انباری‌های آهنی، آخرین چاره
درد هر کدام یک چیز است؛ یکی ورشکسته شده، یکی در مسیر طلاق، یکی گرفتار اجاره سنگین، یکی مهاجرت... تا چشم کار می‌کند کانتینر با رنگ‌ها و پلاک‌های مختلف وجود دارد. اینجا مأمن مستاجران است! نمی‌توان گفت درد همه آنها نداری است، اما سهم زیادی از این افراد را ندارها تشکیل می‌دهند.
این شهر پر از ساختمان‌های مختلف است؛ از قصرهای لاکچری تا قوطی‌کبریت‌های پرتقاضا، با هزینه‌های آنچنانی! اما عده‌ای به همین قوطی‌کبریت‌ها نیز دسترسی ندارند و وقتی قادر به پرداخت اجاره نیستند راهی جز نگهداری وسایل در مکانی دیگر با هزینه کمتر و تغییر شرایط زندگی ندارند.
اینجا، حوالی همین شهر شلوغ با ساختمان‌های غول‌پیکر سایه‌افکنده بر زمین، افراد بسیاری در حسرت سقف کوچکی هستند که از قضا تعدادشان هم کم نیست. در این آشفته‌بازار، اجاره کانتینر برای نگهداری وسایل خانه یکی از راه‌هایی است که گویا در ماه‌ها و شاید سال‌های اخیر گسترش یافته و اخبار آن این روزها در صدر خبرها قرار گرفته است.
صمت در این گزارش به بررسی چند و چون اخبار مبنی بر «هجوم شهروندان به سمت کانتینرها» پرداخته است؛ خبری که چندی است در فضای مجازی دست به‌دست می‌شود و به سوژه کار رسانه‌ها تبدیل شده است.
پشت‌پرده ماجرای کانتینرها
چندی پیش خبری مبنی بر هجوم برخی شهروندان به سمت کانتینرها منتشر شد و پس از آن با موجی از واکنش‌ها توسط رسانه‌های داخلی و خارجی روبه‌رو شدیم.
نرخ اجاره مسکن در تهران آنقدر بالا رفته که گاهی با خواندن اخبار، دود از سرمان بلند می‌شود. بالا رفتن هزینه اجاره و خرید خانه، داستان امروز و دیروز نیست، اما در یک دهه اخیر مشکلات بیشتری را برای شهروندان ایجاد کرده است.
تصاویری تلخ از آوارگی و سرگردانی یک خانواده در کمال‌شهر کرج، میان کاربران و شهروندان دست به‌دست می‌شود؛ تصاویری که بی‌شک تماشای آن می‌تواند هر انسانی را از اندوه لبریز کند. این تصاویر که بعد از وایرال‌شدن موجی از انتقاد و درددل کاربران شبکه‌های مجازی را به راه انداخت، حاکی از رنج عظیم خانواده‌هایی است که نصیب‌شان از این زندگی می‌توانست چیزی جز فقر باشد؛ اگر سیاست‌گذاری‌های اقتصادی به گونه‌ای دیگر بود.
فاصله گرفتن نرخ‌‌های پیشنهادی اجاره با قدرت پرداختی مردم، مهم‌ترین عامل کسادی بازار اجاره و نیز تخلیه خانهها و تمدید نشدن قراردادهای اجاره محسوب می‌شود.
سایت فرارو با اشاره به موارد یادشده در گزارشی، می‌نویسد: «این تنها خبر ناگوار درباره ناتوانی مردم برای اجاره خانه نیست، چراکه اگر سری به انبارهای کانتینری اطراف تهران بزنید، تماشای انبوه کانتینرهایی که برای انبار اثاثیه منزل اجاره شده‌اند، شما را شگفت‌زده خواهد کرد. کانتینرهایی که شاید در سال‌های گذشته، بیشتر برای انبار کردن تجهیزات کارگاه‌ها، مطب‌ها و دفاتر اداری مورداستفاده قرار می‌گرفت، امروز اما تغییر کاربری تعداد زیادی از آنها به‌منظور ایجاد فضایی برای انبار اثاث خانهها، نمایانگر یک واقعیت تلخ است.»
بنا بر آخرین اخبار به‌طور میانگین حدود ۷۰ درصد درآمد هر خانواده ایرانی صرف اجاره مسکن می‌شود. به‌عنوان مثال در جنوب تهران هزینه رهن کامل یک خانه ۵۰ متری در محله سی‌متری جی ۴۵۰ میلیون تومان است. با این وصف اجاره کانتینرها می‌تواند بیانگر این موضوع باشد که یا خانواده‌ها دیگر مانند گذشته قادر به تهیه یا اجاره خانه‌ای با متراژ مناسب خود نیستند و اکنون با کوچک شدن فضا مجبورند اسباب‌شان را در کانتینرها بریزند! یا اینکه حتی از آن هم بدتر؛ با بی‌پناه شدن از همان متراژ پایین نیز مانده‌اند. در این شرایط تا وقتی که مشخص شود روزگار بعد از این برای‌شان چه خوابی دیده، اسباب و وسایل‌شان را انبار می‌کنند تا دست‌کم حداقل‌های زندگی خود را هم از دست نداده باشند.
گشتی در میان آگهی‌های فضای مجازی
پس از انتشار گزارش‌هایی از این دست، خبرنگار صمت برای پیگیری بیشتر این موضوع به سراغ برخی از انبارداران کانتینرهای اطراف تهران رفت. کافی است سری به فضای مجازی بزنید تا با موجی از آگهی‌های اجاره کانتینر مواجه شوید. در بیشتر این آگهی‌ها توضیحاتی ذکر شده تا اطلاعات کافی را در اختیار متقاضی قرار دهد. در این آگهی‌ها انبارهای کانتینری بهترین و به‌صرفه‌ترین گزینه برای نگهداری موقت و طولانی‌مدت کالا، جهیزیه و لوازم منزل و اثاثیه معرفی شده‌اند. به‌گفته مالکان، این انبارها از آسیب‌های گرمای تابستان و سرمای زمستان و اثرات آفتاب و برف و باران و گرد و خاک و توفان مصون بوده و دارای محافظت دوچندان هستند.
محتوای برخی از این آگهی‌ها این‌گونه است: «اجاره کانتینر کوچک، مخصوص نگهداری اسباب و اثاثیه و کالای تجاری در کانتینرهای داخل سوله. دارای انبارهای اختصاصی ۲۰ فوت (با ظرفیت یک خاور اتوبار و باربری) فضای اجاره‌شده کاملا در اختیار مستاجر است و فرد قفل شخصی خود را بر آن می‌زند و کلید را با خود می‌برد.» «کانتینر با سایز بزرگ برای اجاره موجود است. محوطه نگهداری کانتینر دارای حراست، واحد انتظامات، نگهبانان ۲۴ساعته و دوربین مداربسته دید در شب و برجک‌های نگهبانی است.» «نگهداری وسایل شما در کانتینرهای مستقر در امن‌ترین انبار محدوده غرب و جنوب تهران. دارای مجوز اتحادیه و انبار، دارای بیمه آتش‌سوزی.»
وسایل کمی خاک می‌خورد!
در ادامه تلاش‌ها برای یافتن حقیقت ماجرا، به‌عنوان متقاضی اجاره کانتینر با یکی دیگر از شماره‌ّ‌‌های آگهی تماس می‌گیرم. مرد جوان پشت خط با برخوردی بسیار خوب، پاسخگوی سوالاتم است. در ابتدا از انبار موردنظر بسیار تعریف و تمجید می‌کند و مسقف بودن را یکی از مزیت‌های بزرگ این انبار می‌داند. می‌گویم: «برای اجاره خانه پولی ندارم و مجبورم اسباب منزلم را در یکی از این کانتینرها بگذارم، اما باید مطمئن شوم به وسایل آسیبی نمی‌رسد.» برای تاکید بر اهمیت سلامت وسایل ادامه می‌دهم: «اصلا تاکنون کسی اثاثیه منزل خود را در این کانتینرها نگه داشته است؟»
با خنده جواب می‌دهد: «کسی؟ خانم کجایی شما؟ الان ۸۰ درصد موجودی انبار ما وسایل خونه مردمه. قبلا اجاره کانتینرها فقط برای شرکت‌ها و انبار شرکتی بود، اما الان کانتینرها بیشتر انبار وسایل خونه‌هاست.»
- اجاره ماهانه کانتینرها چقدر است؟
- «بستگی داره! یک‌سری کانتینرها داخل انبار مسقف هستند که ودیعه ۵ میلیون تومانی دارن و اجاره ماهانه اونا یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومنه.» از مدت زمان قراردادها می‌پرسم که می‌گوید: «زمان قرارداد هم به شما بستگی داره. هر طور مشتری بخواد؛ بعضیا حتی روزانه با ما قرارداد می‌بندن.»
- متراژ این کانتینرها چقدر است؟
- «۲۰ فوت به ظرفیت یک کامیونت حدودا ۱۳ متری.»
برای خاتمه دادن به این مکالمه می‌گویم: جای تخفیف هم دارد؟ اجاره‌اش خیلی برایم زیاد است.
با خونسردی جواب می‌دهد: «خب چرا می‌خوای از انبار مسقف استفاده کنی؟ اجاره کانتینرهای بیرون نزدیک ۵۰۰ هزار تومان کمتره. اما خب ممکنه وسایلت خاک بگیره»
جوان پشت خط با تاکید بر اینکه اگر وسایل خوب سلفون‌پیچی شوند مشکلی ایجاد نخواهد شد، برایم آرزوی روز خوب و تلفن را قطع می‌کند.
نگهبان داریم
با پرس‌وجو به آدرس دو انبار در شرق تهران می‌رسم. سراغ یکی از این انبارها می‌روم و کمی با متصدی انبار هم‌صحبت می‌شوم تا واقعیت را دریابم.
- واقعا متقاضیان برای نگهداری اسباب منزل به سراغ شما می‌آیند؟
- «اینکه کانتینر برای نگهداری وسایل منزل استفاده می‌شود، درست است، اما همه آنها به‌دلیل ناتوانی از پرداخت اجاره خانه نیست. خیلی از این آدم‌ها به‌خاطر طلاق یا ورشکستگی وسایل‌شان اینجاست.»
- میزان اجاره هر کانتینر چقدر است؟
- ماهانه یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان.
- مسئولیت وسایل داخل کانتینر با شماست؟
- بله؛ چون اگر مسئولیت قبول نکنیم که اعتماد نمی‌کنند. فرد بعد از قرار دادن وسایل در کانتینر اجاره‌‌ای خود، قفلی به آن می‌زند و می‌رود.
- نظارتی بر وسایل دارید؟
- نظارت نه به آن شکلی که فکر می‌کنید؛ فقط نگاه سطحی، اما داخل قراردادها ذکر کرده‌ایم که ما از جزییات وسایل مطلع نیستیم.
- این انبارها چقدر در مسائلی چون سرقت ایمن هستن؟
- چند نگهبان در انبار تردد دارند و دوربین نیز در همه جای فضای انبار کار گذاشته شده و فعال است.
بله؛ اجاره کانتینر صحت دارد
پس از انتشار اخبار مختلف و گپ‌وگفت با انبارداران کانتینر اطراف تهران و جست‌وجو در سایت‌های اینترنتی به صحت این موضوع پی بردیم.
گفتنی است با گشتی در سایت‌های اینترنتی دریافتیم کانتینر در حد نو با نرخ ۱۱۰ میلیون تومان به فروش می‌رسد. همچنین اجاره کانتینر از ماهانه یک میلیون تومان آغاز می‌شود و به ۸ میلیون تومان می‌رسد. برخی از انبارها نیز برای اجاره دادن کانتینر ودیعه دریافت می‌کنند که در محدوده ۵ تا ۲۰ میلیون تومان است.
بیشتر متقاضیان اجاره کانکس افراد مستاجر و ورشکسته‌ها هستند.
سخن پایانی
وضعیت مسکن در کشور هر روز رو به وخامت می‌رود و هر بار با روایتی تلخ در این حوزه روبه‌رو می‌شویم. از یک سو بسیاری از شهروندان، دیگر قدرت اجاره یک خانه کوچک در یکی از محله‌های پایین تهران را نیز ندارند و از سویی جوانان تشویق به تشکیل خانواده می‌شوند. اینکه قرار است این خانواده زیر کدام سقف مستقر شود، فعلا مشخص نیست و ظاهرا اهمیتی هم ندارد. اجاره خانه روز به روز در حال افزایش است و دستمزدها و درآمدها، همواره از تورم عقب می‌مانند. با این حال، دل کندن از اثاثیه منزل شاید کم‌اندوه‌ترین انتخاب اجباری است که برای مستاجران باقی می‌ماند. نمی‌دانیم این موضوع نیز قرار است تکذیب شود یا خیر، اصلا این مسئله اهمیت خاصی هم ندارد، اما کاش رو در روی ما تکذیب کنید و پشت سرمان پیگیر شوید تا لااقل ترس‌مان از آینده کمتر شود.
صدای پشت خط با قاطعیت در توضیح جواب رد به سوال من می‌گوید: «چطور کسی که ماهانه ۲ میلیون تومان برای اجاره کانتینر پرداخت می‌کند، قادر به اجاره خانه در هیچ کجای این شهر نیست؟»
- پس مشتریان شما چه کسانی هستند؟
- بیشتر شرکت‌ها برای انبار کالاهای خود اقدام به اجاره کانتینرها می‌کنند.
- متراژ کانتینرها چقدر است؟ آیا مساحت یک کانتینر برای انبار وسایل یک خانه کافی است؟
- کانتینر ۲۰ فوت و ۴۰ فوت برای اسباب منزل کافی است، اما باز هم بعید می‌دانم فردی به‌دلیل ناتوانی از پرداخت اجاره خانه به سراغ اجاره کانتینر بیاید.
قید وسایل را می‌زنند
سراغ یکی دیگر از انبارداران اطراف تهران رفتم و این بار گفتم خبرنگارم و اطلاعاتی درباره اخبار منتشرشده درباره اجاره کانتینر برای نگهداری وسایل خانه می‌خواهم.
این انباردار با تایید حجم بالای متقاضی اجاره کانتینر برای نگهداری وسایل منزل اظهار می‌کند: از حدود یک سال پیش میزان تقاضای اجاره کانتینر برای وسایل منزل افزایش پیدا کرده است. در بین این افراد برخی‌ها به‌دلیل ناتوانی از پرداخت اجاره و برخی نیز به‌دلیل بروز اختلافات خانوادگی و جدایی به سراغ این انبارها می‌آیند. البته در سال‌های گذشته بیشتر متقاضیان را افرادی تشکیل می‌دادند که قصد مهاجرت داشتند. پرداخت هزینه نیز به‌صورت ماهانه و سالانه است و هر طور که صاحب بار بخواهد، با او قرارداد بسته می‌شود.
این انباردار در ادامه مکالمه به مشکلات پیش‌آمده در روند این کار هم اشاره کرده و می‌گوید: حتی پیش آمده که خانواده‌ها، وسایل منزل خود را با قراردادهای یک‌‌ساله در کانتینرها انبار می‌کنند، اما پس از پرداخت کرایه ماه اول، دیگر خبری از پرداخت‌‌های بعدی نیست. یعنی خانواده‌های به حاشیه رانده شده یا ناچار به مهاجرت، پس از کوچ اجباری قید وسایل و اثاثیه منزل‌شان را می‌زنند.
وی افزود: این تجربه منجر به توافقی بین کانتینرداران شد که صاحبان بار برای انبار اثاث منزل خود مکلف به پیش‌پرداخت اجاره ۶ ماه یک کانتینر باشند. البته همیشه هم این روند صادق نیست.
ورشکسته‌ها متقاضی هستند
«ورشکسته‌ها متقاضی هستند»؛ این جمله یکی از انبارداران انبار کانتینری سرپوشیده در غرب و جنوب غرب تهران است.
او هم وجود اسباب منزل در این کانتینرها را تایید می‌کند و می‌گوید: در گذشته انبارهای ما بیشتر مختص شرکت‌ها بود تا آنها کالاهای خود را در آن دپو کنند، اما حالا اوضاع فرق کرد و بیشتر مشتریان ما برای اثاثیه منزل می‌آیند. البته در یکی از انبارهای مسقف ما حجم زیادی از کانتینرها برای افراد ورشکسته است.
وی با اشاره به هزینه اجاره کانتینرها بیان می‌کند: مبلغ اجاره ماهانه ۲ میلیون تومان است و ما حتی اجاره روزانه نیز داریم. با این وجود مدت‌هاست که دیگر انبارداری کانتینر صرفه اقتصادی ندارد و هزینه‌های ما افزایش یافته، اما باز هم خدا را شاکریم که می‌توانیم کمکی به شهروندان کنیم.
او در پایان این گفت‌وگو یادی از کانتینرهای قدیمی کرد و گفت: الان در انتهای انبار مسقف من کانتینری در اجاره یک فرد ورشکسته است که ۵ سال است وسایل خود را در آنجا نگه می‌دارد. در آن زمان هزینه اجاره بسیار کم بود.
