با نزدیک شدن به فصل بازگشایی مدارس، بازار نوشت ‌ افزار از هر زمان دیگری داغ ‌ تر است. از ابتدای شهریور هر سال، تب خرید لوازم ‌ التحریر برای دانش ‌ آموزان در هر مقطع تحصیلی وجود داشته و تراکنش ‌ های مالی فروشگاه ‌ های نوشت ‌ افزار در این مدت، به ‌ خوبی این مسئله را نشان می ‌ دهد. در 2 سال گذشته، به ‌ دلیل شیوع ویروس کرونا و غیرحضوری شدن بسیاری از تجمعات به ‌ ویژه مدارس، بازار نوشت ‌ افزار نیز درگیر رکود و سکوت جدی شد. امسال با بهبود شرایط ایمنی و کرونا، حضوری شدن مدارس و همچنین بازگشایی بسیاری از نمایشگاه ‌ ها و فروش ‌ های حضوری، موج خرید لوازم ‌ التحریر مجدد در بازار دیده می ‌ شود. صمت در این گزارش، با فعالان صنعت لوازم ‌ التحریر درباره بازار این اقلام و همچنین شرایط چرخه تولیدات داخلی نوشت ‌ افزار، به گفت ‌ وگو پرداخته که در ادامه می ‌ خوانید.

نتایج مثبت حمایت دولت از صنایع

محمدرضا صنعتکار، دبیر انجمن تولیدکنندگان نوشت ‌ افزار کشور در گفت ‌ وگو با صمت، به تشریح شرایط فعلی بازار نوشت ‌ افزار پرداخت. او آغاز فصل تحصیل و بهبود شرایط کرونا را عوامل مهمی برای بهبود بازار لوازم ‌ التحریر دانست و در این ‌ باره توضیح داد: در چند مدت اخیر بازار نوشت ‌ افزار از رونق خوبی برخوردار بوده و دلیل اصلی این موضوع را بازگشایی مدارس عنوان کرد. با بالا بودن تقاضا، تولیدکنندگان نیز میزان تولید و عرضه محصولات خود را به بازار افزایش دادند، از این ‌ رو در حال ‌ حاضر کمبودی برای نوشت ‌ افزار در بازار وجود ندارد و به تمامی نیازهای مصرف ‌ کنندگان در بخش ‌ های مختلف به ‌ خوبی پاسخ داده شده است. وی ادامه داد: نوشت ‌ افزارهای عرضه ‌ شده در بازار از نظر تنوع و کیفیت، در سطح بسیار خوبی قرار دارند و بخش زیادی از محصولات موجود در بازار، تولید داخل هستند. ۷۰ درصد نیاز نوشت ‌ افزار ضروری کشور (لوازم ‌ التحریر موردنیاز تحصیل و وسایل غیرتخصصی) از طریق تولیدات داخلی تامین می ‌ شوند و این موضوع را می ‌ توان یک اتفاق مثبت اقتصادی در عرصه ‌ های تولیدی و صنعتی کشور معرفی کرد. علت اصلی رشد مناسب صنایع تولیدی نوشت ‌ افزار ایرانی را می ‌ توان حمایت ‌ های وزارت صنعت، معدن و تجارت و همچنین سازمان مبارزه با قاچاق کالا و ارز از این صنعت عنوان کرد. با حمایت ‌ ها و سیاست ‌ های دولتی، تولیدکنندگان ایرانی توانستند گام ‌ های مهم و روشنی در صنعت لوازم ‌ التحریر بردارند. این موضوع سبب شد تا سهم تولیدات ایرانی در بازار رشد زیادی داشته باشد.

نوشت ‌ افزار هنوز گران نشده است

صنعتکار در ادامه صحبت ‌ های خود، افزایش نرخ لوازم ‌ التحریر را پیامد گرانی مواد اولیه برای تولید عنوان کرد و در این ‌ باره توضیح داد: خوشبختانه کیفیت و تنوع در تعداد اقلام نوشت ‌ افزار، توانسته نظر مثبت مردم را جلب کند، اما در این میان برخی نگرانی ‌ هایی درباره گرانی این اقلام در ماه ‌ های آتی وجود دارد. تولیدات نوشت ‌ افزار در بازار فعلی، محصولاتی هستند که در دوران کرونا و طی چند سال اخیر تولید و در انبارها نگهداری شده ‌ اند. باید تاکید کرد با شیوع ویروس کرونا، بسیاری از بازارها و همچنین خریدهای حضوری تعطیل شدند، اما کارگاه ‌ های تولید نوشت ‌ افزار به کار خود ادامه داده و محصولات را انبارهای خود نگهداری کردند، بنابراین نوشت ‌ افزاری که در حال ‌ حاضر در بازار عرضه شده، با نرخ سابق است و هنوز گرانی ‌ های مربوط به تورم ایجادشده در ماه ‌ های اخیر، بر نرخ محصولات اثری نداشته است. این فعال صنعت نوشت ‌ افزار در ادامه تصریح کرد: برخی افراد اعتقاد دارند در حال ‌ حاضر نرخ نوشت ‌ افزار به ‌ شدت افزایش یافته، اما باید تاکید کرد نرخی که تولیدکننده محصولات را به بازار عرضه می ‌ کند، با همان قیمت ‌ های سابق است. اگر گرانی لوازم ‌ التحریر در چند مدت اخیر رخ داده، به ‌ احتمال زیاد به ‌ دلیل افزایش قیمت ‌ ها در نظام ‌ های توزیع و مبلغی است که واحدهای فروش بر محصولات اضافه کرده ‌ اند. به ‌ نظر می ‌ رسد از ماه ‌ های آتی، شاهد تاثیرگذاری تورم و دیگر مشکلات اقتصادی تولیدی بر صنعت نوشت ‌ افزار هم باشیم.

تاثیر سیاست ‌ های کلان بر تولید

دبیر انجمن تولیدکنندگان نوشت ‌ افزار کشور تصمیمات اخیر دولت در راستای اجرای تغییرات نظام ‌ های اقتصادی را اثرگذار بر صنعت نوشت ‌ افزار کشور معرفی کرد و در این ‌ باره توضیح داد: در چند مدت اخیر اتفاقات متعددی سبب شد تا تورم در بخش تولید شکل گیرد. مهم ‌ ترین این اتفاقات را می ‌ توان حذف ارز ترجیحی از تعرفه ‌ های وارداتی گمرک معرفی کرد. با حساب تعرفه ‌ های گمرکی با ارز نیمایی، هزینه واردات مواد اولیه و سایر اقلام تا ۶ برابر افزایش یافت تولیدات نوشت ‌ افزار به ‌ طورکامل داخلی نیست و حداقل ۲۰ درصد مواد اولیه این محصولات از طریق واردات تامین می ‌ شود، بنابراین این افزایش ۶ برابری هزینه ‌ های وارداتی، به ‌ طورمستقیم بر بهای تمام ‌ شده تولید تاثیرگذار است. صنعتکار در ادامه تصریح کرد: همان ‌ طور که پیش ‌ تر گفته شد، نرخ نوشت ‌ افزار موجود در بازار هنوز تحت ‌ تاثیر تورم ‌ های اخیر قرار نگرفته و احتمال آن می ‌ رود تا در چند ماه آینده به ‌ سبب تغییرات اقتصادی، رشد قیمتی را در بازار لوازم ‌ التحریر شاهد باشیم، اما نمی ‌ توان تولیدات را بدون در نظر گرفتن سبد معیشتی و قدرت خرید مردم، قیمت ‌ گذاری کرد. وی افزود: به ‌ دلیل اهمیت نرخ واردات مواد اولیه، تولیدکنندگان و صنعتگران از دولت درخواست کرده ‌ اند تا درصد محاسبه تعرفه ‌ های گمرکی، به یک ‌ درصد کاهش یابد. این کاهش درصد تعرفه سبب می ‌ شود تا هزینه تعرفه ‌ ها به حد سابق برگشته و در عین حال ارز ترجیحی از محاسبه ‌ های تجاری حذف شود. در چنین شرایطی نرخ مواد اولیه افزایش نیافته و تولیدات می ‌ توانند بدون تغییر نرخ به بازار عرضه شوند، بنابراین آینده بازار نوشت ‌ افزار و نرخ این محصولات، وابستگی شدیدی به سیاست ‌ ها و برنامه ‌ های اقتصادی دولت دارد. اگر این تعرفه ‌ ها اصلاح نشده و نرخ مواد پتروشیمی همچنان افزایش یابند، در ماه ‌ های آتی شاهد تغییرات جدی نرخ نوشت ‌ افزار داخلی خواهیم بود.

کیفیت حرف اول را می ‌ زند

صنعتکار رونق بازار نوشت ‌ افزار را نتیجه استقبال مردم از محصولات ایرانی معرفی کرد.

دبیر انجمن تولیدکنندگان نوشت ‌ افزار کشور، کیفیت را مولفه اصلی و اساسی چرخه صنایع دانست و گفت: امروزه شاهد هستیم مردم دید مثبتی نسبت به نوشت ‌ افزارهای ایرانی دارند. علت این موضوع را می ‌ توان مناسب بودن کیفیت محصولات داخلی دانست، چرا که در نگاه مصرف ‌ کنندگان، تولیدات باکیفیت همیشه ارجحیت برای خرید دارند، اما در میان تولیدات داخلی، سطوح مختلف کیفیت وجود دارد و باید به این نکته نیز نهایت توجه را داشت، به ‌ ویژه در لوازم ‌ التحریری که در دسته اسباب ‌ بازی ‌ های محسوب می ‌ شوند (مانند اسلایم ‌ ها، خمیرهای بازی و ...) خریداران باید توجه داشته باشند تولیدات به ‌ طورحتم دارای نشان استاندارد و سیب سلامت باشند، همان ‌ طور که از پیشرفت صنعت لوازم ‌ التحریر صحبت شد، کیفیت تمامی برندها و تولیدات در یک سطح نبوده و مصرف ‌ کنندگان باید به مواری مانند نشان استاندارد توجه ویژه داشته باشند.

صنعتکار در ادامه صحبت ‌ های خود به شرایط کاغذ در ایران اشاره کرد و گفت: بخش مهمی از نوشت ‌ افزار مصرفی، توسط تولیدات داخلی تامین می ‌ شود، اما هنوز در بحث کاغذ مشکلاتی داریم. حجم زیادی از کاغذهای مصرفی، از طریق واردات به بازار عرضه می ‌ شوند و کاغذ و مقوای موجود در بازار، بیشتر تولید داخل نیستند، بنابراین هرگونه تغییرات قیمتی برای تعرفه ‌ های گمرکی یا سایر مسائل، به ‌ طورمستقیم بر بهای تمام ‌ شده کاغذ تاثیرگذار هستند.

معضل کاهش قدرت خرید مردم

محمدجعفر کبریایی، فعال صنعت نوشت ‌ افزار در گفت ‌ وگو با صمت، مشکلات مالی صنعتگران را یکی از مهم ‌ ترین مشکلات فعلی بخش ‌ های تولیدی عنوان کرد و در این ‌ باره توضیح داد: در چند سال اخیر بحران ‌ های مهمی در بخش ‌ های اقتصادی رخ داد که می ‌ توان یکی از عوامل اصلی این اتفاقات را شیوع ویروس کرونا عنوان کرد، به ‌ دلیل این موضوع، شاهد افزایش نرخ تمام ‌ شده تولید به ‌ ویژه در صنعت نوشت ‌ افزار بودیم و این اتفاق مشکلات زیادی را برای تولیدکنندگان پدید آورد، چرا که با افزایش هزینه ‌ ها، نیاز تولیدکنندگان به سرمایه در گردش زیاد شد و این تامین منابع مالی برای تمامی افراد مهیا نبود. از سویی دیگر، نرخ تمام ‌ شده محصولات رشد محسوسی داشت و باعث شد تا قدرت خرید مردم نیز کاهش یابد. تمامی این موارد، دست به ‌ دست هم داد تا رکود در بازار نوشت ‌ افزار حاکم شود. وی در ادامه تصریح کرد: در چند سال اخیر، رکود بازار ضربه زیادی را به فعالان صنعت نوشت ‌ افزار وارد کرد، اما امسال شاهد بهبود نسبی اقتصاد این صنعت بودیم، هرچند هنوز مسئله کاهش قدرت خرید مردم و افزایش نرخ نهایی تولیدات یکی از مشکلات اصلی این حوزه به ‌ شمار می ‌ رود. بخشی از مواد اولیه تولیدات وارداتی است و در چند مدت اخیر، تحولات مهمی در سیاست ‌ های تجاری و وارداتی کشور رخ داد. همین موضوع سبب شد تا تولید هزینه ‌ های بیشتری را نسبت به قبل نیاز داشته باشد و در نهایت نرخ تمام ‌ شده محصولات بالا روند.

چالش تامین منابع مالی

کبریایی در ادامه سخنان خود به رشد صنایع نوشت ‌ افزار در کشور اشاره کرد. او معتقد است: تولیدکنندگان توانستند پیشرفت ‌ های مهمی در حوزه تولید لوازم ‌ التحریر داشته باشند، اما مشکلات فعلی برای این افراد چالش ‌ های جدی ایجاد کرده است. این فعال صنعت نوشت ‌ افزار تشریح کرد: پیشرفت ‌ های چشمگیر صنعت نوشت ‌ افزار در کشور، افتخار مهم ملی است. کاهش نیاز بازار به تولیدات خارجی و واردات، گام مثبت اقتصادی و صنعتی است که طی چند سال اخیر برداشته ‌ ایم، اما امروزه به ‌ دلیل تورم ‌ های شکل ‌ گرفته در چرخه ‌ های تولید، تولیدکنندگان با کمبود منابع مالی مواجه شده ‌ اند. این در حالی است که بانک ‌ ها نیز تسهیلات مالی در اختیار تولیدکنندگان قرار نداده ‌ اند و وام ‌ های جزئی را با سختی ‌ های فراوان به افراد می ‌ پردازند. چالش ‌ های مالی، از جمله موانع مهم برای ادامه حیات صنایع است و دولت باید به آن توجه داشته باشد. این فعال صنعتی خاطرنشان کرد: در برخی اقلام حوزه نوشت ‌ افزار، هنوز به خودکفایی قطعی نرسیده ‌ ایم و به واردات نیازمندیم، به ‌ عنوان مثال در حوزه کاغذ هنوز به واردات وابسته هستیم و تولیدات داخلی جوابگوی نیاز بازار نیستند. از سویی دیگر، نرخ کاغذ از سال ۱۳۹۸ 2 برابر شده و واردات آن فراز و نشیب ‌ هایی دارد، بنابراین بخش لوازم ‌ التحریر، هنوز کاستی ‌ هایی دارد که باید به آن رسیدگی کرد.

ظرفیت ‌ های صادرات نوشت ‌ افزار

این فعال صنعت نوشت ‌ افزار به بازارهای صادراتی لوازم ‌ التحریر ایرانی اشاره کرد. او ظرفیت تولیدات ایرانی برای صادرات را مناسب توصیف کرد و در این ‌ باره گفت: نوشت ‌ افزار تولید ایران در سال ‌ های اخیر به برخی کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان صادر می ‌ شود، چرا که از نظر کیفیت و کمیت، توانایی صادرات در این زمینه وجود دارد، حتی توانایی تولیدات ایران در حدی است که می ‌ توان بازارهای مقصد خود را به ‌ طور وسیعی گسترش داد و درآمدهای جدی در این ‌ باره داشته باشیم.

در سال گذشته به ‌ دلیل تغییر دولت افغانستان، سهم ایران در بازارهای این کشور به ‌ ویژه در بخش نوشت ‌ افزار، محدود شد و در حال ‌ حاضر صادرات چشمگیری به این کشور نداریم. مناسب به نظر می ‌ رسد که به توانایی ایران در بحث لوازم ‌ التحریر نگاهی ویژه داشته باشیم و وارد عرصه ‌ های بزرگ و مهم صادراتی شویم. کبریایی به کشورهای رقیب در صنعت نوشت ‌ افزار اشاره کرد و گفت: 2 کشور چین و هند، رقیبان اصلی ایران در بحث تولید نوشت ‌ افزار هستند. محصولات این 2 کشور بخش زیادی از بازارهای جهانی را گرفته و دولت باید تمهیداتی بیندیشد تا صنعتگران ایرانی بتوانند با این 2 کشور در عرصه ‌ های جهانی به رقابت بپردازند، چرا که توانایی توسعه صادرات لوازم ‌ التحریر در ایران وجود دارد. نسل فعلی که وارد صنعت نوشت ‌ افزار شده، نسلی پویا و تحصیلکرده است که علاقه زیادی به بومی ‌ سازی تولیدات و خودکفایی دارد؛ با حمایت این افراد، می ‌ توان تحولات مهمی را در تجارت خارجی نوشت ‌ افزار رقم زد.

سخن پایانی

تا حدود یک دهه قبل، خرید نوشت ‌ افزار خارجی، به ‌ طورکامل مرسوم بوده و کیفیت بالای این تولیدات در کنار نرخ مناسب آن ‌ ، مصرف ‌ کنندگان را به این بازار سوق می ‌ داد، اما طی سال ‌ های اخیر با بهبود صنعت نوشت ‌ افزار تولید داخل، نگاه ‌ ها نسبت به محصولات داخلی تغییر کرده و صنعتگران ایرانی توانستند نگاه ‌ های مثبتی را به ‌ طور گسترده پدید آورند. امید آن می ‌ رود این بهبود و روند مثبت، ادامه ‌ دار بوده و شاهد گسترش تجارت خارجی این صنعت در ابعاد گسترده باشیم.