ساختمان‌های ناایمن، بلای جان شهرها
رعایت مقررات ملی ساختمان، ضوابط شهرسازی، ایمنی، اصول فنی، کنترل ساخت‌وسازها برای ساختمان‌سازی ایمن و توجه به معضلات بافت فرسوده و احیای بافت تاریخی می‌تواند از بروز حوادث ناگوار در شهرها پیشگیری کند، برخورد قانونی با تخلفات ساختمانی نیز امری مهم در جلوگیری از حوادث است.
رعایت مقررات ملی ساختمان، ضوابط شهرسازی، ایمنی، اصول فنی، کنترل ساخت وسازها برای ساختمان سازی ایمن و توجه به معضلات بافت فرسوده و احیای بافت تاریخی می تواند از بروز حوادث ناگوار در شهرها پیشگیری کند، برخورد قانونی با تخلفات ساختمانی نیز امری مهم در جلوگیری از حوادث است. این دست اتفاقات، درباره حوادثی مانند آتش سوزی واحدهای فرسوده نیز رخ می دهد. این در حالی است که رعایت نکردن نکات ایمنی در زمان ساخت، یکی از علت هایی است که باعث می شود بسیاری از ساختمان ها با کوچک ترین آسیب ویران شوند. سازمان آتش نشانی نیز در واکنش به این اتفاقات تاکید دارد، رعایت نکات ایمنی در روند ساخت به سازندگان تاکید شده و صاحبان اماکن نیز ضرورت هشدار رعایت نکات ایمنی را دریافت می کنند، با این همه در ظاهر رعایت نکات ایمنی دارای ضمانت اجرایی نبوده و همه چیز در حد نامه های اخطار و هشدار باقی می ماند. صمت در این گزارش به بررسی نظارت آتش نشانی بر ساخت وساز و ساختمان های ناایمن پرداخته است.
نقش آتش نشانی چیست؟
برخی معتقدند سازندگان ساختمان ها، کمتر به نکات ایمنی توجه می کنند و ساخت وساز اصولی را در نظر نمی گیرند. باتوجه به هشدارهای سازمان آتش نشانی و نظارت بر ساخت وسازهای اصولی، همچنان شاهد ساخت ساختمان های پرخطر و در معرض ریزش هستیم. شواهد، حاکی از آن است که گاهی سازندگان، به دلیل هزینه بر بودن ایمن سازی ساختمان ها، توجهی به هشدارهای سازمان آتش نشانی نمی کنند و قوانین ساخت را نادیده می گیرند. سازمان آتش نشانی به لحاظ قانونی، مسئول نظارت بر هرگونه اقدامی است که در صورت رعایت نشدن، می تواند برای مال و جان مردم خطرآفرین باشد. تاریخچه آتش نشانی در ایران به حدود ۱۵۰ سال پیش بازمی گردد. طبق مدارک و اسناد بر جای مانده، نخستین واحد آتش نشانی در شهر تبریز آغاز به کار کرد. با مستقر شدن نیروهای روسی در تبریز، نخستین سازمان آتش نشانی در آن شهر توسط روس ها احداث شد، اما تاریخچه آتش نشانی به چند سالی که گفته شد، محدود نمی شود و قبل از آن هم، این خدمات انجام می شد، اما در قالب های دیگری و نه به اسم آتش نشان و سازمان یا نهادی به نام آتش نشانی. تاریخچه آتش نشانی در تهران به سال ۱۳۰۳ بازمی گردد. نخستین واحد آتش نشانی در تهران در یک گاراژ احداث شد. این گاراژ حسنی نام داشت و توسط یک ژنرال ارتشی و با همکارای ۱۵ نفر از پرسنل درجه دار آغاز به کار کرد. این مرکز با تجهیزات اطفای حریق اندک و توسط ۴ دستگاه اتومبیل، با سرپرستی یک تیمسار ارتشی که در آن زمان سرپرست بلدیه تهران بود، کار اطفای حریق را انجام می داد. به مرور زمان، شهرنشینی توسعه پیدا کرد و شهرداری ها در شهرهای کوچک و بزرگ احداث شدند. صنایع گسترش پیدا کرد و انجام اقدامات برای ایمنی ضروری شد.
وجود ۳۶۰۰ ساختمان ناایمن در پایتخت
قدرت الله محمدی، مدیرعامل آتش نشانی شهرداری تهران در گفت وگو با صمت درباره سرعت بخشی در نظارت ایمنی ساختمان های بالای ۶ طبقه و کمتر از آن گفت: تعامل مناسبی میان حوزه های شهرسازی شهرداری تهران و سازمان آتش نشانی به منظور عملی شدن ایمنی در این حوزه انجام شده است. محمدی ادامه داد: نظارت برای ساختمان های زیر ۶ طبقه و بالاتر با کاربری های متفاوت، باید با نظارت و تایید سازمان آتش نشانی باشد. ساختمان هایی که سطح ارتفاع، مساحت و سطح کاربری کمتری دارند و در حال ساخت هستند، باید با ضوابط و دستورالعمل های سازمان آتش نشانی همسو باشند تا بتوانند تخفیف های لازم برای سرعت بخشیدن به ساخت را دریافت کنند. مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری تهران افزود: نظارت آتش نشانی بر ساختمان های در حال ساخت، مانند گذشته و با حساسیت های بیشتری ادامه دارد. سازندگانی که نکات ایمنی را در زمان ساخت، رعایت نکنند، در مرحله اول از سوی سازمان آتش نشانی هشدار دریافت می کنند و در صورت نادیده گرفتن هشدار صادره از سوی این سازمان، از ادامه فعالیت آنها جلوگیری خواهد شد. وی ادامه داد: برای ساختمان های در حال ساخت، باید از سیستم هشدار حریق در ساختمان استفاده شود تا به واسطه آن، اهالی ساختمان از وجود آتش سوزی باخبر شوند،همچنین نصب کپسول های اطفای حریق، در طبقات ساختمان پیشنهاد می شود. مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری تهران، در ادامه به وجود برخی ساختمان های ناایمن در تهران اشاره کرد و گفت: همچنان ساختمان هایی در تهران وجود دارند که با چالش ناایمنی مواجهند. این مسئله به دلیل رعایت نکردن قوانین و بی توجهی دستگاه های متولی به موضوع ایمنی ساختمان ها است. غیر از شهرداری و سازمان آتش نشانی، نظارت لازم از سوی دستگاه های متولی اعمال نمی شود، در همین راستا، لازم است تا نظارت وزارتخانه هایی که مسئولیت نظارت بر دستگاه های مختلف و اماکن را برعهده دارند، جدی تر شود. محمدی افزود: براساس نظارت های جدید برای حدود ۳۶۰۰ ساختمان، هشدار ایمنی صادر شده که برای تامین ایمنی این ساختمان ها نیاز به مداخله جدی سازمان آتش نشانی است. از میان این ساختمان های ناایمن در پایتخت، ۱۲۹ ساختمان در شرایط اضطرار و خطرناک هستند و باید هرچه سریع تر ایمن شوند. تعداد ساختمان های ناایمن در تهران با مداخله سازمان آتش نشانی و با مرور زمان به استانداردهای ایمنی نزدیک خواهند شد. مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری تهران ادامه داد: یک کمیته مرکزی هر ۲ هفته یک بار، با حضور معاون دادستان تهران تشکیل جلسه می دهد که در این جلسه، وضعیت ساختمان های ناایمن که در کمیته های ایمنی مناطق شهرداری مورد رسیدگی قرار گرفته اند و ضعیت خوبی ندارند، بررسی می شود تا بتوانیم به اقدامات سرعت بخشیم.
رسیدگی به ۱۲۹ ساختمان بسیار پرخطر
اظهارات مدیرعامل سازمان آتش نشانی شهرداری تهران درباره نظارت بر واحدهای ناایمن،در حالی عنوان می شود که مهدی بابایی، عضو شورای شهر تهران بر سرعت پایین رفع خطر از ساختمان ّ های ناایمن تاکید دارد.
بابایی در گفت وگو با صمت اظهار کرد: روند بررسی و رفع خطر ۱۲۹ ساختمان ناایمن و بسیار پرخطر با سرعت کمی در حال انجام است.
وی تصریح کرد: هر روز در گوشه و کنار این شهر در ابعاد کوچک و بزرگ شاهد رخداد حوادث و آتش سوزی در ساختمان ها و اماکن ناایمنی هستیم که جان و مال بسیاری از شهروندان در پی آنها به خطر می افتد و در مواردی هم اخبار تاسفباری را به دنبال دارند.
رئیس کمیته ایمنی شورای شهر تهران افزود: حوادثی همچون فرو ریختن ساختمان پلاسکو و انفجار کلینیک سینا مهر شمیران که از بی توجهی به اخطارهای مکرر، نبود ضمانت اجرایی و از همه مهم تر نداشتن عزم و اراده راسخ در بین مسئولان ذی ربط برای تحقق دستورالعمل های ایمنی در شهر سرچشمه می گیرد. بابایی ادامه داد: سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران به عنوان کارشناس فنی و در قالب طرح نظام بازرسی ایمنی تا حدودی به تکالیف خود در بازرسی از ساختمان ها، دادن اخطار و دستورالعمل های ایمن سازی براساس وظایف محوله مستند به ماده یکم مصوبه «توسعه و بهبود خدمات ایمنی و آتش نشانی» عمل کرده، از سوی دیگر توجه به این نکته ضروری است که این سازمان ابزار قانونی لازم برای ملزم کردن اشخاص برای تحقق الزامات و ضوابط قانونی ایمنی را در اختیار ندارد، بنابراین اقدامات این سازمان به نتیجه مطلوب نرسیده است. وی گفت: ۱۲۹ ساختمان که به عنوان ساختمان های بسیار پرخطر و بحرانی توسط سازمان آتش نشانی شناسایی شده اند، در صورت بروز حریق در آنها به دلیل بار تصرف، بار اشتعال بسیار زیاد، رعایت نکردن اصول ایمنی و آتش نشانی و نداشتن هیچ گونه اقدام پیشگیرانه، تلفات جانی و مالی سنگینی را به دنبال خواهند داشت، مطابق مفاد دستورالعمل پیوست مصوبه «الزام شهرداری تهران به ایجاد سامانه پایش ایمنی ساختمان های موجود شهر تهران در برابر خطر آتش سوزی» به تفکیک مناطق به شهرداران مناطق ۲۲ گانه برای ابلاغ اخطار و دستورالعمل به مالکان ارائه شده است. عضو شورای اسلامی شهر تهران ادامه داد: بحث ایمنی ساختمان ها بسیار بااهمیت و جدی است، چرا که با جان و مال مردم طرف است،بنابراین همه باید تلاش کنند ایمنی و امنیت ساختمان ها را تامین شود تا شهروندان با خیال راحت در اماکن عمومی و ساختمان هایی که بنا شده است، تردد داشته باشند، به نحوی که ابتدا با نصب پلاکارد خطر، شهروندان را از ناایمن بودن ساختمان مطلع کرده و ارائه خدماتی مانند، آب، گاز و برق به ساختمان با حکم قضایی قطع و در آخرین گام نسبت به پلمب ساختمان اقدام شود. وی افزود: برای ساختمان های تازه تاسیس بدون مجوز آتش نشانی، پایان کار صادر نمی شود. املاک ناایمن و بحرانی منطقه، به طور مکرر مورد بازدید قرار گرفته اند و اخطارهای لازم توسط شهرداران نواحی داده شده است. باتوجه به اینکه بحث مهمی است، بنابراین باید در اسرع وقت مشکلات اصلی ابلاغ شود و مالکان متعهد شده اند که نکات ناایمن را برطرف کنند که ثمره و نتیجه آن، این است که مردم با ایمنی کامل از ساختمان و اماکن عمومی استفاده می کنند. بابایی در پایان گفت: انبارهای آتش نشانی خالی از تجهیزات است و اگر به قید فوریت به آن رسیدگی نشود، تا پایان سال دچار بحران خواهیم شد.
سخن پایانی
آتش نشانان، همواره برای نجات جان کسانی که دچار حادثه ای شده اند، در تلاش هستند. جان خود را کف دستان شان گذاشته و به دل حادثه وارد می شوند. در این میان، افرادی وجود دارند که با رعایت نکردن موارد ایمنی، دردسرهای بسیاری را برای آتش نشانان پدید می آورند. افرادی که با در نظر نگرفتن موارد ایمنی در زمان ساخت وساز، گاهی باعث جان باختن ساکنان ساختمان و آتش نشانان می شوند. در کل، آتش نشانان قشر فعالی در جامعه هستند که شبانه روز در تلاشند و خستگی برای شان معنایی ندارد.
