امسال هم درحالی وارد فصل گرم سال می‌شویم که مانند سال‌های گذشته با وجود تاکید بر تامین برق صنایع، زمزمه‌ّها و توصیه‌های کاهش مصرف برق هم مطرح است و همچنان بر تامین برق صنایع از طریق تجدیدپذیرها نیز تاکید می‌شود. اگر روال مانند سال‌های گذشته باشد باید منتظر تغییر ساعت کار ادارت و جداول سهمیه‌بندی برق صنایع باشیم. این درحالی است که جدای آسیب اقتصادی ناشی از سهمیه‌بندی برق صنایع برای تولید، تغییر ساعت کاری نیز با انتقادات بسیاری همراه است.

تغییر ساعت اداری در کاهش مصرف برق موثر بود

تازه‌ترین اظهارات مدیرعامل شرکت توانیر درباره راهکارهای صرفه‌جویی در مصرف انرژی حکایت از تکرار االگوی سال گذشته برای امسال است. به گفته مصطفی رجبی مشهدی، براساس مصوبه هیات وزیران ادارات باید در ساعات کاری مصرف انرژی برق را ۳۰ درصد و پس از پایان ساعات کاری ۶۰ درصد کاهش دهند که با نصب کنتورهای هوشمند مصرف برق ادارات کنترل‌پذیر می‌شود. از آنجا که تعیین و تنظیم ساعات کار ادارات در اختیار هیات وزیران است، با اخذ موافقت دولت، ساعات کاری ادارات در فاصله ۱۵ خرداد تا ۱۵ شهریور از ساعت ۶ صبح تا ۱۳ خواهد بود. رجبی مشهدی با اشاره به اینکه در برنامه هفتم مقرر شده راندمان تولید نیروگاه‌های برق از ۳۹ درصد به ۴۵ درصد برسد، بیان کرد: اغلب نیروگاه‌های کشور ساخت شرکت مپنا بوده و دارای راندمان ۵۵ تا حدود ۶۰ درصد هستند. متوسط راندمان تولید نیروگاه‌های کشور ۳۹ درصد است و در دنیا رتبه نهم تا دهم را در بین نیروگاه‌های حرارتی داریم. برای اینکه بخواهیم راندمان تولید را به ۴۵ درصد برسانیم نیاز به سرمایه‌گذاری و هزینه زیادی داریم و در این بین باید نیروگاه‌های فرسوده را نیز از مدار خارج کنیم، اما چیزی که امکان‌پذیر باشد و بر اساس محاسبات به آن رسیده‌ایم راندمان تولید ۴۲ درصد است. این مقام مسئول با تاکید بر کمک نیروگاه‌های تجدیدپذیر به رفع ناترازی برق، اقدام بعدی را بهینه‌سازی مصرف خواند و گفت: شرایط فعلی به گونه‌ای است که باید جلوی اتلاف انرژی را بگیریم و شاخص شدت مصرف انرژی نگران‌کننده است. رجبی مشهدی ارتقاء استانداردها در وسایل سرمایشی و گرمایشی را راهکاری موثر در کاهش اوج بار و کاهش مصرف شبانه و روزانه خواند و تعویض تجهیزات کم بازده خانگی را نیز پیشنهاد داد.

وی در ادامه درباره میزان صرفه‌جویی در مصرف برق با کاهش ساعات اداری گفت: از ۱۵ خرداد تاکنون که ساعت کاری ادارات از ۶ صبح تا یک ظهر شد، هدف‌گذاری کاهش ۱۰۰۰ مگاواتی برق داشتیم که منجر به صرفه‌جویی ۸۵۰ هزار مگاوات برق در بخش اداری شد.علاوه بر این کاهش مصرف برق بعد از اتمام ساعت کاری فوق‌العاده چشمگیر بود و باید این کار را برای سال آینده با گستردگی بیشتری دنبال کنیم. وی در پاسخ به این سوال که قطعی برق شهرک‌های صنعتی همچنان ادامه خواهد داشت؟ گفت: هفته بعد دمای هوا مخصوصا در تهران به ۳۵ تا ۳۶ درجه می‌رسد، قطعی برق شهرک‌های صنعتی هنوز ادامه دارد، ولی این قطعی‌های برق آنها کاهش پیدا خواهد کرد.

مشکلات کارمندان

تغییر ساعت شروع کار در ادارات؛ ۶ صبح، راهکاری است که در یکی دو سال گذشته برای کاهش مصرف انرژی برق ارائه و اجرایی شده و ظاهرا قرار است امسال هم تکرار شود. به این ترتیب برای کاهش مصرف برق و صرفه‌جویی در انرژی، ساعت شروع کار از ۸ به ۶ صبح تغییر خواهد کرد.در نتیجه اگر ساکن تهران باشید به دلیل موج ترافیک باید حوالی ۵ صبح از خانه خارج شوید. اگر ساکن اطراف تهران هستید و هر روز برای رسیدن به محل کار، سفر درون شهری چند ساعته را تجربه می‌کنید؛ بنا بر فاصله محل سکونت تا تهران و محل کار باید ساعت خروج از خانه را درنظر بگیرید. شاید مثلا برای شهروندان ساکن کرج برای رسیدن به محل کار در مرکز تهران و با استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی، ساعت ۴ و نیم صبح مناسبی برای خروج از خانه باشد. البته این زمان تنها مختص کارمندان است و ساعت شروع به کار وسایل نقلیه عمومی ارتباط خاصی با ساعت آغاز به کار کارمندان ندارد.

به همین دلیل، استفاده از خودرو شخصی برای رسیدن به محل کار گزینه بهتری است البته این به شرط داشتن خودرو شخصی است. در این صورت می‌توان از کسر حقوق به دلیل تاخیر در شروع کار جلوگیری کرد.

اگر هم ماشین شخصی ندارید و به هر دلیلی با استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی سر ساعت به محل کار نمی‌رسید، کسر حقوق را به جان خریده و حتی شاید مجبور باشید کمی دیرتر از خانه بیرون بزنید تا حداقل در کوچه‌های خلوت شهر موبایل‌های میلیونی شما به‌دست سارقان نیفتد.

در صورتی که با اجرای هیچ‌یک از موارد فوق موافق نیستید، تاکسی‌های اینترنتی گزینه دیگری است که می‌تواند شما را به محل کار یا حداقل ایستگاهی در بین مسیر برساند. نکته جالب اینکه دقیقا اینجور مواقع، به سرعت با افزایش نرخ کرایه و تعرفه‌های تاکسی‌ها مواجه می‌شویم.

با توجه به موارد یاد شده کارمندان برای رسیدن به محل کار ۳ راهکار در مقابل خود دارند؛ دیر راه افتادن از منزل و کسر حقوق، حوالی ساعت ۵ راه افتادن و خطرات محله‌های خلوت و در پایان تاکسی‌های اینترنتی و حذف نیمی از حقوق دریافتی ماهانه.

حال با توجه به شرایط یک سوال مطرح می‌شود، صرفه‌جویی تنها مختص برق است و تنها راهکار هم تغییر ساعت کاری ادارات است؟

به نظر می‌رسد با این راهکار بسیاری از مدیران و کارمندان به ناچار ماشین‌های شخصی را جایگزین سیستم حمل‌ونقل عمومی برای رسیدن به محل کار کنند. در این صورت به ازای کاهش مصرف برق با مشکل افزایش ترافیک و تردد بیشتر ماشین‌های تک سرنشین روبه‌رو خواهیم شد.

موضوعی که در نهایت به افزایش آلودگی هوا منجر شده و نسخه بعدی آقایان رو می‌شود؛ تعطیلی روزانه به علت آلودگی هوا یا کاهش مصرف برق.

عواقب را به جان بخرید

فرض را بر این بگذاریم که از بد روزگار کارمان در همین روزهای گرم تابستان به یکی از ادارات بیافتد. تصورتتان بر این است که اگر ساعت 9 در اداره مورد نظر باشید، همان اول وقتی است که کارتان راه می‌افتد. ممکن است با کارمندانی مواجه شوید که ۴ صبح بیدار شده‌اند و حالا ساعت 9 صبح یک دست‌شان درگیر گرفتن لقمه صبحانه است و دست دیگرشان به نرمی کیبورد را می‌نوازد.در این ساختار اداری این ارباب رجوع است که همیشه مهمان ناخوانده است و کارمندان انتظار دیدنش را ندارند.بهتر است ارباب رجوع پیش از مراجعه هماهنگ کند تا هنگام صرف صبحانه وقت کارمندان را نگیرد. پس به حال ارباب‌رجوع! این در حالی است که قبل از تغییر ساعت با ساعت کاری که از ۸ صبح آغاز می‌شد با کارمندانی روبه‌رو بودیم که بخشی از میراث خانواده خود را نزد ما به امانت داده بودند و حال آن را طلب می‌کردند. امان از تابستان که علاوه بر گرما هوا، ساعت خواب‌شان هم تغییر کرده است. لطفا این را هم در نظر داشته باشید که تایم صبحانه کارمندان بسته به نوع آن متفاوت است؛ اگر آبدارچی تعداد زیادی تخم‌مرغ خریده باشد باید بعد از ساعت ۹ به ادارات مراجعه کنید، اصلا بساط تخم‌مرغ و گوجه و نان بربری که به این زودی‌ها جمع نمی‌شود.

البته این نکته را نیز فراموش نکنید که ساعات اولیه روز زمان مناسبی برای تلفن زدن کارمندان به خانواده و تعریف وقایع روز گذشته است.

در مجموع بهتر است برای انجام کارهای اداری ساعات اولیه روز را انتخاب نکنید، حدود ساعت ۱۱ تا ۱۲ بهترین تایم انجام کارهای اداری است. حالا با تغییر ساعت کار، انتخاب این «زمان» با مشکلات خاص خود همراه است.

با کودکان چه کنیم؟

شاید ما تنها شهروندانی نباشیم که درگیر تصمیمات ناگهانی و بسیار تاثیرگذار در زندگی روزمره خود هستیم؛ تصمیماتی که هیچ یک از آنها با استفاده از نظر مشورتی شهورندان که نه، حتی نظر مشورتی کارشناسان مربوطه هم اخذ نشده و ناچاریم به اجرا!

این موضوع را بیان کردیم تا سرآغازی باشد برای خواندن مشکلات بسیاری که پس از گذشت مدت کوتاهی از اجرای این طرح برای افراد پیش آمده است؛ از بیرون آمدن در اولین ساعات روز تا افزایش ترافیک و مشکلات تردد در این کلانشهر با حمل‌ونقل عمومی نصفه و نیمه. به تمام این مشکلات باید مشکل اختلاف شروع ساعت کار والدین با بازگشایی مدارس و مهدکودک‌ها را هم اضافه کنید.

این مشکل شاید بزرگ‌ترین مشکل کارمندان دارای فرزند باشد.

مادرانی با کودک خردسال که احتمالا روزهایش را در مهدکودک یا مدرسه سپری می‌کند. آقایان فکری برای آغاز به کار مهد کودک‌ها و مدارس کرده‌اند؟

این ۲ تا ۳ ساعت پیش از بازشدن در مهدکودک و مدرسه باید با کودکان چه کرد؟

شاید این طرح این بند را کم دارد: مادران کارمند کودک خود را به اداره آورده تا مصرف انرژی در مهدها نیز کاهش یابد.

راهکار دیگری نیز وجود دارد، مادران مادران کارمند، نگهداری از فرزندان را تقبل کرده و با رعایت مصرف انرژی از نوه خود نگهداری کنند.

سخن پایانی

با وجود مخالفت‌های بسیار در اجرای این طرح در سال گذشته باز هم شاهد اجرای آن در ۱۴۰۳ هستیم. این را هم در کنار سایر مواردی می‌گذاریم که نظر شهروندان هیچ‌گونه تاثیری در اجرای آن نخواهد داشت. اما کاش مسئولان تصمیم‌گیر عواقب و اثرات مثبت یک تصمیم را پیش از اجرا در نظر گیرند. در مجموع این تغییر ساعت مثال همان «آش کشک خاله» است که ناچار به اجرای آن هستیم، فقط امیدواریم این‌اش را با رعایت صرفه‌جویی در مصرف برق نوش جان کنید.در نهایت این‌گونه راهکارها که تاثیر آن همچنان برای ما مشخص نیست با کوهی از چالش‌ها مواجه خواهیم شد که امیدواریم دولت راهکار جدیدی برای آنها نداشته باشد تا حداقل در چاله‌ای دیگر گرفتار نشویم.