بازار در انحصار قاچاق
زاری پرچالش که هر بار پر از مطالبات گوناگون از سمت تولیدکنندگان و فروشندگان است. چالش‌هایی که از سال ۹۷ با ممنوعیت واردات لوازم خانگی شدت گرفت و ناگهان کوهی از مشکل بر سر تولیدکننده داخلی سرازیر شد.
با انگار نه انگار که این همان تولیدکننده‌است که تضمین داد، لوازم خانگی با کیفیت را با بهترین نرخ به‌دست مشتری برساند. این در حالی است که ممنوعیت واردات لوازم خانگی تنها به بهانه‌‌ای برای انحصاری تبدیل شد. در کنار این موضوع هر سال تولیدکننده با استناد به افزایش قیمت مواد اولیه و سایر عوامل موثر بر تولید مانند نرخ حامل‌های انرژی، درخواست افزایش نرخ کالا را دارد و از آن‌جایی که با میزان افزایش نرخ مورد نظر موافقت نمی‌شود، بازار با افزایش نرخ بی‌مجوز مواجه می‌شود. اما داستان امسال کمی متفاوت از سال‌های گذشته است. چند روزی است خبر خرید و فروش کارتن خالی لوازم خانگی خارجی در فروشگاه‌های اینترنتی منتشر شده است. این خبر حاکی از فروش لوازم خانگی قاچاق که بدون کارتن وارد بازار شده و حالا برای فروش به عنوان کالای خارجی وارداتی از مبادی رسمی نیاز به کارتن‌های خالی دارد، است.
حال باید دید نظر کارشناسان این حوزه نسبت به این موضوع چیست؟
فروش کارتن یخچال کره‌ای با قیمت‌های میلیونی
با توجه به اینکه محاسبه دقیق آمار کالای قاچاق ممکن نیست و صرفا برآوردهایی در این زمینه وجود دارد، عموما در برخی حوزه‌ها بر سر آمار قاچاق اختلاف نظر وجود دارد که در این میان این اختلاف بر سر میزان کالای قاچاق در بازار پوشاک بیشتر است؛ به‌طوری که تولیدکنندگان سهم کالای قاچاق از بازار پوشاک را ۳۰ درصد عنوان می‌کنند، اما رقمی که از سوی ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز اعلام می‌شود، به مراتب کمتر است.
از سوی دیگر دست‌اندرکاران حوزه‌های مختلف از جمله پوشاک و دخانیات، فروش بخشی از کالاهای قاچاق را به دستفروشان نسبت می‌دهند و این در حالی است که ستاد معتقد است، دستفروشان بیشتر فروشنده کالای تقلبی هستند.
در این رابطه سخنگوی ستاد مقابله با قاچاق کالا و ارز گفت: بخشی از لوازم خانگی کره‌ای موجود در بازار، تقلبی هستند و فروش کارتن خالی یخچال و فریزرهای کره‌ای حتی تا چند میلیون تومان در فروشگاه‌های اینترنتی هم ادعای تقلبی بودن کالاها را تایید می‌کند.
حمیدرضا دهقانی‌نیا با اشاره به ادعاهای مطرح شده در رابطه با فروش کالاهای قاچاق از سوی دستفروشان، تصریح کرد: اطلاعاتی مبنی بر اینکه دستفروشان به صورت سازمان یافته کالای قاچاق عرضه کنند وجود ندارد و ما این موضوع را قبول نداریم. بیش از ۹۵ درصد دستفروشان، با جعل برند، کالای تقلبی عرضه می‌کنند و فروشنده کالای قاچاق نیستند. البته با فروش پوشاک دست دوم از سوی دستفروشان به دلیل اینکه با سلامت مردم ارتباط مستقیم دارد باید برخورد شود.به گزارش ایسنا، وی با بیان اینکه شاخص تشخیص کالای قاچاق، شناسه کالا است، گفت: برخی تولیدکنندگان پوشاک هنوز شناسه کالا را بر روی محصولات خود درج نکرده‌اند. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد حدود ۱۰ درصد بازار پوشاک به کالای قاچاق اختصاص دارد، چراکه کالای تقلبی هم در این بازار زیاد است و بخش زیادی از کالاهایی که به عنوان قاچاق شناخته می‌شود، در اصل تقلبی است. این مقام مسئول با بیان اینکه در حوزه لوازم خانگی هم این موضوع صدق می‌کند و بخشی از کالاهای کره‌ای، در اصل تقلبی هستند، تصریح کرد: درحال‌حاضر کارتن خالی یخچال و فریزرهای کره‌ای حتی تا چند میلیون تومان هم در فروشگاه‌های اینترنتی فروخته می‌شود که ادعای تقلبی بودن کالاها را تایید می‌کند.
فضای مجازی، بستر فروش لوازم خانگی قاچاق
اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران در رابطه با خبر جدید منتشر شده در رسانه‌ها مبنی بر فروش کارتن لوازم خانگی خارجی به صمت گفت: موضوع کارتن‌فروشی بیشتر در فضای مجازی وجود دارد. البته در فضای فیزیکی هم افرادی که کالای قاچاق وارد کرده یا فروشنده این کالا هستند، این اقدام را انجام می‌دهند. متاسفانه همه این مسائل به دلیل جولان کالای قاچاق در بازار است که هیچ کس نیز رسیدگی و مقابله با آن را گردن نمی‌گیرد و حتی در برخی موارد کتمان نیز می‌شود.
این فعال اقتصادی افزود: متاسفانه باوجود ممنوعیت واردات لوازم خانگی شاهد ورود بسیاری از کالاهای این حوزه از طریق کولبری، ته‌لنجی و... هستیم، اما راهکار این است که تاجران با نظارت بر کولبران و واردات ته‌لنجی و... کالایی را وارد کنند که امکان تولید آن در کشور نیست. با این روش می‌توان بر ارزهایی که برای واردات کالا خرج می‌شود، نیز نظارت کرد.وی با تاکید به اینکه فروش کالای قاچاق به راحتی در فضای مجازی رخ می‌دهد و هیچ نظارتی نیز روی آن نیست، افزود: ۹۹ درصد لوازم خانگی تقلبی در فضای مجازی به فروش می‌رسند، زیرا خریدار در فضای مجازی کالا را اصلا نمی‌بیند تا بتواند اصل یا تقلبی‌بودن آن را بررسی کند، خریدار پول را به‌حساب فروشنده واریز کرده و کالا به خانه او فرستاده می‌شود و در این میان فرصتی برای بررسی وجود ندارد. وقتی قبل از خرید کالا را می‌بینیم و بررسی می‌کنیم باز ممکن است دچار اشتباه بشویم، حالا کالای ندیده که دیگر جای خود دارد.
مردم را فریب ندهید
پازوکی در رابطه با شکایت بسیاری از افراد به اتحادیه پس از خرید کالای قاچاق بیان کرد: متاسفانه مردم با علم به اینکه واردات کالای قاچاق ممنوع است، خواهان آن هستند و در پی خرید آن با مشکلات زیادی نیز مواجه می‌شوند. بیش از ۵ سال است که به مردم توصیه می‌کنیم از خرید کالاهای بدون کد شناسه جدا خودداری کنند، اگر قصد خرید کالایی را دارند در سامانه جامع گارانتی صحت کالا را تایید کنند.
وی با اشاره به اینکه لوازم خانگی هیچ‌گونه افزایش قیمتی در سال ۱۴۰۳ نداشته است، افزود: تبلیغاتی که در رسانه ملی پخش می‌شود، بسیار عجیب است. لوازم خانگی در سال ۱۴۰۳ هیچ افزایش قیمتی نداشته است و کسبه کالای خود را به دلیل رکود بازار زیر نرخ عرضه می‌کنند. این تبلیغات بسیار خنده‌دار است و تنها حکم فریب دارد. در بازار لوازم خانگی همچنان رکود پابرجا است. وقتی ۲۴ ساعته تبلیغ می‌شود به نرخ پارسال بخرید، در صورتی که کسبه با نرخ پایین‌تری در حال فروش هستند اما امکان تبلیغ ندارند، مشخص است که نتیجه خوبی را در وضعیت بازار شاهد نخواهیم بود.وی افزود: متاسفانه تبلیغات اصولی در تلویزیون نداریم و به جای اینکه چیپس و پفک در این رسانه تبلیغ شود باید حقایق را نمایش دهند. این رسانه باید ، محلی برای اطلاع‌رسانی و مرجعی برای انتشار برنامه‌های اقتصادی و آگاهی رسانی به مردم باشد ولی خلاف آن را شاهد هستیم.
توصیه به خریداران
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران با توصیه‌ای به خریداران گفت: خریدار می‌تواند به سامانه جامع گارانتی مراجعه و نام برند کالا را در این سامانه جست‌وجو کند. ابتدا سامانه، با جست‌وجوی نام برند کالا، درست یا غلط‌بودن این برند را برای مراجعه‌کننده مشخص می‌کند، در مرحله بعد می‌توان نام شرکت گارانتی‌کننده را در سامانه جامع گارانتی جست‌وجو کرد و با این کار از تقلبی یا اصلی‌بودن گارانتی مطلع شد.پازوکی افزود: همچنین می‌توان کلمه «معرفی کارت‌های تقلبی گارانتی» را در این سامانه جست‌وجو کرد و از نام گارانتی‌های تقلبی آگاه شد. همچنین خریدار می‌تواند با ورود به سامانه شرکت تولیدکننده کالای مورد نظر و واردکردن کد رهگیری یا کد شناسه کالا در سامانه شرکت تولیدکننده، از اصل یا تقلبی‌بودن کالا مطلع شود.
اراده جدی برای مبارزه با قاچاق وجود ندارد
محمدرضا شهیدی، دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران با انتقاد از وفور کالای لوازم خانگی قاچاق و فروش کارتن برندهای خارجی به صمت گفت: حجم کالاهای لوازم خانگی قاچاق به کشور بسیار زیاد است. یکی از دلایل اصلی آن نیز این است که قاچاقچیان سوخت زیر ۳۰۰۰ تومان را از کشور خارج می‌کنند، آنسوی مرز به نرخ بالای ۴۰ هزار تومان می‌فروشند و با این پول لوازم خانگی به کشور وارد می‌کنند. البته کالاهای قاچاق نیازی به خرید جداگانه کارتن ندارند و افراد به راحتی می‌توانند کالای قاچاق را با کارتن به کشور بیاورند.
وی با تاکید به اینکه متاسفانه اراده جدی برای برخورد با قاچاق وجود ندارد، افزود: برخورد با کالای قاچاق در سطح عرضه نیز به صورت مقطعی است که نتیجه بخشی لازم را ندارد. تولیدکنندگان با رفع ممنوعیت واردات لوازم خانگی مشروط به اینکه با قاچاق مقابله شود، موافق هستند. این در حالی است که انجام واردات به‌صورت قانونی باعث افزایش سوءاستفاده قاچاقچیان خواهد شد. در کل خواسته تولیدکنندگان این است که شرایط به‌گونه‌ای پیش نرود که هم واردات آزاد باشد و هم شاهد افزایش قاچاق لوازم خانگی باشیم.شهیدی با بیان اینکه اکنون کالای قاچاق به‌وفور در بازار یافت می‌شود گفت: شواهد حاکی از آن است که برخلاف ممنوعیت واردات لوازم خانگی خارجی، در بازار و بسیاری از سایت‌های اینترنتی و شبکه‌های مجازی این محصولات به فروش می‌رسند. وی افزود: به نظر می‌رسد، واردات لوازم خانگی روی کاغذ ممنوع و به‌صورت عملی آزاد است. این درحالی است که ۳۰ درصد قیمت تمام شده لوازم خانگی خارجی مربوط به پرداخت‌های دولتی مانند تعرفه و عوارض واردات است، در حالی که قاچاقچیان هیچ‌گونه پرداخت دولتی ندارند و به تبع قیمت تمام شده کالا در این شراطی حداقل 30 درصد کمتر خواهد بود.
تاثیرات ممنوعیت واردات
دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران با بیان تاثیرات مثبت ممنوعیت واردات لوازم خانگی بر بازار تولیدات داخلی گفت: ممنوعیت واردات باعث شد تولیدکننده داخلی روی آن دسته از کالاهایی که در داخل کشور تولید نمی‌شوند، سرمایه‌‌گذاری کند و خط تولید آنها را راه بیندازد. از طرف دیگر استاندارد ضمانت‌نامه‌های محصولات داخلی نیز به‌روز شده است.کیفیت کالاهای ایرانی حالا به حدی رسیده که مورد توجه مخاطب بوده و مردم با پذیرش کیفیت این کالا از آنها استفاده می‌کنند. همچنین میزان شکایات و نارضایتی از خدمات در اتحادیه، سازمان‌ها و ارگان‌های زیرمجموعه تقریبا به زیر یک درصد رسیده است.
افزایش نرخ نداشتیم
شهیدی با اشاره به سیاست‌های غلط و تصمیمات ناگهانی اظهارکرد: تولیدکننده باید با سیاستی یکسان و بلندمدت روبهرو باشد. روند تولید با تجارت متفاوت است. یک تاجر کالایی را وارد کشور می‌کند و در صورت زیان دیدن، کار را متوقف می‌کند ولی یک تولیدکننده برای ۲۰ سال آینده خود برنامه‌ریزی می‌کند و نمی‌تواند در یک برنامه کوتاه‌مدت فعالیت کند.دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم خانگی ایران در رابطه با افزایش نرخ لوازم خانگی در سال ۱۴۰۳ گفت: درحال‌حاضر با افزایش نرخ هزینه‌ها در سال ۱۴۰۳ هیچ‌گونه افزایش قیمتی نداشتیم. البته درخواست افزایش نرخ را به صورت مکتوب به سازمان حمایت ارائه کردیم و در انتظار تصمیم‌گیری آنها هستیم. این در حالی است که در سال جدید با مشکل جدی تخصیص ارز روبهرو هستیم و این موضوع به‌تدریج منجر به بروز کمبود در بازار و احتمال افزایش قیمت خواهد شد. در مجموع با قیمت‌گذاری دستوری موافق نیستیم و درخواست ما این است که بازار با عرضه و تقاضا پیش بروند. بسیاری از هزینه‌های تحمیلی هیچ ارتباطی به تولیدکننده ندارد و ناشی از مصوبات دولت است و سازمان حمایت باید واقعیت‌های غیر قابل انکار صنعت را ببیند.
سخن پایانی
صنعت پر از چالش لوازم خانگی باز هم همان مشکلات قدیمی را دارد؛ از قیمت‌گذاری تا کالاهای قاچاقی که بازار را احاطه کرده‌اند. امیدواریم سازمان‌های تصمیم‌گیر امسال عزمی جدی‌تر برای رفع این چالش‌ها داشته باشند. چرا که وجود این مشکلات دامن مردم، بازار و صنعت را خواهد گرفت که این خطری بزرگ برای یک اقتصاد بیمار است.
