بلیت هواپیما، بلاتکلیف بین آسمان و زمین
تیر سال ۱۴۰۰ بعضی شرکت‌های هواپیمایی در اقدامی خودسرانه اقدام به افزایش ۳۰ درصدی قیمت پروازها کردند و به دلیل غیرقانونی بودن این تصمیم، در آبان همان سال، مجبور به کاهش ۱۰ درصدی نسبت به آن افزایش بدون مجوز قیمت شدند.
تیر سال ۱۴۰۰ بعضی شرکت های هواپیمایی در اقدامی خودسرانه اقدام به افزایش ۳۰ درصدی قیمت پروازها کردند و به دلیل غیرقانونی بودن این تصمیم، در آبان همان سال، مجبور به کاهش ۱۰ درصدی نسبت به آن افزایش بدون مجوز قیمت شدند. پس از این تصمیم با وجود مباحث مطرح شده مبنی بر تصمیم گیری های جدید برای رشد قیمت بلیت ها، مصوبه ای برای افزایش قیمت صادر نشد. جنجال بر سر قیمت بلیت هواپیما از سال گذشته پررنگ شد و طی روزهای گذشته دوباره خبرهایی مبنی بر افزایش قیمت بلیت از سوی ایرلاینها در صدر خبرها قرار گرفت. برخی نیز از کمیاب شدن بلیت هواپیما در سایت های فروش خبر دادند که به نظر می رسد این دو موضوع بی ارتباط به هم نیستند.ایرلاین ها با تکیه بر نرخ ارز و تورم درخواست افزایش ۱۰۰ درصدی نرخ بلیت پرواز رادارند که با وجود موافقت سازمان هواپیمایی کشوری، تا کنون موفق به اخذ رای ستاد تنظیم بازار نشده اند. بنابراین هنوز افزایش نرخ بلیت پرواز خودشرانه و غیرقانونی است. صمت در این گزارش به بررسی افزایش قیمت بلیت های هواپیما از جنبه های مختلف پرداخته است.
گرانی که زیرپوستی اجرا شد!
با وجود موافقت سازمان هواپیمایی کشوری با افزایش قیمت بلیت هواپیما، این تصمیم منتظر تصویب ستاد تنظیم بازار است. در این میان برخی شرکت های هواپیمایی و فروشندگان بلیت که در ماه های گذشته به هدف خود نرسیده اند، به صورت چراغ خاموش قیمت ها را در مواردی تا ۱۰۰ درصد هم افزایش داده اند. با توجه به اینکه در اردیبهشت سال ۱۴۰۰ افزایش ۳۰ درصدی برای قیمت بلیت هواپیما اعمال شده بود و در آبان سال گذشته ۱۰ درصد کاهش پیدا کرده است و پس از این ایرلاین ها درخواست افزایش ۱۰۰ درصدی را اعلام کردند. در همین حال، عضو هیات رئیسه مجلس از ارسال نامه به مخبر معاون اول رئیس جمهور و رئیس ستاد تنظیم بازار برای جلوگیری از افزایش دو برابری قیمت بلیت هواپیما خبر داد. محسن دهنوی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس نیز در مطلبی در صفحه توئیتر خود نوشت: « برای جلوگیری از افزایش دو برابری قیمت بلیت هواپیماها به مخبر به عنوان رئیس ستاد تنظیم بازار نامه نوشتم. طعم ۴۰ هزار میلیارد تومان بنزین یارانه ای زیر دهن ایرلاین ها مزه کرده و قیمت های گران فعلی را می خواهند نجومی کنند.چراغ سبز به این زیاده خواهی، موج تورم را به سونامی تبدیل می کند.»
کاهش عمدی پروازها از سوی ایرلاین ها به زیان آنهاست
رئیس سازمان هواپیمایی کشوری با اشراه به حاشیه های مطرح درباره کاهش عمدی پروازها از سوی ایرلاین ها گفت: گفته می شود ایرلاین ها با هدف اعمال فشار برای افزایش قیمت بلیت، تعداد پروازها را کم می کنند این درحالی است که کاهش عمدی پروازها از سوی ایرلاین ها واقعیت ندارد چون این کار به زیان آنهاست.محمدی بخش همچنین به خبر دیگری درباره عملکرد ایرلاین ها اشاره کرد و گفت: برخی نیز می گویند ایرلاین ها با هدف فشار به مسئولان برای موافقت با افزایش قیمت، عرضه را کاهش داده و بلیت نمی فروشند، این خبر به هیچ وجه درست نیست. مجوز پروازها فصلی صادر می شود و این گونه نیست که ماهانه یا هفتگی باشد و به همان نسبت برنامه های فروش ایرلاین ها نیز فصلی است و هر شرکت هواپیمایی متناسب با شرایط، برنامه های فروش را باز می کند. در نوروز امسال هم این شایعه مطرح بود که ایرلاین ها از عرضه بلیت خودداری می کنند، اما از آمار جابه جایی مسافر می توان فهمید که بلیت عرضه شده است. امسال حتی با جابه جایی ۳ میلیون مسافر رکورد جابه جایی مسافر نسبت به سال گذشته شکسته شد که شایعه عدم عرضه را تکذیب می کند.
ایرلاین ها چراغ خاموش بلیت را گران کرده بودند
حرمت الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی درباره افزایش صد درصدی بلیت هواپیما به مهر گفت: برخی از شرکت های هواپیمایی با تکیه بر شعار سال و کنترل تورم، از فروردین نرخ جدید برای بلیت پرواز اعلام کردند و شرایط را به نفع خود تمام کردند. این عملکرد خود جای بحث دارد.
وی ادامه داد: از سوی دیگر اساسا خبر افزایش ۱۰۰ درصدی نرخ بلیت هواپیما با توجه به اینکه طی سال های گذشته شاهد افزایش قیمت بلیت بودیم اصلا صحت ندارد.
وی با اشاره به اینکه برخی هم از آزادسازی نرخ بلیت هواپیما سود می برند و هم از قیمت گذاری دستوری منفعت می برند افزود: موضوع آزادسازی نرخ بلیت هواپیما تنها در صورت تصویب هیأت دولت امکانپذیر است. این درحالی است درحال حاضر نرخ بلیت پرواز بر اساس عرضه و تقاضا نمایان شده و قیمت گذاری با تایید سازمان حمایت انجام می گیرد. به عبارت دیگر هیچ مرجعی قادر به تاثیرگذاری بر تعیین قیمت بلیت پرواز نیست.
رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی در ادامه افزود: همه جای دنیا تعیین نرخ بلیت هواپیما شناور و آزاد است. در ایران نیز بارها شاهد افزایش قیمت بوده ایم. با این همه اگرس یاست قیمت گذاری بلیت در صنعت هوایی نیز از کنترل و نظارت خارج شود مانند صنعت خودرو کسی نمی تواند مقابل این افزایش قیمت ایستادگی کند.
حرمت الله رفیعی با اشاره میزان استفاده از خدمات این صنعت در کشور گفت: اعلام شده که ۳ تا ۵ درصد مردم از این صنعت استفاده می کنند یعنی این صنعت در ایران لوکس محسوب می شود. پس چرا ۹۵ درصد مردم یارانه سوخت ۵ درصدی های استفاده کننده از این صنعت لوکس را بدهند؟ این به نوعی اجحاف در حق ۹۵ درصدی است که از این صنعت استفاده نمی کنند.
وی افزود: بنابراین برای برقراری تعادل در این صنعت نیز می توان راهکارهایی ارایه داد. اول باید سوخت هواپیماها دیگر یارانه ای نباشد و ایرلاین ها سوخت آزاد استفاده کنند. از سوی دیگر پروازهای بین راهی مجاب به استفاده از آسمان ایران و مسافرگیری در ایران شوند.
درخواست افزایش ۱۰۰ درصدی نرخ بلیت
مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن هواپیمایی درباره پیشنهاد افزایش ۱۰۰ درصدی بلیت هواپیما به مهر گفت: سال گذشته افزایش ۳۰ درصدی نرخ بلیت هواپیما تصویب شد اما ابلاغ نگردید. اگر در آن زمان مصوبه افزایش بلیت ابلاغ می شد دیگر پیشنهاد افزایش ۱۰۰ درصدی در کار نبود . وی افزود:با توجه به نرخ دلار بالای ۵۰ هزار تومان این روند به زیان ناوگان هوایی است. وی افزود: اگر با افزایش قیمت بلیت پرواز موافقت نشود، شرکت های هواپیمایی با ضرر روبه رو خواهند شد و شاید هم ورشکسته شوند. این امر حتی می تواند دست دلالان را از بازار بلیت فروشی کوتاه کند.وی با اشاره به درپیش بودن سفرهای تابستانی گفت: اگر نرخ بلیت ها افزایش نیابد بسیاری از شرکت های هواپیمایی زمین گیر خواهند شد و شاید شاهد کمبود بلیت در برخی از پروازها باشیم. بنابراین برای نجات شرکت های هواپیمایی افزایش ۱۰۰ درصدی می تواند کمک بزرگی باشد.
قیمت باید تدریجی افزایش می یافت
کش و قوس های تعیین نرخ بلیت هواپیما درحالی ادامه دارد که فعالان این حوزه بر ضرورت افزایش قیمت تاکید دارند.کریم بحری، یک فعال شرکت هواپیمایی در گفت وگو با ایمنا گفت: از سال ۱۴۰۰ تاکنون همه اقلام، کالاها و خدمات افزایش نرخ داشته اند ولی هر زمان پیشنهادی از گران شدن بلیت های هوایی زده شده این موضوع غیرقانونی قلمداد شده و به تصویب نرسیده است. البته در این مدت برخی شرکت ها هم تخلفاتی داشته اند و بدون مجوز اقدام به گران تر کردن بلیت ها کرده اند که برخوردهای لازم با آن ها شده است. این فعال تصریح کرد: اگر به تدریج افزایش نرخی بر بلیت های هوایی اعمال شده بود نه تنها این نوع اقدامات غیرمجاز را شاهد نبودیم بلکه اکنون نیازی به درخواست افزایش ۱۰۰ درصدی نبود. بحری با تاکید بر ورند افزایش قیمت ها در 2 سال گذشته گفت: نرخ تمام کالاها و خدمات نسبت به سال ۱۴۰۰ افزایش چشمگیری داشته، همچنین خدماتی همچون کرایه تاکسی، اتوبوس و دیگر وسایل حمل ونقلی افزایش نرخ داشته است پس چگونه برای گران شدن حمل ونقل پرهزینه ای مانند هوایی، تا این میزان ممانعت وجود دارد؟
وی تصریح کرد: انتظار می رود سازمان های تصمیم گیرنده نرخ کارشناسانه ای را تعیین کنند تا ضمن منصفانه بودن آن برای مشتریان، به شرکت ها و ایرلاین ها هم آسیبی وارد نشود. به ویژه آنکه در طول دوران شیوع کرونا، به دلیل محدودیت های ناشی از آن اغلب پروازها لغو شد و خسارات سنگینی بر این شرکت ها وارد آمد.
درخواست محاسبه دلاری تعرفه خدمات رد شد
جعفر یازرلو، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور در گفت وگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: درخواست افزایش نرخ بلیت ها در شورای عالی هواپیمایی، سازمان حمایت از مصرف کنندگان و تولیدکنندگان و وزارت راه وشهرسازی تایید شده است؛ اما این درخواست توسط وزیر راه وشهرسازی در ستاد تنظیم بازار مطرح شده و این ستاد هنوز تصمیمی در این خصوص نگرفته است.
یازرلو بیان کرد: با توجه به آنکه هزینه ها و ارائه خدمات شرکت های هواپیمایی به صورت دلاری است بنابراین آنها درخواست احتساب هزینه ها به صورت دلاری را داده بودند که این درخواست پذیرفته نشد.
سخنگوی سازمان هواپیمایی کشور بیان کرد: به مسافران توصیه می کنیم که بلیت های خود را از سایت های معتبر خریداری کرده تا در صورت بروز مشکل و یا گرانفروشی سازمان هواپیمایی کشور بتواند ورود کرده و مبلغ اضافه دریافت را از این سایت ها دریافت کنند.
سخن پایانی
اساسا شیوه قیمت گذاری دستوری در بخش حمل ونقل هوایی پذیرفته شده نبوده و این قانون عرضه و تقاضاست که بازار را متعادل می کند. البته در عین حال این شیوه برای یک اقتصاد آزاد ایده آل بوده و در اقتصاد دولتی موجود، این سازکار پاسخگو نیست. از سوی دیگر افزایش قیمت نرخ بلیت هواپیما آن هم به شیوه دستوری باعث شده تا بلیت برخی از مسیرها کمیاب شود.
