کریم اخوان، عضو هیأت‌مدیره انجمن واردکنندگان برنج ایران، در بیست‌وهشتمین نشست هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی ایران اظهار کرد: برنج، به‌عنوان دومین کالای اساسی کشور، با چالش‌های جدی در تأمین و عرضه مواجه شده است. وی بخشی از اظهارنظرها درباره تنش‌های اخیر بازار را ناشی از نبود شناخت کافی نسبت به واقعیت‌های بازار و فرآیند واردات دانست.

اخوان با اشاره به آمارهای اعلام‌شده از سوی وزارت جهاد کشاورزی در سال زراعی ۱۴۰۳ گفت: این وزارتخانه میزان تولید برنج را ۲.۷ میلیون تن اعلام کرده، در حالی‌که طبق میانگین ده‌ساله، تولید واقعی حدود ۲ میلیون تن و میزان مصرف سالانه حدود ۳.۴ میلیون تن است. به گفته او، کسری ۱.۴ میلیون تنی باید از طریق واردات جبران شود.

وی افزود: تولید برنج در سال‌های کم‌آبی تا ۱۰ درصد کاهش و در سال‌های پُرآبی تا ۱۰ درصد افزایش می‌یابد، اما با وجود این نوسانات، وزارت جهاد همچنان بر رقم ۲.۷ میلیون تن پافشاری کرده است.

به گفته او، مرکز آمار با اعلام سطح زیرکشت 500 هزار هکتار تأیید کرد که برآورد واردکنندگان درست بوده است.

اخوان افزود: همین خطای آماری پایه اشتباهی ایجاد کرد که باعث شد قیمت برنج ایرانی به بالای 300 هزار تومان برسد و بازار برنج وارداتی نیز ملتهب شود. او گفت کاهش واردات از شهریور 1403 زمینه کمبود را فراهم کرد. ما از سال پیش اعلام کردیم ارز ترجیحی برای برنج نمی‌خواهیم؛ تولیدکننده هم همین را می‌گوید. اما با وجود 50 هزار توزیع‌کننده، امکان رصد کامل وجود ندارد و بدون اصلاح فرمول، بگیر و ببند بازار را درست نمی‌کند.

لازم به ذکر است اکنون با تأخیر 10ماهه در تخصیص ارز مواجه‌ایم. 65 درصد بازار برنج وارداتی متعلق به هند و 35 درصد متعلق به پاکستان است. تا دو ماه پیش برنج هندی مشکلی نداشت اما برنج پاکستانی که 25 درصد سهم بازار را گرفته بود، به‌دلیل تأخیر طولانی تخصیص ارز آسیب دید. برنج پاکستانی نقدی خرید می‌شود اما برنج هندی اعتبار‌ی هم دارد و همین تأخیر ورودی برنج پاکستانی را کاهش داد.

اخوان افزود برنج پاکستانی از نظر شباهت به برنج ایرانی اهمیت ویژه‌ای دارد و وقتی قیمت برنج ایرانی بالای 300 هزار تومان است، قیمت  برنج پاکستانی نیز طبیعتا 60 هزار تومان نمی ماند و افزایش پیدا می کند.

اخوان تأکید کرد: سه سامانه فعالیت واردکنندگان را رصد می‌کند و «ما برنجی را در انبار نگه نمی‌داریم.»

او گفت: تقاضا برای برنج پاکستانی افزایش یافته اما سازمان برنامه هزینه واردات هر تن برنج را به 900 یورو کاهش داد که واردات برنج پاکستانی را دشوارتر کرد.

او توضیح داد: هزینه‌های ته‌لنجی، دموراژ، انبارداری و… قیمت تمام‌شده برنج پاکستانی را بالا برده و «حتی با پدیده قاچاق معکوس روبه‌رو شده‌ایم.» به گفته او، شرایط جنگی اخیر نیز موجب شد خانوارها اقدام به ذخیره خانگی کنند و کمبود تشدید شود. «فاصله زیاد قیمت برنج پاکستانی و ایرانی باعث بروز ناملایمات شد.»

اخوان در پایان افزود: واردکنندگان به رئیس‌جمهور و معاون اول نامه نوشته‌اند و درخواست کرده‌اند ارز ترجیحی برنج حذف شود. «ما دنبال رانت نیستیم.»