یکی از مهم ‌ ترین دستاوردهای هر نمایشگاه ارتباطات مؤثر، گسترده و پایداری است که بین تجار و فعالان اقتصادی در نمایشگاه ‌ ها شکل می ‌ گیرد و منجر به همکاری ‌ های گسترده و بلندمدت می ‌ شود، همکاری ‌ هایی که می ‌ تواند به توسعه صادرات و تبادلات علمی، تجاری، فناوری و حتی فرهنگی کمک کند. یکی از رویدادهای همواره پرمخاطب ایران و جهان نمایشگاه ‌ های مربوط به صنعت خودرو است. این رویداد در کشور ما نیز همواره علاوه بر متخصصان صنعت خودرو مورد اقبال از طرف مخاطبان عام نیز قرار می ‌ گرفت، اما اعمال تحریم ‌ ها از یک ‌ سو و وضعیت کنونی صنعت خودرو و گرانی افسارگسیخته در این بازار از سوی دیگر، دست به ‌ دست هم دادند تا نمایشگاه ‌ های خودرو نیز با آسیب ‌ های زیادی مواجه شوند. صمت در این گزارش به مشکلات حوزه نمایشگاه پرداخته است.

حضور کم ‌ رنگ خارجی ‌ ها

علیرضا عاجزی یکی از مدیران برگزاری نمایشگاه ‌ های حوزه خودرو در گفت ‌ وگو با صمت گفت: بدون حضور خارجی ‌ ها در نمایشگاه، نمی ‌ توان عنوان «بین ‌ المللی» را به رویدادها اطلاق کرد. این ‌ طور که به نظر می ‌ رسد، کم ‌ کم باید این عنوان را از رویدادهای نمایشگاهی حذف کرده و بیشتر به جنبه ملی آن تکیه کنیم.

عاجزی ضمن بیان این مطلب افزود: نمایشگاه ‌ ها همواره در شرایط شکوفایی و پویایی یک صنعت، شکل و شمایل یک رویداد استاندارد را به خود می ‌ گیرد. متأسفانه صنعت خودرو کشور ما بنا به دلایل مختلف مانند رکود، تاثیر تحریم ‌ ها، عدم ‌ ثبات در نرخ ‌ ها، کیفیت پایین و... همیشه دچار نوسانات شدید درباره برگزاری نمایشگاه بوده است. ما ۲ سال به دلیل شیوع ویروس کرونا و ۲ سال به علت اعمال تحریم ‌ های ظالمانه به کشور که صنعت خودرو را نیز در بر گرفت از برگزاری نمایشگاه بین ‌ المللی خودرو در کشور دور بودیم.

وی افزود: به ‌ واسطه ۲ موضوع انحصار و شرایط خاصی که بر صنعت خودروی کشور ما حاکم است شادابی و پویایی را از نمایشگاه ‌ های خودرو کشور گرفته است. محصولات کاملاً چینی تنها مهمانان خارجی نمایشگاه ‌ های خودرو در کشور ما هستند و در کنار این خودروسازان تولیدات داخلی و مونتاژی قرار دارند. از این ‌ گونه نمایشگاه ‌ ها نمی ‌ توان به ‌ عنوان یک نمایشگاه بین ‌ المللی خوب با تنوع برندی بالا یادکرد. اگر شرایط به ‌ گونه ‌ ای فراهم باشد که مانند سال ۱۳۹۶ که با رفع تحریم ‌ ها شاهد حضور حجم زیادی از خودروسازان خارجی از جمله رنو، سیتروئن، پژو، فولکس واگن و سایر برندهای چینی در نمایشگاه خودرو تهران باشیم، قطعا نمایشگاه برای مخاطب بسیار جذاب ‌ تر خواهد بود و سطح استانداردها بهتر رعایت خواهد شد. این برگزارکننده نمایشگاهی در ادامه خاطرنشان کرد: نباید فراموش کرد که با توجه به شرایط حاکم بر کشور ما به هیچ عنوان قدرت پیش ‌ بینی نداریم که در سال ۱۴۰۲ ما قادر به برگزاری نمایشگاه خودرو در کشور خواهیم بود یا خیر. ما تمام برنامه ‌ ریزی ‌ های لازم برای برگزاری این رویدادها را در کشور برای سال آینده انجام داده ‌ ایم؛ برخی تولیدکنندگان و مونتاژکنندگان داخلی و همچنین شرکت ‌ های واردکننده خودرو نیز از هم ‌ اکنون برای حضور در این رویدادها اعلام آمادگی کرده ‌ اند اما نکته اینجاست که مشخص نیست این آمادگی در سال ۱۴۰۲ با توجه به شرایط موجود نیز وجود خواهد داشت یا نه. امروزه شرایط فروش خودروها محدودتر شده و به ازای هر محصول تولید شده در کارخانه ‌ های تولید خودرو کشور، حداقل ۳۰ متقاضی خرید وجود دارد. طبیعتا در چنین شرایطی اقبال به نمایشگاه ‌ ها کمتر خواهد بود. عاجزی همچنین گفت: با تمام این مشکلات امیدواریم که با رفع چالش ‌ های موجود، در یک فضای آزاد و خارج از هرگونه انحصار صنعت خودرو کشور به پویایی دست پیدا کند. این پویایی موجب خواهد شد که ما یک نمایشگاه زنده و به معنای واقعی «بین ‌ المللی» را برگزار کنیم. وی در ادامه کاهش چشمگیر علاقه ‌ مندان و بازدیدکنندگان نمایشگاه خودرو را شاخصه اصلی نبود برندهای خارجی در این نمایشگاه دانست و گفت: ما قبل از برگزاری نمایشگاه اطلاعات آن رویداد را در اختیار رسانه ‌ ها و عموم علاقه ‌ مندان قرار می ‌ دهیم؛ بنابراین کسی که قصد بازدید از نمایشگاه را دارد پیش از هر چیز مطلع می ‌ شود که کدام شرکت ‌ ها در این نمایشگاه حضور
دارند. عدم حضور برندهای خارجی موجب ریزش چشمگیر مخاطب در بازدید از نمایشگاه می ‌ شود. درآمدهای ریالی با توجه به تورم بالا در حوزه خدمات کفاف هزینه ‌ های شرکت ‌ های برگزارکننده را نمی ‌ دهد و طبعا با ورود برندهای خارجی در نمایشگاه ‌ ها ما شاهد ورود ارز به چرخه اقتصاد کشور و صنعت نمایشگاهی خواهیم بود. بدون حضور خارجی ‌ ها در نمایشگاه، نمی ‌ توان عنوان «بین ‌ المللی» را به رویدادها اطلاق کرد. این ‌ طور که به نظر می ‌ رسد ما کم ‌ کم باید این عنوان را از رویدادهای نمایشگاهی حذف و بر خلاف استانداردها بیشتر به جنبه ملی آن تکیه کنیم.

جولان داخلی ‌ ها در نبود غول ‌ های خارجی

کارشناس صنعت نمایشگاهی نیز نبود شرکت ‌ های خارجی در نمایشگاه ‌ ها را از مشکلات روز این صنعت خواند و گفت: امروز با توجه به تحریم ‌ ها و کاهش بسیار شدید واردات خودرو، شرکت ‌ های داخلی رقبای خارجی خود را در داخل کشور از دست داده ‌ اند و این فضای پویا و رقابتی به ‌ طور کامل از رویدادهای نمایشگاهی حذف شده است. مسلم نوروزی ضمن ابراز نارضایتی از بازار خودرو در کشور به صمت گفت: وضعیت امروز صنعت خودرو که به واسطه تحریم ‌ ها، رکود و افزایش افسارگسیخته قیمت ‌ ها در بحران قرار گرفته، متاسفانه اثر مستقیم بر برگزاری رویدادهای نمایشگاهی حوزه خودرو در همه استان ‌ ها داشته است. همان ‌ طور که می ‌ دانید تقریبا در هر یک از استان ‌ های کشور یک رویداد بین ‌ المللی در حوزه صنعت خودرو برگزار می ‌ شود. این کارشناس صنعت نمایشگاهی به کمرنگ شدن فضای رقابت و رونمایی از برندها و محصولات جدید در رویدادهای نمایشگاهی اشاره کرد و اظهار کرد: در گذشته هر یک از این رویدادها میزبان مشارکت ‌ کنندگانی از کشورهای خارجی بودند و مجموعه ‌ های خودروساز و قطعه ساز داخلی نیز برای مقابله با شرکای خارجی با بهترین و باکیفیت ‌ ترین محصولات خود در نمایشگاه شرکت می ‌ کردند. وی همچنین تاکید کرد: امروز با توجه به تحریم ‌ ها و کاهش بسیار شدید واردات خودرو، شرکت ‌ های داخلی رقبای خارجی خود را در داخل کشور از دست داده ‌ اند و این فضای پویا و رقابتی به ‌ طور کامل از رویدادهای نمایشگاهی حذف شده است. نوروزی سپس به فضای محدود و دلسردکننده بازار خودرو در کشور اشاره کرد و افزود: این امر باعث ایجاد حاشیه امن برای داخلی سازها شده و حالا مشتری ‌ ها دیگر حق انتخاب چندانی ندارند. با توجه به فروش ‌ های بلندمدت، قرعه ‌ کشی ‌ های به وجود آمده و عدم فروش به ‌ روز خودرو، حالا دیگر خودروسازان احساس نیازی برای حضور در نمایشگاه ‌ ها ندارند و خیالشان از بابت فروش محصولاتشان راحت است. در این زمینه حتی با کمبود محصول به میزان تقاضای بازار نیز مواجه می ‌ شوند. این برگزارکننده رویدادهای حوزه خودرو تاکید کرد: بی ‌ شک نمایشگاه، محیطی است که در آن بازدیدکنندگان با محصولات روز دنیا و فناوری ‌ های عرضه شده در هر حوزه آشنا می ‌ شوند و در واقع می ‌ توانند نسبت به معیارهای خود محصول یا محصولاتی را تهیه کنند. وی نبود شرایط مساعد برای پاسخ به نیازهای روز مشتریان را نیز چالش بعدی بازار آشفته صنعت خودرو عنوان کرد و گفت: تعریف آپشن در کشور ما تقریباً به ‌ طور کامل عوض شده است. با توجه به اینکه در نمایشگاه ‌ های سطح کشور برندهای روز صنعت خودروسازی حضور نداشته و بسیاری از مصرف ‌ کنندگان اطلاعاتی راجع به فناوری ‌ های قابل ‌ استفاده در خودروهای جدید ندارند، کوچک ‌ ترین تغییرات در محصولات داخلی، برای مصرف ‌ کننده خوشایند است و آنها را ترغیب به خرید می ‌ کند. وقتی فضایی برای مقایسه در رویدادهای نمایشگاهی وجود ندارد، بی ‌ تردید سلیقه مخاطب نیز تحت ‌ تأثیر قرار گرفته و قدرت انتخابش محدودتر می ‌ شود.