کارشناسان و فعالان صنعت چاپ در این گردهمایی با تاکید بر لزوم دیده شدن صنعت چاپ در اسناد و قوانین بالادستی بر ضرورت تبیین جایگاه این صنعت در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بر این موضوع تاکید کردند که شورای راهبری صنعت چاپ، اطلاعات این حوزه را به اسناد و اطلاعات قابل‌مطالعه و ارائه تبدیل کند. صمت در این گزارش نظر فعالان صنعت چاپ درباره شرایط روز این صنعت و الزامات احیا و حفظ آن پرداخته است.

ضرورت بازسازی و نوسازی صنعت چاپ

جلال ذکایی- عضو شورای راهبری صنعت چاپ:واضح و مبرهن است که نظام برنامه‌ریزی کشور باید روی ریل خود قرار گیرد و هر صنف و صنعتی که ادعای قرارگیری در مسیر توسعه را دارد باید با برنامه‌ریزی به تدوین و اجرای برنامه راهبردی بپردازد. صنعت چاپ نیز به‌عنوان یک صنعت تاثیرگذار راهی جز این ندارد و باید از این روش و منطق پیروی کند. با این همه سوال اساسی آن است که چرا صنعت چاپ تا امروز نتوانسته جای پایی در برنامه‌های بالادستی کشور داشته باشد؛ چنانچه در برنامه‌های توسعه‌ای پنج‌ساله هیچ رد پایی از صنعت چاپ دیده نمی‌شود. حتی در قانون بودجه سالانه، سیاست‌های کلی اشتغال، قانون اجرایی اصل ۴۴، سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی، قانون بهبود مستمر محیط کسب‌وکار، قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، قانون تجارت الکترونیک، نقشه جامع علمی کشور و سایر قوانین نیز هیچ رد پای مستقیمی از صنعت چاپ نمی‌بینید. هم دولت و هم بخش خصوصی باید این قصور را بپذیرند که نتوانسته‌اند جای پای قابل‌اعتنایی برای این صنعت در قوانین بالادستی کشور ایجاد کنند. همواره در سخنرانی‌های متعدد و اظهارنظرهای مختلف درباره صنعت چاپ فقط مباحث مربوط به نوسازی ماشین‌آلات چاپ، تسهیلات بانکی، معافیت مالیاتی و... مطرح می‌شود؛ مشکلاتی که در صنوف دیگر نیز وجود دارد. برای رفع بخشی از مشکلات باید بتوانیم در نظام برنامه‌ریزی کشور رابطه خود را با شاخص‌های اقتصاد کلان تعریف کنیم؛ یعنی باید بتوانیم بگوییم سهم صنعت چاپ در تولید ناخالص داخلی چه میزان است. باید نقش صنعت چاپ با عدد و رقم به نهادهای تصمیم‌گیر و تصمیم‌ساز ارائه شود تا آنها در مقایسه با سایر صنایع با آمار و برمبنای مطالعه و پژوهش برنامه‌ریزی کنند. جمع‌آوری این اطلاعات جزو وظایف شورای راهبری صنعت چاپ است. همچنین پیشنهاد می‌شود وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری وزارت صمت، طرح جامع توسعه، بازسازی و نوسازی صنعت چاپ ایران را با رویکرد اصلاح نظام صنفی، رفع مشکلات ساختاری و حمایت‌های قانونی، مقرراتی، بیمه‌ای و مالی از بخش خصوصی، روزآمدسازی ماشین‌آلات چاپ، ارتقای دانش فنی دست‌اندرکاران چاپ، استانداردسازی فعالیت‌های چاپ و توسعه ظرفیت‌های چاپ از طریق شهرک‌های تخصصی و خوشه‌های چاپ در سال اول برنامه تهیه و تصویب کند.

جایگاه صنعت چاپ روشن نیست

غلامرضا شجاع- مدیرعامل تعاونی لیتوگرافان: انتخاب ۱۱ شهریور به‌عنوان روز صنعت چاپ بهانه‌ای برای طرح دغدغه‌های صنعت چاپ است. یکی از بزرگ‌ترین مشکلات صنعت چاپ کمبود منابع مالی است. اگر این روزها به گفت‌وگوی مسئولان دولتی و مجلس توجه کرده باشیم، می‌بینیم یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های مسئولان نظام، مشکل منابع مالی در برنامه هفتم توسعه است.

یکی از دلایل محقق نشدن اهداف برنامه‌های قبلی پنج‌ساله، نبود منابع مالی مشخص بوده است. همه ما شاهد بودیم که بانک‌ها با دولت همراه نیستند و دولت در بخش‌هایی از بانک مرکزی دخیل است. اگر می‌خواهیم برنامه هفتم توسعه به سرنوشت برنامه‌های سابق دچار نشود، باید منابع مالی مشخص و محکمی داشته باشد. برای موفقیت در این مسیر دولت باید آسیب‌شناسی کند که چرا به اهداف برنامه‌های توسعه‌ای پیشین دست پیدا نکردیم و اگر این کار به‌درستی انجام شود، می‌توانیم برای تحقق برنامه‌های بعدی برنامه‌ریزی کنیم. تا زمانی که دولت‌ها برای اصلاح نظام بانکی به‌طور جدی اقدام نکنند و بانک‌ها خود را به سطح استانداردهای جهانی نرسانند، مسلما به اهداف برنامه‌ها دست نخواهیم یافت و نمی‌توانیم به راهبرد و ضرورت‌های توسعه صنعت چاپ برسیم. شواهد حاکی از آن است که دولت‌های قبل به‌ویژه وزارت ارشاد، به صنعت چاپ اهمیت زیادی نداده‌اند. به اندازه‌ای که به حوزه نشر توجه شده، به چاپ توجهی نشده و به‌دلیل خلأهای قانونی، جایگاه صنعت چاپ در این وزارتخانه بروز و ظهور نیافته است.

توجه به پژوهش در صنعت چاپ

رضا غفاریان- معاون پژوهشی دانشگاه صنعتی امیرکبیر: اگر به داده‌های جهانی در زمینه صنعت چاپ نگاه کنیم، برخی‌ها عدد ۴۳۵ میلیارد دلار را به‌عنوان ارزش بازار جهانی چاپ اعلام می‌کنند، اما برخی دیگر مثل smithers 2 برابر این عدد یعنی حدود ۸۳۰ میلیارد دلار را اعلام کرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود رشد سالانه این صنعت تا سال ۲۰۲۷ حدود ۲ درصد باشد که سهم ایران از این بازار باید باتوجه به نسبت جمعیتی ایران در جهان ارزیابی شود. در زیست‌بوم صنعتی جهان اکنون تغییرات زیادی رخ داده و متغیرهایی وارد آن شده که خیلی از صنایع از جمله صنعت چاپ را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد. این متغیرها مانند هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و... هستند که ورود هر کدام از این بازیگران صنایع را زیرورو می‌کند؛ با این همه صنعت چاپ به‌قوت پابرجاست و فعالان این حوزه می‌توانند با بهره‌مندی از دانش روز به حیات خود و این صنعت تداوم بخشند.

گام‌های موثری برداشته نشده است

منا ابروفراخ- مدیرکل صنایع سلولزی، چاپ و نوشت‌افزار وزارت صمت: اینکه بگوییم در صنعت چاپ خلاف سایر صنایع گام‌های موثری برداشته نشده، اشتباه است. من با رصد صنایع مختلف می‌توانم بگویم که این حوزه نه‌تنها مغفول نمانده، بلکه تحول چشمگیری داشته است. این مسئله ناشی از آن است که پایه چاپی‌های کشور کسانی هستند که با دل‌شان در این حوزه کار می‌کنند و این صنعت قدیمی و پایه در کشور به‌صورت موروثی و خانوادگی بالا آمده است. امروز در صنعت چاپ حرف‌های زیادی برای گفتن داریم و نمی‌توانیم بگوییم عقب هستیم؛ گرچه هنوز جای کار داریم. اگر این صنعت را به‌عنوان 5 صنعت اول دنیا محسوب کنیم، هیچ صنعت پایه‌ای به اندازه چاپ قدرتمند، استراتژیک و قابل‌توجه نیست و نمی‌شد که این صنعت را ندید. حدود ۳۰۵ واحد چاپی در کشور وجود دارد که اگر ظرفیت یک میلیون‌ونیمی برای آن در نظر بگیریم، بیش از ۶۱ هزار میلیارد ریال در آن سرمایه‌گذاری شده است. همچنین ۱۰۱ واحد در حال احداث هستند و ۱۰۰ هزار میلیارد ریال پروژه در حال بهره‌برداری داریم.

سخن پایانی

صنعت چاپ به‌دلیل گردش مالی و خلق ارزش افزوده بالا، یکی از عمومی‌ترین صنایع کشور و سومین صنعت‌ تکنولوژیک دنیا به‌شمار می‌آید. این موارد از شاخص‌های موفقیت صنایع استراتژیک به‌شمار می‌آیند و میزان موفقیت این صنایع را مورد ارزیابی قرار می‌‌دهد، صنعت چاپ در همه این موارد، صنعتی کلیدی و زیربنایی است؛ بنابراین این صنعت باید ازسوی دولتمردان و متولیان نیز به‌عنوان یک صنعت استراتژیک به رسمیت شناخته شود و سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌ها و اختصاص منابع در قالب این صنعت اتفاق بیفتد.