محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس کل سازمان توسعه تجارت ایران در نشست خبری ۲۲ مهر با محوریت روز ملی صادرات و تبیین سیاست‌های حوزه تجارت خارجی اظهار کرد: امسال بیست‌وهشتمین سال برگزاری روز ملی صادرات در روز ۲۹ مهر با حضور مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری کشور برگزار می‌شود.

وی با بیان روند انتخاب صادرکنندگان برتر در بیست‌وهشتمین سال برگزاری این رویداد افزود: تدوین شاخص‌های ارزیابی از سال گذشته آغاز و کمیته ارزیابی آن با حضور نمایندگان اتاق تعاون ایران و اتاق بازرگانی از خرداد امسال فعال شد. شاخص‌های ارزیابی در ۵۰ گروه شامل ۴۹ گروه کالایی، 5 گروه فناوری و 5گروه خدمات است. از 5 مهر فراخوان مستندات متقاضیان انجام شد و ۴۴۹ شرکت متقاضی حضور در انتخاب صادرکننده نمونه شدند که از ۱۶ مهر فرآیند انتخاب شروع شد.

دهقان‌دهنوی بااشاره به بخش‌های ویژه روز صادرات ۱۴۰۳ گفت: ۳ بخش ویژه به روز صادرات اضافه شده است که شامل انتخاب یک شرکت با بالاترین میزان رشد صادرات، یک شرکت با بیشترین بازارهای صادراتی و یک شرکت با بهترین عملکرد در تعهدات ارزی می‌شود. همچنین انتخاب صادرکنندگانی که در 5 و 8 دوره به عنوان برترین انتخاب شده باشند، مدال طلا و افتخار دریافت خواهند کرد.

نخستین جلسه شورای‌عالی صادرات

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران بااشاره به اینکه نخستین جلسه شورای‌عالی صادرات به‌زودی برگزار می‌شود، بیان کرد: در نشستی با معاون اول رئیس‌جمهوری بر این موضوع تاکید شده و به‌زودی شاهد برگزاری جلسه خواهیم بود. همچنین به‌دنبال این هستیم که مصوبه‌های این شورا براساس ماده ۱۳۸ باشد تا معادل مصوبه هیات‌وزیران و قابل‌تصویب باشد و پس از آن پیگیری مصوبه‌ها را دنبال خواهیم کرد. در واقع یکی از کارهای این شورا مصوبات آن است که باید مصوبات آن، معادل مصوبات هیات‌وزیران دانسته شود تا بتوان آن مصوبات را اجرایی کرد.

بازارهای صادراتی و وارداتی ایران

وی با ارائه آماری از بازارهای صادراتی و وارداتی کشور اظهار کرد: ۵ بازار صادراتی اول کشور؛ چین، عراق، امارات‌متحده‌عربی، ترکیه و افغانستان است که ۷۵ درصد صادرات را به خود اختصاص داده‌اند.

 در نیمه نخست امسال ۱۸.۳میلیون تن کالا به ارزش ۳۲.۵ میلیارد دلار وارد کشور شده است که از لحاظ وزنی ۲.۸ درصد افزایش را نشان می‌دهد، همچنین مبدأهای وارداتی کشور نیز امارات، چین، ترکیه، آلمان و هند هستند که ۷۵ درصد از واردات را به خود اختصاص داده‌اند.

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران بااشاره به وضعیت تجارت در سال ۱۴۰۲، گفت: در سالی که گذشت، ۴۹.۳ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی انجام شد که نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش ۹.۸ درصدی از لحاظ وزنی و ۸.۹ درصد از لحاظ ارزش داشت. سال ۱۴۰۲ حدود ۶۶.۲ میلیارد دلار واردات به کشور انجام شد که از نظر وزنی ۴.۴ درصد افزایش داشت. در مجموع سال گذشته تجارت ۱۱۵میلیارد دلاری برای کشور رقم خورد که رقم مطلوبی نیست و باید افزایش یابد.

دلایل منفی شدن تراز تجاری کشور

دهقان‌دهنوی با بیان دلیل منفی شدن تراز تجاری در سال ۱۴۰۲ افزود: کاهش قیمت‌های جهانی به‌ویژه در حوزه کالاهای پتروشیمی با میانگین کاهش ۳۰ تا ۶۰ درصدی و بروز برخی مشکلات در صادرات گاز که منجر به افت ۵.۳ میلیارد دلاری این محصول شد، از جمله عوامل خارجی افت صادرات بود. عامل سوم وضع عوارض صادراتی روی کالاهای خام و نیمه‌خام است. بی‌شک صادرات این کالاها کار مطلوبی نیست، اما با نحوه برخورد مخالف هستیم. اگر می‌خواهیم از دام صادرات این کالاها خارج شویم، باید نسبت به سرمایه‌گذاری برای توسعه تولید کالاهای با ارزش‌افزوده بالا اقدام کنیم که این امر نیاز به تامین مالی دارد که این تامین مالی باید از طریق صادرات کالاهای خام و نیمه‌خام تامین شود. باید عوارض به‌گونه‌ای وضع شود که انگیزه صادرات کالا در سایر حوزه‌های زنجیره فراهم شود، نه‌اینکه خود را از منابع ارزی محروم کنیم. عامل چهارم نیز وضع مقررات خلق‌الساعه، بی‌ثباتی مقررات، محدود کردن صادرکنندگان و واردکنندگان به بهانه‌های مختلف، ایجاد محدودیت برای همه صادرکنندگان به‌علت تخلف عده‌ای قلیل و انباشت قوانین منجر به این شده است که فرآیند صادرات کشور به‌شدت مختل شود.

تحریم‌های داخلی

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران بااشاره به اینکه بخش خصوصی، راه‌های دور زدن تحریم‌ها را پیدا کرده است، گفت: متاسفانه این ما دولتی‌ها هستیم که با قوانین و کنترل‌ها، موانعی در مسیر تجارت ایجاد کرده‌ایم. باید راه‌های تسهیل در تجارت را اتخاذ کرد و دست از فشار بر صادرکنندگان برداشت.

ارز چندنرخی

دهقان‌دهنوی با بیان اینکه چندنرخی شدن ارز منجر به رانت می‌شود، اظهار کرد: چندنرخی بودن ارز یکی از عوامل مشکل‌زا در تجارت است. بی‌شک وقتی فاصله بین ارز در سامانه نیما و بازار توافقی زیاد می‌شود، انگیزه کم‌اظهاری و زیاداظهاری ایجاد و آمارها مخدوش می‌شود و درصد خطا افرایش می‌یابد. بسیاری از مقرراتی که وضع شده و تجار را گرفتار کرده، ناشی از همین اختلاف نرخ ارز است. این موضوع باعث ایجاد زمینه‌های رانت و فساد می‌شود و قطعا رانت‌جویان به این سمت می‌آیند. یکی از شکایت‌های تجار اصیل نیز همین امر است که رانت‌جویان در حوزه‌های مختلف تجارت فعال شده‌اند، بنابراین اگر می‌خواهیم تجارت تسهیل شود، باید نظام چندنرخی ارز اصلاح شود. بانک مرکزی در حال تلاش برای کاهش فاصله ارز سامانه نیما با بازارهای توافقی است، اما باید با سرعت و آزاداندیشی بیشتری به این سمت برویم.

مناطق آزاد مبادی مهم در توسعه تجارت

وی با نظر به اهمیت مناطق آزاد در حوزه تجارت بیان کرد: مناطق آزاد از مبادی مهم در توسعه تجارت هستند که بخشی از مقررات، مشکلاتی را برای تجار و تولیدکنندگان ایجاد کرده است. به‌دنبال آن هستیم تا با همکاری دبیرخانه شورای‌عالی مناطق آزاد برای ظرفیت‌های آن برنامه‌ریزی کنیم.

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران درباره ارزش‌گذاری کالاها که موردانتقاد تجار است نیز افزود: تنوع کالاها، برندها و مقاصد وارداتی باعث شده است تا امکان دقیق ارزش‌گذاری و اظهار کالا وجود نداشته باشد، در نتیجه همین امر همیشه اعتراض‌هایی در این زمینه وجود دارد.

ایران به‌دنبال پیوستن به WTO‌

دهقان‌دهنوی در رابطه با پیوستن ایران به سازمان تجارت جهانی اظهار کرد: قطعا هیچ کارشناس منصف و باسوادی پیوستن به سازمان تجارت جهانی را رد نمی‌کند، آن هم هنگامی که بیشتر کشورهای جهان به این پیمان پیوسته‌اند. برای ماندن در عرصه تجارت جهانی، کشورهای باقیمانده ناگزیر هستند که به این پیمان بپیوندند، بنابراین اکنون موضوع انتخاب یا عدم‌انتخاب ما نیست، در نتیجه پیوستن به این پیمان یک الزام است. این امر یک الزام است و در این زمینه اقدامات لازم از سوی سازمان توسعه تجارت پیگیری می‌شود. در چارچوب وظایف سازمان توسعه تجارت حتما به موضوع پیوستن به سازمان تجارت جهانی خواهیم پرداخت. اکنون پیمان‌های تجارت ترجیحی و آزاد با بسیاری از کشورها از جمله بریکس و اوراسیا داریم. برای توسعه تجارت باید تعرفه‌ها کاهش یابد یا صفر شود که در این زمینه هماهنگی در زمینه استانداردها، مقررات و سایر حوزه‌ها نیاز است.

تسهیل تجارت

رئیس سازمان توسعه تجارت ایران با تاکید بر تسهیل تجارت، اظهار کرد: حوزه لجستیک و حمل‌ونقل بین‌المللی در توسعه صادرات و تنوع مقاصد صادراتی بسیار مهم است. برای توسعه تجارت نیاز به توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و لجستیک داریم، از این‌رو باید سرمایه‌گذاری در این زمینه افزایش یابد و بخش خصوصی نیز باید با نگاه بلندمدت وارد این حوزه شود.

سازمان توسعه تجارت و واردات خودرو

وی در رابطه با نقش سازمان توسعه تجارت در واردات خودرو نیز گفت: رئیس سابق سازمان توسعه تجارت مسئولیت و ماموریتی در ارتباط با واردات خودرو داشت که این موضوع به بنده واگذار نشده است. اما مسائل مرتبط با حوزه خودرو مانند سایر کالاهای تجاری در سازمان توسعه تجارت پیگیری می‌شود.

ممنوعیت شیائومی و سامسونگ جدی است؟

دهقان‌دهنوی در پاسخ به سوالی در ارتباط با اینکه ممنوعیتی درباره واردات تلفن‌های برند شیائومی و سامسونگ ایجاد شده است، گفت: امیدواریم این‌طور نباشد. ما در سازمان توسعه تجارت به‌دنبال رفع محدودیت‌ها هستیم نه اینکه محدودیت جدیدی ایجاد کنیم.

همچنین محمدعلی دهقان‌دهنوی، رئیس سازمان توسعه تجارت ایران در حاشیه برنامه در پاسخ به سوال صمت مبنی بر مشکلات تجار و عدم‌همراهی سازمان توسعه تجارت با آنها اظهار کرد: بی‌شک حمایتگر بودن سازمان توسعه تجارت با مدیریت جدید در ادامه مسیر دیده خواهد شد و ما همراهی خود را اثبات خواهیم کرد.