علی اکبر محرابیان وزیر نیرو با حضور در برنامه صف اول، به سوالات زیر درباره وضعیت تامین برق کشور در آستانه روز‌های ابتدایی شروع دوره گرم سال پاسخ داد.

وضعیت تولید و مصرف فعلی و شیب رشد مصرف برق در کشور چگونه است؟

میزان خاموشی‌ها در سال‌های اخیر چشمگیر بوده به طوری که هم در تابستان‌ها و سه زمستان اخیر خاموشی‌ها را شاهد بودیم؛ پارسال، اولین سالی بود که در این مدت طی زمستان خاموشی نداشتیم، زیرا تامین سوخت مایع از سوی وزارت نفت، محدودیت‌ها را کاهش داد. زمستان پارسال، صنعت فولاد کشور طبق اعلام موسسه بین المللی فولاد، بالاترین نرخ رشد تولید فولاد در بین همه کشور‌های جهان با رشد ۱۰ درصدی را به خود اختصاص داد که حاکی از تامین برق پایدار است.
تابستان پارسال حدود ۱۵ هزار مگاوات ناترازی تولید و مصرف برق را داشتیم که با فرض رشد ۴.۵ تا ۵ درصد، اگر اقدامی انجام نمی‌دادیم، باید منتظر ۱۹ هزار مگاوات ناترازی می‌بودیم که معادل یک چهارم کل مصرف برق است. با برنامه ریزی و فعالیت‌های انجام شده از ابتدای دولت سیزدهم برای افزایش تولید و مدیریت مصرف، امیدواریم شرایط پایداری داشته باشیم. امروز مصرف ۵۳ هزار مگاوات را ثبت کردیم و پیش بینی می‌شود با افزایش دما و رشد مصرف، هر هفته ۳ تا ۴ هزار مگاوات به مصارف برق کشور اضافه شود.

اعلام کرده بودید که تا تابستان امسال ۶ هزار مگاوات ظرفیت جدید به شبکه برق اضافه می‌شود؛ چه میزان محقق شده است؟

ابتدا ۳۰ هزار مگاوات برنامه افزایش تولید برق برای چهار سال دولت را داشتیم که بررسی بیشتر نشان داد این رقم نیز پس از چهار سال پاسخگوی نیاز کشور نخواهد بود و به همین علت، ۳۵ هزار مگاوات ظرفیت جدید را در نظر گرفتیم. این ظرفیت، شامل ۱۵ هزار مگاوات نیروگاه حرارتی، ۱۰ هزارمگاوات نیروگاه با ظرفیت صنایع بزرگ کشور و ۱۰ هزارمگاوات نیروگاه تجدیدپذیر خورشیدی، بادی، زیست توده و غیره خواهد بود.

نیروگاه‌های حرارتی از سوی وزارت نیرو یا بخش خصوصی زیر نظر این وزارتخانه آغاز به ساخت کرده اند که بخشی از آن‌ها نیز وارد مدار شده اند. درباره نیروگاه‌هایی که با همکاری وزارت صمت قرار است از سوی صنایع بزرگ ساخته شوند، هم اکنون عملیات اجرایی ۵ هزار و ۴۰۰ مگاوات آغاز شده و بیش از ۵ هزار نیز در مرحله دریافت زمین و مجوزهای مختلف هستند؛ اولین واحد نیروگاه صنعت، تابستان امسال به بهره برداری می‌رسد و نیروگاه‌های این دسته، مخصوص صنعت هستند و اگر برق مازاد داشته باشند، به شبکه سراسری تحویل می‌دهند.

هزینه احداث یک نیروگاه چقدر می‌شود و آیا ضرورت دارد که هر سال نیروگاه جدید احداث شود؟

برای ساخت یک کیلووات ظرفیت نیروگاهی حرارتی، حدود ۴۰۰ یورو هزینه نیاز است؛ در حالی که امسال، برای ارتقای توان هزار و ۱۱۵ مگاواتی در نیروگاه‌های موجود، برای هر کیلووات، ۳۰ یورو هزینه کردیم، یعنی ۸ تا ۹ درصد هزینه لازم برای ساخت نیروگاه جدید، هزینه ارتقای توانایی موجود شد که روش اقتصادی تری برای افزایش ظرفیت تولید است.
اگر سراغ ساخت نیروگاه‌های سیکل ترکیبی رفتیم؛ یعنی واحد‌های گازی را با واحد‌های بخار ترکیب کردیم، به معنای آن است که معادل یک سوم ظرفیت این نیروگاه که مربوط به بخش بخار است، با انرژی حاصل از دو سوم دیگر یعنی بخش گازی فعالیت می‌کند که نوعی ذخیره اقتصادی است. امسال ۱۲ واحد بخار به بهره برداری خواهد رسید که تاکنون ۲ تا ۳ واحد آن به بهره برداری خواهد رسید که نیاز به سوخت جدید ندارند.
در تامین سوخت محدودیت داریم و باید راهکار توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر و تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی را اجرایی کنیم که امسال، تمامی واحدهای گازی به سیکل ترکیبی تبدیل خواهند شد.

امسال کمبود برق نخواهیم داشت؟

تا پایان فصل گرم امسال، نزدیک به ۶ هزارمگاوات به ظرفیت اسمی تولید برق کشور افزوده می‌شود که ۷۰ درصد از آن، ظرفیت تولیدی واقعی خواهد بود که از ناترازی ۱۹ هزار مگاواتی که پیش بینی کرده بودیم، مقداری می‌کاهد.

برای تامین مالی نیروگاه‌ها به ویژه در بخش خصوصی چه برنامه‌هایی دارد؟

تولید برق باید اقتصادی باشد تا بخش خصوصی رغبت ورود به آن را داشته باشد، اما تولید برق ما اقتصادی نیست و نیروگاه‌ها، نمی‌توانند برق به صورتی رقابتی به فروش برسانند. چند برنامه در این حوزه داریم که نخستین مورد آن، اصلاح اقتصاد برق است تا هزینه تمام شده تولید برق، قابل پرداخت شود. مورد دوم این است که فروش برق از طریق بورس انرژی حالت رقابتی بگیرد و برنامه این است که طی ماه‌های آینده، تولیدکنندگان برق بتوانند با عرضه برق تولیدی خود در بورس انرژی، به رقابت بپردازند.

با وجود ناترازی، رقابت چه معنایی دارد؟

ناترازی مربوط به همه ماه‌های سال نمی‌شود و در بسیاری از ماه ها، افزایش عرضه برق را داریم و تقاضای مصرف، کمتر از توان تولید می‌شود؛ در چهار ماه سال ناترازی داریم و قوانین بورس به نحوی است که شیوه عرضه را طوری تنظیم می‌کند تا حقوق مصرف کننده و تولیدکننده به صورت همزمان رعایت شود.

برنامه استفاده از برق تولیدی نیروگاه‌های هسته‌ای به چه شکل است و آیا توافقی با سازمان انرژی اتمی صورت گرفته است؟

برق هسته ای، پاک است و آلودگی ندارد و همچنین نسبت به نیروگاه‌هایی که از سوخت فسیلی استفاده می‌کنند، اقتصادی‌تر است. ضمن آن که برق هسته‌ای در شبکه برق سبب تنظیم فرکانس و افزایش پایداری آن می‌شود که حتما از تولید برق هسته‌ای حمایت می‌کنیم. در شبکه برقی به بزرگی شبکه ایران که ۸۵ هزار مگاوات است و در سال‌های آینده به ۱۲۰ هزارمگاوات می‌رسد، وجود نیروگاه هسته ای، جزو ضروریات است و افرادی که می‌گویند نیروگاه هسته‌ای ندارند، خودشان پروژه‌های در دست اجرای در این حوزه دارند.

امسال خاموشی خواهیم داشت؟

می‌توانیم خاموشی داشته باشیم و می‌توانیم نداشته باشیم که بسته به رفتار مصرف کنندگان دارد. امسال تعمیرات نیروگاه‌های کشور به نوعی بود که تمام ظرفیت‌های نیروگاهی را به طور کامل تعمیر کردیم و تا پایان اردیبهشت، تعمیرات اغلب واحد‌ها تمام شده و آماده تولید مطمئن هستند. پس از ۸ سال، اولین سال است که تمام واحد‌های برق آبی را در مدار تولید داریم؛ مثل واحد سوم نیروگاه شهید عباسپور که پس از این مدت، برای اولین بار به مدار تولید آمد.

چرا در ایران توجه زیادی به انرژی‌های تجدیدپذیر نمی‌شود؟

طبق برنامه ریزی صورت گرفته، از شهریور پارسال تا شهریور امسال باید ۶۰۰ مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر به بهره برداری برسد که این اتفاق خواهد افتاد. بهمن پارسال با استفاده از ظرفیت‌های قانون رفع موانع تولید از محل سوخت صرفه جویی شده با رقم اولیه سه هزار میلیارد تومان، مجوز احداث ۴ هزار مگاوات نیروگاه خورشیدی را از شورای اقتصاد دریافت کردیم و طی یک فراخوان از سرمایه‌گذاران دعوت کردیم.
ظرفیت ماده دوازده قانون رفع موانع تولید این امکان را می‌دهد که از محل سوخت مازاد نیروگاه ها، سرمایه این سرمایه گذاران را جبران کنیم که طی دو تا سه ماه آینده، پس از برگزاری مناقصات، مراحل اجرای این نیروگاه‌ها آغاز می‌شود. علاوه بر آن طرح ۳ هزار مگاوات نیروگاه بادی را هم به شورای اقتصاد بردیم که مصوبه آن را خواهیم گرفت و آن را هم به مناقصه می‌گذاریم.

نصب پنل‌های خورشیدی در مناطق محروم، بخش خانگی و صنعتی چه وضعیتی دارد؟

در بخش خانگی، طرح استفاده از پنل‌های خورشیدی برای کمک معیشتی خانواده‌هایی که در مضیغه هستند را با همکاری کمیته امداد و سازمان بهزیستی در حال اجراست. برق آن‌ها را پیش خرید می‌کنیم و تراز تولید و مصرف به گونه‌ای می‌شود که درآمدی برای آن‌ها ایجاد شود و سال ۱۴۰۱ در این حوزه جهش خواهیم داشت.
شرکت‌های دانش بنیان متعددی در حوزه پنل‌های خورشیدی فعالیت می‌کنند، اما در تولید سلول، دو شرکت کار اساسی انجام می‌دهند، اما در تولید سلول‌های خورشیدی، دو شرکت در استان‌های مرکزی و کرمان کار جدی می‌کنند که مورد حمایت هستند. هر کدام حدود هزار و ۵۰۰ مگاوات ظرفیت تولید سالیانه دارند. فاز اول کارخانه خمین به مرحله بهره برداری رسیده است.

در حوزه مدیریت مصرف به ویژه در ادارات چه برنامه‌هایی وجود دارد؟

دولت باید در مدیریت مصرف، الگوی تمام بخش‌ها باشد، اما دولت بزرگترین مصرف کننده است که مصارف خارج از الگوی زیادی دارد. با مصوبه همه اعضای هیئت دولت، ادارات دولتی باید در ساعات اداری، ۳۰ درصد و در ساعات غیراداری ۶۰ درصد نسبت به پارسال صرفه جویی کنند. همچنین ساعات شروع ادارات باید به صبح منتقل شود که به سرمایش کمتری نیاز است و در اوج مصرف، تعطیل شوند.
شرکت‌های توزیع برق مکلف شده اند که با استفاده از اینترنت اشیاء، دستگاه‌های سرمایشی ادارات را کنترل کنند و به مردم گزارش دهند.
امسال در بخش‌های تجاری، تولیدی و کشاورزی، ۴۵۰ هزار فقره تفاهم نامه برای مدیریت مصرف امضا کردیم. در بخش کشاورزی، کشاورزانی که وارد تفاهم شده اند، اگر در طول روز که گرمای هوا بالاست و تبخیر و سوختن ریشه گیاه افزایش می‌یابد، از برق برای پمپاژ آب استفاده نکنند، در دوره گرم سال، برق رایگان می‌گیرند.
بخش خانگی با پاداش صرفه جویی، می‌توانند کاهش مصرف را ایجاد کنند؛ بیش از ۷۵ درصد مردم الگوی مصرف را رعایت می‌کنند و از ۲۵ درصد مابقی نیز، حدود ۱۷ تا ۱۸ درصد در محدوده الگو هستند که با یک اقدام جزئی، زیر الگوی قرار خواهند گرفت که ۵ برابر میزان صرفه جویی، پاداش خواهیم داد.
حدود ۶۵۰ هزار مشترک بدمصرف داریم؛ بدمصرف‌ها عمدتاً کنتور هوشمند دارند و اگر رعایت نکنند، برقشان محدود خواهد شد.


منبع: باشگاه خبرنگاران جوان