صنعت پتروشیمی یکی از ارکان اصلی صنعت نفت در زنجیره تولید و موتور محرک توسعه اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور به شمار می ‌ آید و نقش بسزایی در تولید ناخالص ملی دارد. براساس آمار صنعت پتروشیمی حدود ۱۲ میلیارد دلار خوراک تحویل ‌ شده به این صنعت در سال گذشته را به حدود ۲۳ میلیارد دلار محصول با ارزش تبدیل کرده است. همچنین بر اساس آمار این صنعت، سال گذشته حدود ۴۵ میلیون تن خوراک معادل ۹۱۴ هزار بشکه نفت خام در روز از بالادست تحویل گرفته است که این مقدار در پایان امسال به حدود یک میلیون بشکه نفت خام رسیده و طبق برنامه ‌ ریزی به محصولات با ارزش تبدیل خواهدشد. کارشناسان معتقدند آمار یاد شده نشان از ارزش ‌ آفرینی این صنعت دارد.

زمان زیادی برای تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی نداریم

مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با تاکید بر اینکه نگاه ‌ های مقطعی و منافع کوتاه مدت را باید کنار گذاریم، گفت: زمان زیادی برای تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی نداریم و در این مسیر همه باید دست در دست هم بگذاریم. به گزارش شانا، مرتضی شاهمیرزایی ضمن بیان این مطلب افزود: ظرفیت تولید صنعت پتروشیمی پیش از انقلاب حدود ۳ میلیون تن بود و تمام سیادت این صنعت به دوران پس از انقلاب اسلامی بازمی ‌ گردد. وی تاکید کرد: با وجود تحریم ‌ ها و مشکلات فراوان، صنعتگران ایرانی با تجربیاتی که از قبل و بعد از انقلاب اسلامی کسب کردند، نگذاشتند چرخ صنعت از حرکت بایستد، به ‌ طوری ‌ که ظرفیت این صنعت هم ‌ اکنون به بیش از ۹۰ میلیون تن در سال و جایگاه ویژه ‌ ای رسیده است. معاون وزیر نفت با تأکید بر اینکه شرکت ملی صنایع پتروشیمی به ‌ عنوان متولی صنعت پتروشیمی هر کمکی که لازم باشد به هلدینگ ‌ ها و شرکت ‌ های پتروشیمی خواهد کرد تا کار بزرگ تکمیل زنجیره ارزش به ثمر برسد، ادامه داد: زمان زیادی نداریم و در یک محدوده زمانی حداکثر ۱۰ ساله باید یک برنامه سنگینی را اجرا کنیم. شاهمیرزایی با اشاره به اینکه باید به نقطه تولید محصولات با ارزش افزوده بالا از مواد پایه در این صنعت برسیم، تصریح کرد: تغییر در بعضی از برنامه ‌ ریزی ‌ ها و رویکردها می ‌ تواند ما را از برخی از بن ‌ بست ‌ ها که پیش از این پیش ‌ بینی نشده بود، عبور دهد که به این منظور بازنگری مجوز طرح ‌ ها در این شرکت در حال انجام و جمع ‌ بندی است. وی بر حرکت به سمت ایجاد ارزش افزوده هرچه بالاتر تأکید و اظهار کرد: انتخاب عنوان «تولید» در این چند سال اخیر در شعار سال نشان ‌ دهنده این است که تولید راه ‌ حل عبور از سختی ‌ های کشور است. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی افزود: باید تکمیل زنجیره محصولات پتروشیمی مانند متانول را که امروز با ظرفیت بالا در کشور تولید می ‌ شود تعریف کرد که برای رسیدن به این هدف باید دست در دست هم بگذاریم و هلدینگ ‌ های پتروشیمی نیز پای کار بیایند و تا ۸۰ درصد سودها را برای تکمیل زنجیره ارزش هدایت کنند. شاهمیرزایی ادامه داد: بنا شد که شرکت ملی صنایع پتروشیمی در دولت سیزدهم تمامی زنجیره ‌ های سودمند را شناسایی و با توجه به اینکه خوراک آن در کدام هلدینگ موجود است به آنها معرفی کند که در این مسیر حدود ۲۲ محصول شناسایی و معرفی شد و خوشبختانه ۶۰ تا ۷۰ درصد این برنامه محقق شده و هلدینگ ‌ ها در حال برنامه ‌ ریزی ‌ های لازم هستند.

ضرورت تعامل و هم ‌ افزایی بین شرکت ‌ ها

وی با اشاره به اینکه برخی لایسنس ‌ های طرح ‌ های مورد نظر باید از کشورهای دیگر خریداری شود، گفت: با توجه به وجود تحریم ‌ ها علیه کشور نیاز به کار مجاهدانه در این مسیر است و باید همکاری و تعامل و هم ‌ افزایی بین شرکت ‌ ها و هلدینگ ‌ ها وجود داشته باشد. شاهمیرزایی تکمیل زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی را نقطه آرمانی برای این صنعت عنوان و تصریح کرد: عملکرد تمامی کسانی که در گذشته در این صنعت فعالیت کرده ‌ اند قابل تقدیر است. معاون وزیر نفت با تاکید بر اینکه نگاه ‌ های مقطعی و بخشی و منافع کوتاه ‌ مدت را باید کنار بگذاریم، افزود: باید نگاه بلندمدت در توسعه صنعت پتروشیمی داشته باشیم تا در تولید محصولات راهبردی، صادرات و بازار هدف محصولات پتروشیمی موفق باشیم. وی با اشاره به اینکه در حوزه دانش فنی نیز نباید وابستگی داشته باشیم، ادامه داد: امروز خوشبختانه در برخی از صنایع در کشور پیشرو هستیم پس در صنعت پتروشیمی چرا نباشیم؟ به ‌ طور حتم می ‌ توانیم؛ برای تحقق این هدف باید یکدیگر را حمایت و یاری کنیم و شرکت ملی صنایع پتروشیمی هم برای تقویت هلدینگ ‌ ها حرکت می ‌ کند. مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی با بیان اینکه قرار است کاتالیست ‌ های مورد نیاز صنعت پتروشیمی تا پایان دولت سیزدهم از سوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی و با کمک همه فعالان و شرکت ‌ های دانش ‌ بنیان بومی ‌ سازی شود، گفت: نشست ‌ های فشرده و فراوانی برای داخلی ‌ سازی همه کالا و تجهیزات صنعت پتروشیمی انجام شده است تا طی ۶ سال همه تجهیزات و قطعات این صنعت در داخل ساخته و تأمین شود که البته راه آسانی نیست. شاهمیرزایی افزود: در حوزه دانش فنی نیز کارها تعریف شده و در حال پیگیری است که البته باید بخشی خریداری شوند و بخشی هم از سوی شرکت پژوهش و فناوری پتروشیمی بومی شده و بقیه نیز به کمک مراکز عملی، دانشگاهی و دانش ‌ بنیان انجام شود.

۶۷ طرح پتروشیمی در کشور فعال است

مدیر طرح ‌ های شرکت ملی صنایع پتروشیمی با اشاره به ۶۷ طرح پتروشیمی فعال در کشور گفت: روابط عمومی ‌ ها نقش مهمی در تبیین روند ساخت طرح ‌ های پتروشیمی به ‌ ویژه در شرایط سخت تحریم برعهده دارند. احمد شکری روز دوش با اشاره به اینکه هم ‌ اکنون ۱۰۱ طرح با سرمایه مورد نیاز ۷۰ میلیارد دلار در این صنعت در جریان است، اظهار کرد: حدود ۶۷ طرح از این طرح ‌ ها هم ‌ اکنون فعال است که در مجموع با اجرای این ۱۰۱ طرح، ۱۰۰ میلیون تن به ظرفیت این صنعت افزوده می ‌ شود. وی با بیان اینکه برخی چالش ‌ های صنعت پتروشیمی با توجه به ظرفیت ‌ های موجود روابط عمومی ‌ ها می ‌ تواند شفاف ‌ سازی شود، افزود: تأمین منابع مالی، ارز، زمین، خوراک و تأمین کالا و تجهیزات از چالش ‌ های اجرای طرح ‌ های پتروشیمی هستند. مدیر طرح ‌ های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: در شرایط کنونی هلدینگ خلیج فارس ۲۲ طرح با مجموع سرمایه ‌ گذاری ۱۶ میلیارد دلار در دست اجرا دارد که هفت طرح از این تعداد بالای ۵۰ درصد پیشرفت دارند. شکری تعداد طرح ‌ های در دست اجرای شرکت سرمایه ‌ گذاری اهداف را ۱۳ طرح پتروشیمی با مجموع سرمایه ‌ گذاری ۷ میلیارد دلار بیان کرد و گفت: این شرکت در مناطق غرب کشور سرمایه ‌ گذاری ‌ های مطلوبی انجام داده است، از ۳ میلیارد دلار طرحی که در غرب کشور تعریف شده است، ۲ میلیارد دلار را شرکت اهداف در دست اجرا دارد. وی افزود: شرکت سرمایه ‌ گذاری نفت و گاز پارسیان نیز ۶ طرح با مجموع سرمایه ‌ گذاری حدود ۱۲ میلیارد دلار و هلدینگ پتروفرهنگ به ‌ عنوان یک هلدینگ فعال در صنعت پتروشیمی هم پنج طرح با مجموع سرمایه ‌ گذاری حدود ۴ میلیارد دلار در دست اجرا دارد.

اهمیت خودکفایی در صنعت پتروشیمی

مدیر طرح ‌ های شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: هلدینگ شستان پنج طرح فعال با مجموع حدود ۳ . ۲ میلیارد دلار در دست ساخت دارد و ستاد اجرایی فرمان امام نیز اغلب در حوزه PDH کار می ‌ کند. طرح ‌ های فعال هلدینگ باختر هم پنج طرح با سرمایه ‌ گذاری بیش از ۲ میلیارد دلار است.

شکری افزود: عمده فعالیت ‌ های طرح ‌ های توسعه ‌ ای در مناطق عسلویه، ماهشهر، دیر، جاسک و منطقه انرژی ‌ بر پارسیان در حال انجام است. وی با بیان اینکه ساخت داخل، خودکفایی و ساخت بار اول سه حوزه با اهمیت برای شرکت ملی صنایع پتروشیمی محسوب می ‌ شود، تصریح کرد: هم ‌ اکنون حداقل ۴۰ درصد و حداکثر ۹۰ درصد قطعات صنایع پتروشیمی به تفکیک نوع واحدها از داخل قابل تامین است.

سخن پایانی

بسیاری معتقدند ظرفیت های موجود در صنعت پتروشیمی ایران مزیت و شاخصی اثر بخش برای بهبود رشد اقتصادی ایران است. پایان ‌ پذیری نفت و تبدیل ذخایر گاز و نفت به محصولاتی با ارزش افزوده بیشتر سبب شده که محور برنامه ‌ های توسعه اقتصادی به جای تولید و صادرات بیشتر نفت خام به سوی تولید بیشتر محصولات پتروشیمی و فرآورده های نفتی تغییر جهت دهد و بر این اساس به دنبال توسعه صنایع پتروشیمی، سهم این صنعت از تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا کرده است.بنابراین در صورتی که سرمایه ‌ گذاری ‌ های جدید داخلی و خارجی در این صنعت محقق شود، شاهد جهش بزرگی در آن خواهیم بود.