این گروه از کارشناسان تاکید دارند ورود کشور به صنایعی که فاقد مزیت است بزرگ‌ترین خطایی است که امکان بروز دارد. براساس آمار، تعداد کشورهایی که صاحب تکنولوژی موبایل هستند به تعداد انگشتان یک دست هم نمی‌رسد و حتی شرکت‌های پرسابقه‌ای مانند نوکیا باوجود مشارکت با غول‌هایی مثل مایکروسافت، توان رقابت در بازارهای جهانی را از دست دادند.

برخی از فعالان این بازار نیز می‌گویند؛ ساخت موبایل در ایران تنها به معنی پیچ و مهره کردن قطعاتی است که از چین وارد می‌شود. ما حتی امکان ورود تکنولوژی یا مشارکت با صاحبان تکنولوژی مثل کاری که هندی‌ها انجام می‌دهند را به دلیل تحریم‌ها نداریم.

هند هم به جمع مدعیان صنعت موبایل می‌پیوندد

حامد پاک‌طینت، تحلیلگر اقتصادی با اشاره به سیاست‌های ساخت گوشی تلفن همراه در کشورهای دارای مزیت تولید و شرکت‌های سفارش‌دهنده این کالای پرمخاطب جهانی گفت: شرکت اپل با استراتژی تنوع در مکان تولید غیر از چین، تصمیم به تولید آیفون ۱۵ در هندوستان گرفته است. به گفته این تحلیلگر اقتصادی، بدیهی است که شرکت اپل غیر از راهبردهای کلان کشور متبوعش، در پی استفاده از منابع ارزان برای کاهش نرخ تمام شده تولید است و چه جایی بهتر از هند، با این نرخ دستمزد و بازار با این عظمت. بنابراین هند هم با انتقال تکنولوژی و آمدن تکنولوژیست‌ها و تغییر در فضای تولید محصولات نوین تکنولوژی‌محور، خود را در معرض تحول گسترده قرار می‌دهد و بعد از مدتی می‌تواند مدعی بازیگری در صنعت موبایل باشد. وی افزود: بی‌تردید این حجم از سرمایه‌گذاری به اشتغال پایدار و رشد جدی اقتصادی در این کشور منجر خواهد شد. پاک‌طینت در ادامه این تحلیل آورده؛ آیا ایران چنین ظرفیت‌هایی ندارد؟ با این نرخ دستمزد و این ضریب نفوذ تلفن همراه؟ درحال‌حاضر که چالش‌های ایران ممنوعیت رجیستر آیفون ۱۴ و خرید فیلترشکن و سرهم‌بندی پیچ و مهره‌های موبایل چینی با وام‌های میلیاردی با نام ایرانی و افتخار به خودکفایی است.

تلاش دولت‌ها برای «ساخت ایران»

ساخت موبایل در ایران مسبوق به سابقه است و در دولت احمدی‌نژاد شروع و با شکست مختومه شد. طرح مجدد این موضوع یا به غارت ده‌ها هزار میلیارد تومان سرمایه این ممکلت ختم می‌شود و کمتر از ۲ سال جمع می‌شود یا در بهترین سناریو، افتضاحی صدها برابر بدتر از صنعت خودرو و لوازم خانگی به بار خواهد آمد.

تولید تلفن همراه در دولت روحانی از سوی آذری‌جهرمی، وزیر ارتباطات نیز، به صورت جدی مطرح شد. وزیر جوان دولت دوازدهم هنگام اجرای طرح رجیستری اعلام کرد این طرح علاوه بر مبارزه با قاچاق و افزایش درآمد‌های دولت باعث خواهد شد که طرح تولید تلفن‌همراه در داخل توجیه‌پذیر شود.

در حالی که کارشناسان بر این عقیده بودند که این طرح هم به سرنوشت خودرو و لوازم خانگی ختم خواهد شد و نتیجه آن انحصار برای تولید‌کننده ایرانی و محروم شدن مردم در استفاده از کالای باکیفیت است. اکنون نیز درحالی که عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات، از هدف‌گذاری این وزارتخانه برای تولید یک میلیون موبایل اقتصادی تولید داخل در امسال خبر داد، محمد خوانساری، معاون او و رئیس سازمان ملی فناوری اطلاعات، اعلام کرد که ۵۰۰ میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های برتر برای تولید موبایل اسمارت اختصاص پیدا کرده است.

طبق اطلاعات درج‌شده در سامانه انتشار و دسترسی آزاداطلاعات شرکت‌های «صنایع صبح پارلار آسیا» ۱۵۰ میلیارد و «فناوران ارتباطات و اطلاعات نیتا» ۳۵ میلیارد تومان تسهیلات گرفته‌اند.

شرکت پارلار آسیا در آذربایجان‌غربی ثبت شده و برای شرکت‌های لوازم خانگی ایرانی و ترکیه برد الکترونیکی تولید می‌کند. اما باید توجه داشت که برد لوازم خانگی دو لایه است؛ در صورتی که برای تلفن‌همراه هوشند برد ۷ لایه لازم است و تکنولوژی مخصوص خود را دارد. تولید این برد به‌قدری تخصصی است که تولیدکننده‌های مطرح موبایل به دنبال تولید آن نرفتند و ترجیح می‌دهند از شرکت فاکس کام آن را تهیه کنند.

موبایل چینی با نام ایرانی

محمدرضا عالیان، دبیر کنگره موبایل ایران، درباره ساخت سیستم عامل ایرانی گفت: این کار به لحاظ فنی درحال‌حاضر برای ایران ممکن نیست؛ زیرا کشور زیرساخت‌های لازم را برای این کار ندارد. به طور مثال برای اجرای این سیستم عامل نیاز به هزاران دیتا سنتر با تکنولوژی بالاست که تهیه آن چندین سال زمان می‌برد. ضمن آنکه فارغ از هزینه بالا مسئله تحریم‌ها نیز وجود دارد.

به گفته وی؛ درحال‌حاضر ۲ مجموعه در داخل مشغول تولید تلفن همراه هستند. مجموعه بلوم و آیهان که محصول آنها گوشی‌های فیچر فون یا موبایل‌های دکمه‌دار است. از سوی دیگر، این روز‌ها در خیابان جمهوری که بورس فروش تلفن همراه است، بنر‌های شرکت داریاهمراه در بیشتر مغازه‌ها پخش شده است. یک گوشی اسمارت که ۳ دوربین دارد به همراه لوگو این شرکت در پوستر به نمایش گذاشته شده است. داریاهمراه تا پیش از این وارد‌کنندگان اصلی تلفن‌های سامسونگ بود و با برند داریاهمراه گوشی‌های وارداتی را گارانتی می‌کرد.

عالیان ادامه داد: خلاف باور عمومی که مالکان این مجموعه پس از فراخوان به دنبال تولید گوشی داخلی رفتند، این افراد فقط از نام ایرانی برای شرکت خود استفاده کردند و تمام مجموعه تولیدی و بازرگانی آن در خارج از کشور، یعنی چین، مستقر است. داریا یک برند ثبت‌شده جهانی است که سفارشات خود را به صورت OMD (حق الزحمه) به کارخانه‌های چینی می‌دهد و دفتر بازاریابی و بازرگانی آن در دوبی مستقر است.

دبیر کنگره موبایل ایران تصریح کرد: بازار ایران نیز یکی از اهداف این شرکت است و مدیران آن به دنبال ورود به بازار‌های جهانی هستند. بر همین اساس دیگر به اسم این برند تلفن همراه وارد یا گارانتی نخواهد شد.

عالیان در خصوص مدل حضور این برند در بازار ایران گفت: مدیران این برند از Gplus درس گرفتند. این گوشی در ابتدا توانست سهم خوبی از بازار بگیرد اما به لحاظ تکنولوژی نتوانست همگام با رقبای خود جلو رود در نتیجه مشتریان خود را از دست داد. در حالی‌که همیشه واحد تحقیقات و توسعه چند گام از واحد تولید جلوتر است و از ماه‌ها قبل طراحی محصول بعدی را شروع کرده است.

وی درباره نحوه حضور شرکت پارلار در بازار ایران گفت: علاوه بر تولید بحث توزیع و بازاریابی در این صنعت اهمیت بسزایی دارد و به نظر می‌رسد پارلار مجبور است که برای این کار شریک بگیرد. این در حالی است که در صورت مهیا بودن تمام شرایط نصب خط تولید ۸ ماه زمان می‌برد.

او افزود: در صورت تولید تلفن همراه دولت قول همکاری داده بدین ترتیب که تعرفه واردات گوشی‌های کمتر از ۱۰۰ تا۱۵۰ دلار را بالا ببرد. اما نکته اصلی این است که باید یک سیستم نظارتی قوی در این بخش وجود داشته باشد تا مانند لوازم خانگی کالا به صورت CBU وارد نشود. با توجه به حجم کوچک تلفن همراه قاچاق آن آسان‌تر است و به راحتی می‌توان به اسم تولید داخل بدون پرداخت عوارض و رجیستری به بازار عرضه کرد. این کارشناس حوزه فناوری اطلاعات در پایان تصریح کرد: تمام کارشناسان فعال در این حوزه به این امر واقف هستند که بحث تولید برد مخصوص تلفن همراه یا سیستم عامل ایرانی توجیه اقتصادی یا امکان عملی ندارد اما متاسفانه در وزارت ارتباطات و صمت اصلا به این موضوع اهمیت ندادند یا نخواستند آن را ببینند.

سخن پایانی

سال‌هاست که تلاش‌های سیاست‌گذاران برای رونق بخشیدن به صنعت داخلی تولید گوشی‌های موبایل بی‌ثمر و محکوم به شکست بوده است. با این حال، بار دیگر خبرهایی از تلاش برای تقویت این صنعت به گوش می‌رسد. کارشناسان معتقدند صنعت تولید گوشی موبایل، صنعتی ‌های‌تک است و توان تولید تمامی قطعات آن نه در ایران، بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر نیز وجود ندارد.