ایران جزو ۱۰ کشور نخست دنیا از نظر وقوع بلایای طبیعی است که باعث هدر رفتن بخش مهمی از درآمدهای ایران به‌منظور پیشگیری یا رفع خسارت‌های بلایای طبیعی می‌شود؛ همان حادثه‌هایی که به‌دلیل عدم آمادگی قبلی انسان‌ها برای مواجهه با آنها بلا خوانده می‌شوند.

در ایران سیل، زلزله و توفان جزو پرتلفات‌ترین بلایای طبیعی به‌شمار می‌روند. نمونه این گفته سیل فروردین ۹۸ در ۱۵ استان کشور است که حدود ۷۰ کشته برجا گذاشت و خسارتی ۱۵ هزار میلیارد تومانی به اقتصاد کشور تحمیل کرد.

نابودی زیرساخت‌های شهری و روستایی و اراضی کشاورزی و از بین رفتن خانه‌ها و مراکز اداری از مهم‌ترین پیامدهای اقتصادی بلایای طبیعی است، در حالی که ایران امسال با مشکلات اقتصادی متعددی روبه‌رو خواهد بود که به کاهش درآمدها می‌انجامد.

اکنون وضعیت به‌گونه‌ای است که به‌نظر می‌رسد ارائه تسهیلات بانکی و استفاده از منابع صندوق توسعه ملی هم نتواند کمک آنچنانی برای خسارت‌دیدگان از بلایای طبیعی باشد و گرهی از مشکلات باز کند.

اقتصاد ایران پیش از این نیز خسارت‌هایی را به‌دلیل وقوع بلایای طبیعی تجربه کرده است. زلزله بم در سال ۸۲ حدود یک و نیم میلیارد دلار زیان اقتصادی وارد کرد. سیل و آتش‌سوزی جنگل‌ها نیز سالانه صدها میلیارد تومان خسارت به اقتصاد وارد می‌کند که باید به این فهرست رانش زمین را نیز اضافه کنیم.

خسارت ناشی از زلزله ۷.۳ ریشتری ۲۱ آبان ۹۶ سرپل ذهاب کرمانشاه را می‌توان در چند ترکیب خلاصه کرد: ۶۲۰ کشته، ۲۷۰ هزار بی‌خانمان، تخریب ۹۰ درصدی روستاها و...؛ در مجموع ۱۰ هزار میلیارد تومان خسارت در چند ثانیه.

از دیگر بلایای طبیعی مهم ایران، توفان قرمز پایتخت بود که ۱۲ خرداد سال ۱۳۹۳ با ۱۲۰ کیلومتر سرعت ۶۰ کشته و بیش از ۳۰ مجروح برجای گذاشت. قطع برق، سقوط درخت و وسایل روی بالکن‌ها و برخورد خودروها در اتوبان قم-تهران نیز بخشی از آسیب‌های اقتصادی این توفان بود. برخاستن ریزگرد یکی دیگر از بلایای طبیعی مهم به‌شمار می‌آید که در این سال‌ها باعث وارد آمدن خسارت زیادی به استان‌های جنوبی کشور شده است.

کاهش شدید دید و توقف فعالیت‌های فرودگاهی و از بین رفتن بیش از ۱۵ درصد محصولات کشاورزی خوزستان تنها بخشی از خسارت‌های این بلای طبیعی به‌شمار می‌رود؛ هرچند دامنه آلودگی ناشی از ریزگردها امسال بسیار فراتر رفت و حتی به پایتخت و بسیاری دیگر از شهرهای کشور رسید. آتش‌سوزی نیز سالانه ۱۵ هزار هکتار از جنگل‌های ایران را از بین می‌برد. به گواه آمار بیشتر این آتش‌سوزی‌ها در سال ۸۹ رخ داد و در ۱۰ سال گذشته بیش از ۱۳ هزار و ۸۳۰ مورد حریق، عرصه‌های طبیعی ایران را دچار آسیب کرده است. این آتش‌سوزی‌ها منجر به از بین رفتن حدود ۱۴۳ هزار هکتار از جنگل‌های ایران شده و ده‌ها گونه جانوری را از بین برده است.

به‌گفته بسیاری از کارشناسان ۹۵ درصد آتش‌سوزی‌های جنگل‌های ایران ناشی از عامل انسانی است و کمبود تجهیزات مناسب برای خاموش کردن آتش نیز منجر به گستردگی دامنه حریق و افزایش آسیب وارده می‌شود.

در کنار این مسئله گفته شده اگر روند فعلی برداشت چوب از جنگل‌ها ادامه داشته باشد، تا ۶۰ سال دیگر تمام جنگل‌های ایران از بین خواهد رفت.

مجموع حوادث حاکی از آن است که باید قبل از وقوع بلایای طبیعی به فکر جلوگیری از آنها باشیم، چون ایران ما کشوری بلاخیز است. ما روی کمربند زلزله قرار داریم و باید آمادگی لازم برای مقابله با این دست از حوادث را داشته باشیم.

اصلا همین حالا قبل از وقوع زلزله بزرگ تهران از مبنای گسل مشا، آمادگی‌های لازم را فراهم کنیم. به آموزش مردم بها دهیم و با فرهنگ‌سازی ضرورت توجه ویژه به «خطر» را به آنها یادآوری کنیم.

برای اطلاع‌رسانی و آگاهی‌دهی به مردم تنها به انجام چند مانور معمولی بسنده نکنیم.

باور کنیم جان مردم بیشتر از اینها ارزش دارد.