و عقب و... را شاهد هستیم. هوشمندسازی ترمز کمک زیادی به کاهش حوادث و در نتیجه مرگ ومیرهای سوانح رانندگی کرده است. با هوشمندسازی خودروها اگر راننده به خودرو جلویی نزدیک شود، حسگر به خودرو فرمان می دهد و اگر حتی راننده ترمز نکند، این حسگر خودرو را به عقب کشیده و ترمز می کند. نیک آیین ادامه داد: در حوزه خودروهای سنگین هم سیستم های کنترل خودرو براساس استاندارد روز نبوده و فرسودگی آنها موضوع را بغرنج تر کرده است. این کارشناس حوزه فنی خودرو تصریح کرد: به دلیل گرانی قطعات یدکی می توان به جرأت گفت بخش زیادی از خودروهای سنگین (کامیون ها) به لحاظ سیستم ترمزگیری مشکل دارند. نسل خودروهای قدیمی در حال تردد مانند بمب ساعتی هستند؛ هر لحظه ممکن است برای خودروهای سواری اطراف خود خطرآفرین باشند. نیک آیین با بیان اینکه نوسازی ضرورت اجتناب ناپذیر استانداردسازی ناوگان حمل ونقل عمومی است، گفت: متاسفانه طرح نوسازی خودروهای سنگین و نیمه سنگین به کما رفته و معضلات را در این بخش افزون کرده است. سیستم ترمزی که روی این خودروها وجود دارد در زمان خود ممکن است با سطح استاندارد بالا بوده باشند، اما امروز با افزایش خودروها دیگر پاسخگو نیستند. رئیس اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران با بیان اینکه تردد تعداد زیاد خودروها در جاده ها، ارتقای استانداردها را ضروری می کند، گفت: تولید سیستم تعلیق و ترمز در کشور باید با حساسیت بیشتری دنبال شود. امروز نسل جدید کامیون ها دارای ریتاردر هستند که ابزاری است در کنار ترمز و ایمنی خودرو را افزایش می دهد. ریتاردر قدرت موتور را کم و باعث می شود خودرو متوقف شود. به این ترتیب، دو سیستم در خودرو به عنوان ترمز عمل می کنند؛ ریتاردر در موتور، لنت ترمز و سیستم تعلیق و ترمز. وی اظهار کرد: وجود این سیستم باعث می شود خودرو با وجود سنگینی در صورت خطر تصادف به سرعت بایستد، اما این موضوع برای خودروهای نسل ۵۰ سال قبل محلی از اعراب ندارد. در نتیجه تردد این خودروها با شلوغی که در جاده ها وجود دارد، به لحاظ سلامت بسیار خطرآفرین هستند.
ضرورت استانداردسازی سوخت
نیک آیین در ادامه به سایر پیامدهای خودروها در کنار حوادث جاده ای و خیابانی اشاره کرد و گفت: وقتی موتور خودروها را باز می کنیم شاهد رسوبات بسیاری در آن و روی پیستون هستیم. این موضوع چند سال پیش از سوی اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران عنوان شد. در این گزارش اعلام کردیم سوخت هایی که در جایگاه ها به خودروها داده می شود، استاندارد نیست. در آن زمان به این مسئله توجهی نشد، اما با تغییر دولت اعلام شد سوختی که وارد می شده استاندارد نبوده است. او گفت: مکانیک از جرم هایی که در داخل موتور بسته شده متوجه این امر می شود که سوخت استاندارد نیست. این در حالی است که وقتی موتور دست دوم خودروهای اروپایی وارد کشور و باز می شوند در داخل موتور فوق العاده تمیز است. این کارشناس فنی خودرو با بیان اینکه نمی توان عنوان کرد کیفیت سوخت در کاهش استانداردها و از بین رفتن کارکرد خودرو بی تاثیر است، گفت: اثربخشی آن در سیستم ترمز خیلی بالا نیست، اما درصد مرگ ومیر ناشی از آلودگی هوا را افزایش می دهد. به این ترتیب شاید منجر به حوادث جاده ای و جانباختن افراد نشود، اما به طور غیرمستقیم با آلایندگی که ایجاد می کنند آمار بیماری ها و مرگ ومیرها را افزایش داده است. وی تاکید کرد: آلودگی هوا و مسائل زیست محیطی مسئله بغرنج بوده و نمی توان نادیده گرفت. او اظهار کرد: از هر سو به مسائل و مشکلات حوزه حمل ونقل و خودروها نگاه شود، آسیب ها قابل رصد است. چرا باید به جای آسمان آبی، با آسمانی خاکستری روبه رو باشیم. در کشورهای دیگر که به لحاظ جمعیت و تعداد خودرو خیلی بیشتر از ایران جمعیت و خودرو دارند، آیا مشکلات زیست محیطی ایران را دارند؟
استفاده از قطعات دست دوم
این کارشناس فنی در ادامه با اشاره به قطعات دست دوم و گرانی قطعات یدکی گفت: با کاهش قدرت خرید مردم و اینکه صاحبان خودرو توان پرداخت هزینه قطعات یدکی را ندارند، تعمیرکار را مجبور به استفاده از قطعات استوک می کنند. او اظهار کرد: متاسفانه این امر در حال رواج است و بازار قطعات دست دوم داغ تر از نو شده است. به همان نسبت هم شکایت از اشکالات پیش آمده به دلیل استفاده از قطعات دست دوم زیاد شده است. این شکایت ها آمار زیادی را در اتحادیه صنف تعمیرکاران خودرو تهران به خود اختصاص داده است. نیک آیین در پایان افزود: خودروهای در حال تردد در کشورهای دیگر دارای استاندارد یورو ۶ هستند و آنها حداقل گوگرد را تولید می کنند، اما خودروهای سواری و سنگین داخلی با سوخت هایی که در کشور موجود است و نیز نوع سوخت وسازی که خودروها دارند (انجین و موتور) گوگرد زیادی تولید می کنند. در کنار حوادث جاده ای ناایمنی هوا با تردد خودروهای غیراستاندارد سم زیادی تولید و در هوا آزاد می کند.
هشدار جدی درباره استاندارد گازسوزها
خودروهای دوگانه سوز از دیگر چالش های موجود در حمل ونقل کشور است. کارشناسان این حوزه بارها هشدار داده اند مخازن گاز خودروهایی که در دهه ۸۰ به شکل کارگاهی دوگانه سوز شده اند، امروز به بمب های متحرک می مانند. محمدجواد شریفی، کارشناس حوزه خودرو در این باره با بیان اینکه وانت های دوگانه سوز از استاندارد خارج و به بمب های ساعتی تبدیل شده است به صمت گفت: این خودروها به عنوان بمب های سرگردان هر لحظه امکان انفجار دارند، به گونه ای که اگر وانت دوگانه سوز در جایگاه سوخت حاضر باشد، داخل جایگاه نمی شوم. وی افزود: جایگاه داران به نداشتن برگه معاینه فنی این خودروهای دوگانه سوز ایرادی نمی گیرند و اجازه سوخت گیری به آنها می دهند در حالی که نباید این گونه باشد. او ادامه داد: اگر جایگاه داران سوخت با این مسئله جدی برخورد کنند، منجر به کاهش درآمد آنها شده؛ از این رو حساسیتی روی این موضوع ندارند. این کارشناس حوزه فنی خودرو تصریح کرد: برای حل این مشکل نیاز است تا چند سازمان و نهاد با یکدیگر همکاری و مشارکت داشته باشند. شریفی در پاسخ به این پرسش که چرا خودروهای دوگانه سوز هنگامی که برای معاینه فنی مراجعه می کنند، دو بخش خودرو (بنزینی و گازسوز) به لحاظ فنی تست نمی شود، گفت: خودروهای دوگانه سوزی که در کارگاه های غیررسمی تبدیل به دوگانه سوز شده اند، چون می دانند مخزن گاز خودرو رد می شود صاحب خودرو پیش از مراجعه به مرکز آن را باز می کند و پس از دریافت برگه معاینه فنی بخش بنزینی دوباره مخزن روی خودرو نصب می شود. او گفت: خودروهایی که پس از تولید تبدیل به دوگانه می شوند، چون برای مخزن گاز پیش بینی انجام نشده جانمایی درستی ندارند؛ در نتیجه به شکل استاندارد انجام نمی شود. این مسئله در وانت ها بیشتر خطرآفرین شده، زیرا آب زیر مخزن جمع شده و منجربه پوسیدگی آنها می شود. این امر منجربه انفجار خودرو می شود که این روزها آمار آنها رو به افزایش است. البته این مسئله درباره پراید هم صادق است، زیرا جانمایی نادرست مخزن سبب می شود آب زیرمخزن جمع شده و با پوسیدگی مخزن گاز خطر انفجار وجود دارد. شریفی درباره عمر مفید مخزن ها گفت: اگر مخزن ها استاندارد باشند و در معرض پوسیدگی ناشی از جمع شدن آب نباشند ۱۵ سال است از این رو خودروهایی که در نیمه نخست دهه ۸۰ دوگانه سوز شده اند باید در میانه دهه ۹۰ مخزن خود را تعویض می کردند که آمارها نشان می دهد این امر انجام نشده است.
سخن پایانی
ایمنی خودروها به لحاظ استاندارد و کیفیت یک موضوع بوده و فرسودگی و از رده خارج شدن خودروها، مسئله دیگری است که آینده ناوگان حمل ونقل عمومی را بستری برای حوادث ناخوشایند کرده است.
