تسهیلات بافت‌های فرسوده چقدر کارآمد است؟
بافت‌های فرسوده اغلب هسته‌های قدیمی شهرها هستند که روزی از رونق اقتصادی زیادی برخوردار بودند و به مرور زمان دچار فرسودگی شدند و کارآیی خود را از دست دادند.
به گزارش صمت اعطای وام و تسهیلات بازسازی بافت‌های فرسوده یکی از اقدامات موثری است که از سوی بانک‌ها صورت می‌گیرد. به گفته بسیاری از کارشناسان، ارائه تسهیلات بانکی برای بازسازی بافت فرسوده به نوبه خود اقدام بسیار مفیدی است اما اگر در کنار این، تسهیلاتی از سوی دولت، بانک‌ها و شهرداری‌ها برای سرعت بخشیدن به اعطای این وام به متقاضیان ارائه شود، ارزشمندتر است.
تاثیرگذاری عوامل اقتصادی و اجتماعی
منوچهر شیبانی اصل، عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران عوامل موثر بر نوسازی و احیای بافت‌های فرسوده را در قالب‌های اقتصادی، اجتماعی و فنی طبقه‌بندی کرده و می‌گوید: عوامل اقتصادی و اجتماعی بیش از عوامل فنی بر احیای بافت‌های فرسوده اثرگذار است؛ با این استدلال که ضوابط فنی مربوط به احداث ساختمان‌های ایمن، بهداشتی و با صرفه مشخص است اما به دلیل مرکزیت بافت‌های فرسوده در شهرها و روابط اجتماعی قوی و محکم و دلبستگی شهروندان به این مناطق و همچنین وجود ده‌ها شغل و پیشه در این مناطق، بهسازی و نوسازی این فضاها با چالش‌های جدی مواجه است. شیبانی اصل می‌افزاید: مقوله بهسازی و نوسازی در نقشه و محاسبه سازه‌ها خلاصه نمی‌شود، بلکه مطالعات گسترده‌ای از علوم انسانی گرفته تا شهرسازی، نقشه‌برداری، ترافیک و زیرساخت‌های شهری را دربرمی‌گیرد که به مهندسی ساختمان منتهی می‌شود.
نحوه مداخله متفاوت است
حیدر جهانبخش، عضو سازمان نظام مهندسی استان تهران با اشاره به اینکه نحوه مداخله در ساخت‌وسازها متفاوت است، می‌گوید: ممکن است برخی به دنبال تجمیع پلاک‌های ساختمانی باشند. این در حالی است که برخی از روش‌ها به دنبال تغییر ساخت بافت‌های فرسوده براساس روش‌های نوین شهرسازی و ایجاد ساختاری در قالب شهرهای کنونی هستند. وی در ادامه می‌افزاید: بر این اساس در وهله نخست باید تصمیم بگیریم با چه روشی می‌خواهیم در بافت مداخله کنیم و به سمت نوسازی برویم و سپس براساس روش انتخاب‌شده به سمت ساخت‌وساز ایمن و استاندارد حرکت خواهیم کرد.
بناهای ریزدانه و ناپایدار
جهانبخش می‌گوید: اینکه نتوانستیم چه از بعد فرهنگی و اجتماعی، فنی و مهندسی و چه از بعد چارچوب شهرسازی موفقیت لازم را به‌دست آوریم، به دلیل مشخص نکردن روش‌های مداخله در بافت است. خیلی‌ها معتقدند ما به سمت نوسازی در بافت فرسوده نرفتیم. این در حالی است که فقط یک‌سری بافت‌های جدید به بهانه نوسازی ایجاد کردیم که بسیاری از استانداردها هم رعایت نمی‌شود. وی وجود بناهای ریزدانه و ناپایدار واقع در بافت‌های فرسوده به دلیل نبود استانداردهای معماری و شهرسازی را یکی دیگر از عوامل آزاردهنده در بحث ایمن‌سازی بافت‌های فرسوده عنوان می‌کند و می‌گوید: وجود ریزدانه‌ها در اصل امکان ورود به ایمن‌سازی را به ما نمی‌دهد، مگر اینکه بتوانیم ریزدانه‌ها را به درشت‌دانه‌ها که از طریق تجمیع پلاک‌ها انجام می‌شود، تبدیل کنیم و سپس به سمت ایمن‌سازی برویم.
ضرورت مقاوم‌سازی
این اظهارات در حالی بیان می‌شود که علیرضا خسروی، عضو پیشین کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی، ضمن هشدار درباره ایمن و مقاوم نبودن بیش از نیمی از ساختمان‌های کشور در برابر زلزله می‌گوید: افزایش وام نوسازی مسکن و توجه به ایمن‌سازی ساختمان‌ها براساس اصول استاندارد ضروری است.
خسروی با اشاره به بافت‌های فرسوده می‌افزاید: رعایت نکردن اصول استاندارد ساخت‌وساز به غیرایمن بودن بسیاری از ساختمان‌ها در کشور دامن زده است. وی با بیان اینکه پرداخت تسهیلات از سوی دولت برای نوسازی بافت‌های فرسوده ضروری است، می‌گوید: زمانی مشکل بهسازی و ایمن‌سازی بافت‌های فرسوده حل خواهد شد که تسهیلات به‌راحتی در اختیار مردم قرار گیرد.
عضو کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه تسهیلات مسکن برای نوسازی بافت فرسوده به‌راحتی در اختیار مردم قرار نمی‌گیرد، تصریح می‌کند: هرچند این میزان تسهیلات نمی‌تواند پاسخگوی رفع این مشکل باشد اما مردم در دریافت این میزان از وام با مشکل روبه‌رو هستند.
حرکت به سوی صنعتی‌سازی
به گفته خسروی، ساخت مسکن بدون رعایت استانداردها و ایمن‌سازی فاجعه‌های بسیاری را به همراه خواهد داشت. وی با تاکید بر اینکه باید در راستای صنعتی‌سازی گام برداریم، اشاره کرد: برای مقاوم‌سازی و ایمن‌سازی ساختمان باید تا حد امکان از ابزار و مصالح نوین استفاده کنیم. البته مهندسان باید از طرح‌های تکراری نیز خودداری کنند. خسروی معتقد است باید در زمینه آموزش کارگران ماهر نیز اقدام شود. همچنین قوانین و مقررات ساخت‌وساز باید مورد بازنگری قرار گیرد. وی با بیان اینکه ما جزو معدود کشورهایی هستیم که برای ساخت ساختمان به‌راحتی مجوز می‌دهیم، اظهار کرد: این در حالی است که کشورهای دیگر برای ساختمانی که عمر آن بالای ۱۰۰ سال است، جواز تخریب می‌دهند و ما به‌راحتی اجازه تخریب و ساخت‌وساز را می‌دهیم. وی با تاکید بر اینکه تاکنون توجه چندانی به نوسازی بافت‌های فرسوده نشده است، گفت: برای نوسازی بافت‌های فرسوده و همچنین مقاوم‌سازی ساختمان‌ها باید تمامی نهاد‌های مسئول نظارت داشته باشند.
