از کدام تسهیل صادرات حرف می‌زنید؟

در ابتدای گزارش گذری به صحبت‌های اخیر معاون صنایع عمومی وزارت صمت داریم.

محمدمهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزارت صمت در جدیدترین اظهاراتش اعلام می‌کند: برای تولیدکنندگان فرش حمایت‌ها و مزایایی در نظر گرفته‌ایم که بتوانند صادرات را افزایش دهند، به‌طوری‌که فرش دستباف از تعهد بازگشت ارز معاف شده است و می‌توان به‌صورت مسافری یا روش‌های دیگر آن را صادر کرد.

حال در ادامه بااشاره به صحبت‌های فوق و البته تجربیات تلخ از وعده‌های رنگین برخی مسئولان که هیچ‌گاه عملی نشدند، صحت این موضوع را از مرتضی میری، رئیس کمیسیون فرش، صنایع‌دستی و هنر اتاق ایران جویا شدیم.

مرتضی حاجی‌آقامیری، رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق بازرگانی ایران در ابتدا بااشاره به انتشار خبری مبنی بر حذف پیمان‌سپاری برای فرش بهصمت گفت: چنین مصوبه‌ای اصلا وجود ندارد.

تعهد بازگشت ارز صادرات فرش دستباف بانظر به تمامی مشکلات موجود و توضیحاتی که دادیم، همچنان پابرجاست و در بهمن و اسفند سال گذشته پس از تلاش‌های بسیار مقرر شد این تعهد در محدوده 20 درصد و تنها مرتبط با مواد اولیه باشد، اما دوباره در بودجه ۱۴۰۳ این موضوع حذف و سبب بروز مشکلات متعدد خواهد شد. این مصوبه هیات‌وزیران به همت میراث‌فرهنگی در اواخر دولت سیزدهم اخذ شده و بانک مرکزی نیز با اجرای آن مشکلی ندارد، اما با این وجود همچنان اجرایی نشده است، در نتیجه تعهد ارزی فرش دستباف همچنان مانند قبل اجرا می‌شود.

وی بااشاره به پیگیری حذف پیمان‌سپاری برای فرش از محمدمهدی برادران، معاون صنایع عمومی وزارت صمت اظهار کرد: معاون صنایع عمومی وزارت صمت پس از پیگیری برای حذف پیمان‌سپاری فرش اعلام کرد که چنین بحثی بیان نشده و انتشار این خبر تنها برداشت خبرنگار بوده است.

حاجی‌آقامیری در رابطه با صادرات فرش دستباف به‌صورت مسافری نیز بیان کرد: باتوجه به شرایط اقتصادی فعلی، تعداد سفر به‌حدی نیست که ارسال مسافری را نوعی آمار تجارت در نظر بگیریم، در نتیجه صادرات مسافری تاثیری در تسهیل صادرات فرش ندارد.

رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق بازرگانی ایران درباره وضعیت صنعت فرش در سال ۱۴۰۳ گفت: با شرایط فعلی و گذشت شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۳، بی‌شک همان روند سال‌های گذشته را خواهیم داشت و تغییر معناداری اتفاق نخواهد افتاد.

وی با انتقاد از ادغام مرکز ملی فرش با اداره کل صنایع خلاق اسباب‌بازی گفت: فعالان این حوزه به‌دنبال تشکیل سازمان ملی فرش و صنایع‌دستی ایران زیرنظر نهاد ریاست‌جمهوری هستند. حال باتوجه به چارتی وزارت صمت در دولت چهاردهم، مرکز ملی فرش از صنایع خلاق جدا و مجدد تبدیل به مرکز ملی فرش شده است، اما مرکز ملی فرش از جایگاه زیرمجموعه صنایع عمومی خارج شده و زیرمجموعه معاونت خدمات تجاری قرار گرفته است.

رئیس کمیسیون فرش، هنر و صنایع‌دستی اتاق ایران باتوجه به تحریم‌های داخلی و خارجی صنعت فرش بیان کرد: از دوران شیوع کرونا تاکنون،شاهد کاهش شدید ورود گردشگر به کشور هستیم. با این حال همین تعداد اندک گردشگری که وارد کشور می‌شوند، در صورت خرید فرش دستباف ایرانی باتوجه به چالش‌های موجود در نظام بانکی نمی‌توانند هزینه خرید فرش را پرداخت کنند.

از سوی دیگر، تنها راه ارسال فرش برای توریست‌ها،پست بود که متاسفانه ۲ سال پیش ممنوع شد. ارسال پستی فرش به‌دلیل امکان ارسال فرش به امریکا بسیار دارای اهمیت بود، چراکه شبکه پست اصلا تحریم‌پذیر نیست که متاسفانه دولت تنها راه ارتباطی برای صادرات فرش به امریکا را نیز بست. این در حالی است که امریکا مقصد ۴۴ درصد فرش صادراتی جهان، از سال ۹۷ ایران را تحریم کرده است.

گره تحریم بر دار فرش ایرانی

صادرات فرش گره‌های کوری دارد که سال‌هاست باز نشده و دیگر حتی وعده‌های خوش نیز امیدی به فعالان این حوزه نمی‌دهد. حال در ادامه به بررسی چالش‌های صنعت فرش می‌پردازیم.

مسعود سپهرزاد، رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران با توصیف وضعیت فعلی فرش‌های دستباف بهصمت گفت: فرش یک کالای صادراتی است و تنها حدود ۳۰ درصد فرش‌های دستباف تولیدی کشور در داخل مصرف می‌شود؛ با این حال اکنون به‌دلیل وجود تحریم‌ها، بسیاری از تجار نمی‌توانند به صادرات فرش بپردازند و شاهد انباشت فرش‌های دستباف هستیم.

وی با تاکید بر اثرات منفی تحریم بر صنعت فرش اظهار کرد: روزهای خوب ما دستخوش تحریم شده است. تحریم‌ها موجب شد اقتصاد ۸ میلیون نفر فعال این حوزه به‌خطر بیفتد. عمدتا بازار فرش دستباف متاثر از تحریم‌ها است، زیرا کشورهای هدف مانع از ورود این کالا به کشورشان می‌شوند. تجار و بازرگانانی که در این شغل فعال هستند، باید دست به‌دست هم دهند تا قالی ایران دوباره جایگاه اصلی خود را در سطح جهان به‌دست بیاورد، اما اراده‌ای در این زمینه وجود ندارد، زیرا قالیبافان و طراحان با توانایی بسیار این امکان را دارند که با تغییر شرایط باز هم جایگاه ازدست‌رفته فرش دستباف ایرانی را بازگردانند.

رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران بااشاره به ارائه نشدن آمار صادرات فرش دستباف گفت: حذف آمار صادرات فرش به‌دلیل سرخوردگی است. براساس آمار موجود در اتحادیه، وضعیت صادرات فرش دستباف در سال ۱۴۰۲ بسیار بد بود و امسال نیز چشم‌انداز خوبی برای صادرات این محصول وجود ندارد.

سخن پایانی

فرش ایرانی باوجود کیفیت و طرح عالی و به‌دلیل تحریم‌های داخلی و خارجی جایگاه اصلی خود را در بازارهای جهانی از دست داده است.

از سوی دیگر، فعالان این حوزه نیز دیگر رمقی برای ادامه ندارند و گاهی حتی از پس هزینه تولید نیز بر نمی‌آیند. این در حالی است که متاسفانه برخی آقایان حتی با دیدن حال وخیم این صنعت نیز، دست از شعار دادن برنمی‌دارند و به خیال خود، سنگ‌های بزرگ مسیر سخت صادرات فرش را از میان برمی‌دارند، اما چه کنیم که واقعیت چیزی غیر از این است.

در نهایت امیدواریم دولت چهاردهم به شعارهای خود رنگ واقعیت دهد و این هنر ـ صنعت بی‌نظیر را بار دیگر به جایگاه اصلی خود بازگرداند.