جایگاه کیفیت در تولید دانش‌بنیان
شهرام شیرکوند پژوهشگر صنعت
بسیاری از موفقیت‌های استراتژیک کشور در زمینه توسعه اقتصادی، به‌واسطه سرمایه‌گذاری در حوزه تولیدات دانش‌بنیان و توسعه فعالیت‌های پژوهشی در این بخش‌ها بوده و این بدان معناست که باید ضمن استفاده از ظرفیت فعلی واحدهای تولیدی، از ایجاد ظرفیت‌های جدید تولید در قالب طرح‌های توسعه‌ای که منجر به توسعه تولید مبتنی بر دانش و تجارت در کشور می‌شود نیز حمایت شود.
همین‌طور برای توسعه تولید، تجارت و کسب‌وکار، بهبود معیشت و اشتغال پایدار، توجه به سرمایه‌گذاری در تمامی حوزه‌های تولید به‌ویژه تولیدات نوآورانه و دانش‌بنیان ضرورت دارد. البته توام با توسعه بخش‌های تولیدی باید توسعه ظرفیت بازار مصرف در کشور و توسعه صادرات نیز در دستور کار قرار گیرد؛ بنابراین با مدیریت اقتضایی در حوزه تجارت و اقتصاد می‌توانیم علاوه بر توسعه تولید کالاهای موردنیاز کشور و تسهیل تجارت داخلی و خارجی، با تولید مازاد نسبت به تامین کالاهای موردنیاز کشورهای دیگر نیز اقدام کنیم تا همزمان در بخش تولید و صادرات، اشتغال ایجاد شود.
توسعه تولید در هر کشوری یکی از مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی میزان پیشرفت و توسعه‌یافتگی اقتصادی و صنعتی است؛ بنابراین متولیان امر باید ضمن حمایت از تولید ملی، در پی تقویت زیرساخت‌های تولیدات مبتنی بر دانش در همه بخش‌ها اعم از صنعت، کشاورزی، مسکن و... باشند و همسو با تقویت تولید از تجارت داخلی و از توسعه بازار تولیدات داخلی و باکیفیت در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی حمایت کنند. البته توجه به کیفیت تولیدات و ارائه توانمندی واقعی تولیدکنندگان داخلی کشور برای پشتیبانی و حمایت مالی دولت ضروری به‌نظر می‌رسد.
از آنجا که بسیاری از مردم دنیا ایران را مهد تمدن، فرهنگ و هنر می‌دانند و بسیاری از آنها به نمادها و نشان‌های ایرانی علاقه‌مند هستند، نشان‌های معتبر و خوشنام ایرانی می‌توانند از طریق ایجاد و تقویت نشان ایرانی و بازاریابی بین‌المللی سهم خود را در بازارهای جهانی افزایش دهند.
برای توسعه صادرات صنایع داخلی و افزایش سهم بازار جهانی باید رویه و سیاست جدیدی در حوزه صنعت کشور دنبال شود؛ از این رو توجه بیشتر به توسعه محصول باکیفیت برای ورود به بازارهای بین‌المللی یا توسعه بازار خارجی بسیار دارای اهمیت است. رفع برخی موانع موجود برای تولید محصولات جدید و کالاهای مدرن و باکیفیت باید در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد. همچنین در راستای توسعه سهم بازار خارجی، تحقیقات بازار در کشور هدف برای صادرات نیازمند تغییر نگرش است.
بسیاری از تولیدکنندگان خارجی و نشان‌های معتبر هر سال چند محصول جدید روانه بازار می‌کنند تا با تغییراتی که در محصول انجام می‌دهند، ضمن ارزش نهادن به خواسته مشتریان داخلی سهم بازار خارجی‌شان را حفظ کنند.
اکنون برخی تولیدکنندگان بزرگ کشور تنها به بازارهای سنتی خود صادرات دارند، در حالی که باید توسعه بازارهای صادراتی و افزایش کشورهای هدف را در اولویت قرار دهند. بررسی‌ها نشان می‌دهد تولیدکنندگان کشور برای توسعه صادرات علاوه بر انجام دقیق تحقیقات بازاریابی در کشورهای جدید چند راه پیش رو دارند. البته لازمه تحقق این هدف، شناخت علاقه‌مندی‌های مشتری، مدیریت تجربه مشتریان، درک تحولات بازار داخلی و خارجی و برنامه‌ریزی درست برای توسعه محصولات است.
برای رونق تجارت و صادرات تولیدات ایرانی به کشورهای مختلف، نشان‌سازی و کیفی‌سازی تولیدات از مهم‌ترین ابزارها به‌شمار می‌رود و این عوامل می‌توانند سبب رونق اقتصاد و افزایش ظرفیت صادراتی شوند.
هرچند امروزه از مهم‌ترین چالش‌های تولیدکنندگان ایرانی در صادرات کالاها، ناآگاهی و مشهور نبودن برخی نشان‌های ایرانی در بازارهای جهانی است، اما یکی از دلایلی که باعث حضور نیافتن بسیاری از شرکت‌های صنعتی و کشورها در بازار جهانی شده و رقابت آنها در این بازارها را سخت کرده، فقدان ویژگی‌های کیفی در محصولات تولیدی‌شان بوده است.
در واقع کیفیت کالاهای تولیدی از مهم‌ترین پیش‌نیازهایی است که موجب توسعه اقتصادی و صنعتی و رونق تجارت و صادرات کشورها و بقا و دوام حضور بنگاه‌های اقتصادی می‌شود و رقابت‌پذیری را در بازار جهانی تضمین می‌کند.
بدیهی است برای توسعه و رونق صادرات، تولید در کشور باید براساس استانداردهای بین‌المللی باشد تا بتواند در بازارهای خارجی حضور پیدا کند. برای این کار ابتدا باید کیفیت محصولات داخلی ارتقا یابد و نرخ آن منطقی شود.
همچنین باید مسیر تولید و تجارت هموار شود تا در نهایت کالای ایرانی با داشتن شرایط رقابت‌پذیر بتواند علاوه بر فروش موفق در داخل کشور در بازارهای خارجی نیز حضور یابد.
البته تولیدکنندگان برای تولید کالای باکیفیت و دستیابی به استانداردها، دانش و فناوری‌های روز دنیا باید جذب نیروهای متخصص نوآوری در تمامی بخش‌های تولیدی را در اولویت برنامه‌های خود قرار دهند و با هدف افزایش سهم تولیدات داخلی در بازارهای جهانی، متولیان امر باید توجه ویژه‌ای به تقویت تولید دانش‌بنیان داشته باشند.
