بوی دود فساد می‌آید
چند روز است فیلمی با عنوان بدهی ۵هزار میلیارد تومانی شرکت دخانیات ایران، در فضای مجازی منتشر شده است.
چند روز است فیلمی با عنوان بدهی ۵ هزار میلیارد تومانی شرکت دخانیات ایران، در فضای مجازی منتشر شده است. در این فیلم، رئیس سازمان دخانیات ایران از بدهی که این شرکت به سازمان امور مالیاتی دارد، سخن به میان آورده است. محتوای این فیلم، حکایت از آن دارد که شرکت ملی دخانیات ایران، این بدهی را از زمان های گذشته داشته که همچنان نیز ادامه دارد. در بخش دیگر سخنان محمد شیخان، مدیرعامل شرکت دخانیات ایران آمده که علاوه بر بدهی ۵ هزار میلیارد تومانی، این شرکت، مبلغ قابل توجه دیگری را نیز با عنوان مالیات بر ارزش افزوده، به سازمان امور مالیاتی بدهکار است. صمت در این گزارش به احتمال بروز فساد در این شرکت بزرگ پرداخته است.
فساد در شرکت دخانیات
به گزارش صمت، شیخان با توجه به اینکه هر یک نخ سیگار، سود صد درصدی دارد. اظهار کرده «باتوجه به آنکه هر نخ سیگار، سود صد درصدی دارد، متوجه آن نیستم که چه اتفاقی برای اکوسیستم شرکت دخانیات ایران افتاده که ۵هزار میلیارد تومان بدهی داشته باشد. همچنان در کنار این بدهی که باید به سازمان امور مالیاتی پرداخت شود، مبلغ 1300 میلیارد تومان هم بل عنوان مالیات بر ارزش افزوده به سازمان امور مالیاتی بدهکار است.
کسانی که دلسوز تولید هستند به این سوال پاسخ دهند که این مبلغ کجا رفته است؟ مشخص است که در جیب چه کسانی رفته است.»
مدیرعامل شرکت دخانیات ایران در بخش دیگری از سخنانش، شورای اسلامی کار را خطاب قرار داده و یادآور شده: « زمانی که شورای اسلامی کار باید فریاد می زد و در مقابل این فساد می ایستاد، کجا بود و چرا هیچ اقدامی انجام نداده است. این سوال مطرح می شود که مگر شما با کسانی که در این فساد و پدید آوردن این بدهی ۵هزار میلیار تومانی نقش داشته اند، هم دست بوده اید؟ باید آنهایی که طراح صحنه های فساد هستند و ذهن کارگر ما را از تولید و بازار غافل می کنند، شناسایی شوند و با آنها برخورد شود.»
دست های پشت پرده
این نخستین بار نیست که تخلف یک بنگاه اقتصادی پر درآمد، از زبان مدیران جدید این شرکت ها افشا می شود. ماجرای تخلف در شرکت دخانیات ایران، از اواخر سال گذشته مطرح شده، اما این روز ها فیلمی که در فضای مجازی منتشر شده، حساسیت روی شرکت دخانیات ایران را چند برابر می کند.
مدیرعامل جدید این شرکت، مقصر وضع موجود و کسانی که در پدید آوردن این حجم از بدهی نقش داشته اند را دولت قبل دانسته است.
وی همچنین در بخشی از اظهارات خود، عنوان کرده؛ «حجم فساد در شرکت دخانیات ایران، به دولت قبل بازمی گردد. حجم این فساد آنقدر بزرگ است که با آب دریا هم پاک نمی شود»
این موضوع سبب شد پرونده فساد مالیاتی یکی از شرکت های تولیدکننده سیگار خارجی که در داخل ایران اقدام به عرضه سیگار مالبرو کرده، مطرح شود. به گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت، این پرونده بزرگ ترین پرونده فرار مالیاتی است.
فرار مالیاتی مارلبرو
محمدمهدی برادران خلخالی، چند روز پیش درباره پرونده این شرکت گفت: شرکت یادشده با مجوز تولید سیگار خارجی به واردات قاچاق سیگار مارلبرو می پردازد. براساس محاسبات انجام شده، اگر این شرکت برای سیگار وارد شده به صورت قانونی اقدام می کرد، موظف به پرداخت مالیات می شد که درحال حاضر فرار مالیاتی به شمار می رود. فرار مالیاتی این شرکت حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان است. این اظهارات در حالی عنوان می شود که ظاهرا نظارتی بر فعالیت شرکت هایی که فرار مالیاتی دارند، وجود ندارد. این چنین است که با گذشت چندین سال از فعالیت آنها، این رقم از فرار مالیاتی به ثبت رسیده و احتمال ثبت ارقام دیگری نیز وجود دارد.
مافیا در صنعت دخانیات
اظهارات این مقام مسئول در حالی عنوان می شود که مدیرعامل شرکت دخانیات ایران معتقد است: قدیمی ترین، سنتی ترین و پیچیده ترین مافیا در صنعت دخانیات وجود دارد.
وی با تاکید بر اینکه ما مخالف زدوبند دلالان داخلی و خارجی که منافع شرکت را به جیب می زنند، هستیم، تصریح کرد: آنها با این زدوبند ها، منافع شرکت را به یغما می بردند، اما وقتی جلوی یکی از منافذ هدررفت بیت المال را می گیریم، داد عده ای در می آید و مشخص می شود چه کسانی پشت این صحنه ها منفعت هایی دارند.
شیخان با بیان اینکه شرکت دخانیات در دولت گذشته 5هزار میلیارد تومان بدهی و همچنین زیان انباشته سنگین داشت، گفت: اما با کار و تلاش کارکنان شرکت و جلوگیری از منافذ فساد و افزایش تولید در سه ماهه نخست امسال، شرکت به سوددهی رسیده است. وی تاکید کرد: در سه ماهه نخست امسال، طبق صورت مالی، شرکت به سود رسید و اگر محکم پای کار باشیم در ماه های آینده این سوددهی بیشتر خواهد شد.
مدیرعامل شرکت دخانیات ایران در بخش دیگر سخنان خود با اشاره به پیچیدگی کار در شرکت دخانیات و با بیان اینکه ما با افزایش مصرف سیگار و همچنین کاهش سن مصرف سیگار به شدت مخالفیم، تاکید کرد: واقعا تعجب برانگیز و نگران کننده است که سن مصرف سیگار در کشور ما از ۲۰ به ۱۳ سال رسیده است.
شیخان تاکید کرد: این نشان می دهد دست های پنهانی، سلامت جامعه ما را به خاطر منفعت طلبی و کسب ثروت نشانه گرفته و باید در این مسئله نهادهای مسئول، دست چپاولگران را قطع کنند.
وی به نقش شرکت های خارجی چند ملیتی در این زمینه اشاره کرد و گفت: ما خودمان باید دلسوز مردم و سلامت جامعه باشیم. این در حالی است که شرکت های خارجی چند ملیتی تولید کننده سیگار فقط به فکر منافع خود و سود سرشار از فروش سیگار هستند.
وی در ادامه سخنان خود با اشاره به ظرفیت ها و استعدادهای موجود در شرکت دخانیات ایران، گفت: نباید بگذاریم شرکت دخانیات دچار روزمرگی شود. همه مجتمع های تولیدی شرکت دخانیات باید در دل خود کارگروه تحول داشته باشند و در قالب آن در مسیر رشد، تعالی و تحول حرکت کنند.
مدیرعامل شرکت دخانیات ایران با بیان اینکه همه باید برای ایجاد تحول در مسیر تولید و پیشرفت کمک کنند، گفت: در مسیر تحول شرکت دخانیات هرکس مقاومت کند، حذف می شود، چراکه هدف مهم تر است.
شیخان افزود: باید در مسیر تحول با سرعت و انگیزه مضاعف مبتنی بر دانش روز حرکت کرد.
مدیرعامل شرکت دخانیات ایران با تاکید بر اینکه در راستای اصلاح ساختارها باید تعارض منافع ها از بین برود، افزود: یکی از راه های علمی مبارزه با فساد، اصلاح فرآیندهای نادرست است.
شیخان گفت: بنگاه های تولیدی و اقتصادی که مسیر پیشرفت را با سرعت طی می کنند و مسائل فساد انگیز در داخل شان نیست یا کمتر است، در همین مسیر حرکت کردند و حذف تعارض منافع و اصلاح ساختارها را به درستی انجام دادند. وی با بیان اینکه یکی از ماموریت های ویژه مدیران مجتمع تولیدی همین موضوع است، تصریح کرد: همه باید به یکدیگر کمک کنیم و از هم نحوه کار کردن را یاد بگیریم.
ضرورت هوشمندسازی امور مالیاتی
ساماندهی سامانه های مالیاتی و نظارت بر پرداخت به موقع مالیات، به ویژه در شرکت های بزرگ، کمک قابل توجهی به پیشگیری از فرار مالیاتی و بروز فساد خواهد کرد. مرتضی افقه، کارشناس اقتصاد در گفت وگو با صمت درباره هوشمند سازی سامانه های مالیاتی و جلوگیری از بروز فساد در این حوزه، اظهار کرد: در حال حاضر، زمینه فساد و فرار مالیاتی در کشور فراوان دیده می شود. هوشمند شدن سامانه مالیاتی و همچنین ساماندهی و نظارت بر نحوه پرداخت مالیات، می تواند تاثیر قابل توجهی بر شفافیت اقتصادی جامعه و همچنین پیشگیری از فساد داشته باشد.
این کارشناس اقتصاد مالیات را بخشی از درآمد دولت دانست و گفت: با توجه به کاهش اتکای بودجه به درآمدهای نفتی می توان گفت مالیات یک ابزار مناسب برای سیاست گذاری تغییر روند درآمدهای کلان به شمار می رود. به همین دلیل در حال حاضر، دولت جدید در حال ساماندهی سامانه های مالیاتی است.
افقه با بیان اینکه اغلب افرادی که دارای کسب وکار پرسود و زود بازده بوده، اما شفایت مالی ندارند، در زمره فراریان مالیاتی هستند، گفت: در این راستا می توان به فعالیت هایی مانند دلالی اشاره کرد. میزان فرار مالیاتی در این نوع کسب وکارها به دلیل نبود شفافیت نسبت به سایر مشاغل بیشتر است.
این کارشناس اقتصاد در پاسخ به این سوال که آیا بدهی شرکت دخانیات ایران را می توان فساد دانست، افزود: همان طور که در رسانه ها مطرح شده، بدهی این شرکت به دلیل نپرداختن اصل مالیات و مالیات بر ارزش افزوده است. آنچه مشخص است، فرار مالیاتی، پیش زمینه فساد است.
وی با بیان اینکه زمینه فساد با الکترونیکی شدن سامانه مالیات به طور چشمگیری کاهش می یابد، گفت: با راه اندازی سامانه الکترونیکی مالیات، دولت می تواند روند ساماندهی را از خرده فروشانی که تاکنون حاضر به پرداخت مالیات نبوده اند، آغاز کند و به صورت شفاف و اصولی، مالیات را از آنها دریافت کند. اگر دولت شفافیت مالیاتی را از شرکت های کوچک آغاز کند، زمینه فساد در این شرکت ها برچیده خواهد شد. سپس می توان به سراغ شرکت هایی رفت که اسم و رسم دارند و بزرگ تر هستند.
او ادامه داد: هر کاری که منجر به عدم پرداخت یا کمتر کردن میزان پرداخت مالیات شود، فرار مالیاتی نام دارد. فرار مالیاتی از مصادیق فساد اقتصادی است و با کارهایی مانند ارائه نکردن اطلاعات درست یا پرداخت رشوه به مأموران مالیاتی سازمان همراه است.
افقه در پایان صحبت هایش عنوان کرد: عموما کسانی در جامعه اقدام به فرار مالیاتی می کنند که درآمدهای کلانی داشته و سعی دارند با سند سازی و ارائه اطلاعات نادرست، مالیات مصوب را پرداخت نکنند. فرار مالیاتی در جامعه منجر به توزیع نامناسب ثروت شده و به ایجاد شکاف طبقاتی می انجامد. شکاف طبقاتی نیز منجر به افزایش تنش های سیاسی و اجتماعی در جامعه خواهد شد.
سخن پایانی
پرداخت مالیات یک وظیفه اجتماعی به شمار می رود که متوجه قشرهای گوناگون جامعه با درآمدهای متفاوت می شود. این وظیفه اجتماعی در تمامی کشورهای جهان با قوانین و سازکارهای مشخص خود تعریف شده و عمل کردن به آن نشان دهنده بالا بودن سطح فرهنگ و درک اجتماعی افراد است. دور زدن مالیات و ممانعت از انجام این وظیفه اجتماعی بی مسئولیتی محسوب می شود. علاوه بر آن، این تخلف، جرم تلقی شده و فرد خاطی مورد پیگرد های قانونی مشخص در هر کشور قرار می گیرد. فرار مالیاتی، یکی از مهم ترین مقدمه هایی است که در ایجاد فساد نقش مهمی را ایفا می کند. فرار مالیاتی را می توان نام دیگر فساد اقتصادی دانست. در جامعه ما، بنگاه های اقتصادی زیادی وجود دارند که با توجه به درآمد بالایی که دارند، از پرداخت مالیات ممانعت می ورزند. مشابه این امر را در شرکت دخانیات ایران شاهد هستیم. همانطور که مطرح شد، این شرکت مبلغ ۵ هزار میلیارد تومان بدهی مالیاتی و هزار و ۳۰۰ ملیلیارد تومان فرار مالیاتی را در پرونده خود دارد.
مالیات ابزار نیرومندی است که با کاربرد درست آن، می توان تحولات اساسی در اقتصاد و اجتماع پدید آورد و اگر نظارت درست بر پرداخت انجام شود، شاهد کاهش فساد در شرکت های بزرگ با درآمد های نجومی خواهیم بود. از سوی دیگر، در صورتی که نظارت بر پرداخت مالیات وجود نداشته باشد یا به نوعی در شیوه نظارت اهمال کاری شود، فساد گسترش پیدا می کند.
