تولید داخل می‌تواند جایگزین واردات شود
حمیدرضا جیهانی -کارشناس اقتصاد بین‌الملل
با آغاز جنگ میان 2 کشور مهم روسیه و اوکراین، بازارهای اقتصادی از 2 جنبه تامین و حمل‌ونقل دستخوش تغییر شدند.
در بحث تامین، باید به این نکته اشاره کرد؛ مواد غذایی و غلات فعلی موجود در جهان، تولیدات مربوط به پیش از آغاز جنگ میان روسیه و اوکراین بوده و به‌عبارتی تامین مواد غذایی در امسال، با چالش مهمی مواجه نبود.
تنش‌های سیاسی ایجادشده تنها در حمل‌ونقل و افزایش کرایه حمل بار و نرخ تمام‌شده کالای وارداتی تاثیرگذار بوده که رقم آنچنان قابل‌توجهی تا به‌امروز نبوده است، اما از آنجایی که در سال زراعی فعلی، روسیه درگیر تنش بوده و تمام خاک اوکراین با جنگ تصرف شده است، امکان تولید و کشت گندم و غلات تاکنون وجود نداشته است، در نتیجه کاهش چشمگیر تولیدات محصولات غذایی استراتژیک و پایه برای سال آتی جهان پیش‌رو خواهد بود.
افزایش تقاضا در برابر کاهش تولید، نرخ محصولات غذایی را بسیار افزایش خواهد داد و در این میان ممکن است برخی کشورها درگیر مشکلات اقتصادی مهمی شوند.
می‌توان گفت در سال ۲۰۲۳، در صورت کاهش تولیدات کشاورزی روسیه و اوکراین و پیدا نشدن جایگزین برای این 2 کشور، شاهد رشد فزاینده بهای محصولات غذایی خواهیم بود.
زمانی که در جهان تنش‌هایی از قبیل جنگ یا سایر بحران‌های مهم رخ می‌دهد، عرضه کالاها به‌ویژه محصولات غذایی دچار اختلال می‌شود.
در این شرایط یکی از موثرترین راهکارها، پیدا کردن بازارهای تامین جایگزین است. در تامین غلات به‌جای2 کشور روسیه و اوکراین، کشورهای قاره امریکا مانند کانادا، برزیل و امریکای‌جنوبی ظرفیت‌های مناسبی
دارند.
باید توجه داشت با افزایش روزبه‌روز نیاز جهانی و استمرار بحران تنش‌ها میان روسیه و اوکراین، اجرای راهکارهای جایگزین و طرح‌های موثر از اهمیت زیادی برخوردار است.
غیر از بازارهای تامین جایگزین، افزایش بهره‌وری در تولید و مصرف از دیگر راهکارهای موثر و مفید در راستای مقابله با بحران غذایی فعلی شکل گرفته است.
در ایران نیز برای دچار نشدن به چالش تامین مواد غذایی باید الگوی افزایش بهره‌وری در کشت و زراعت را در دستور کار خود قرار دهیم.
با ارتقا بهره‌وری از منابع آبی و خاکی موجود می‌توانیم افزایش بهره‌وری تن در هکتار را در محصولات کشاورزی و زراعی شاهد باشیم.
باید به تولید حداقل 5/6 تن در هر هکتار گندم دست یابیم تا به خوداتکایی در این کالای استراتژیک رسیده و نیاز ما به واردات گندم به‌طور چشمگیری کاهش پیدا کند.
اگر بخواهیم به دیگر راهکارهای موثر برای تامین نیاز ایران به گندم اشاره کنیم، بهینه‌سازی مصرف نیز از موارد شایان‌توجه است.
بنا بر گزارش فائو، ایران یکی از کشورهایی است که بیشترین میزان دورریز غذایی را در جهان دارد، از این‌رو باید اذعان کرد بخش زیادی از غلات و مواد غذایی حاضر در کشور ما، از چرخه بهره‌وری خارج است.
در چند روز اخیر، بحث هدفمندی یارانه‌های آرد و نان از سوی دولت مطرح شده است که آن را می‌توان در راستای بهینه‌سازی مصرف این کالا عنوان کرد.
با واقعی شدن نرخ نان، ضمن اصلاح الگوی مصرف آن، میزان قاچاق محسوس آرد و نان پخته‌شده از مرزهای شرقی و غربی کشور بسیار کاهش خواهد یافت.
همچنین با کاهش میزان دورریز مواد غذایی، نیازمندی ایران به واردات گندم و غلات از سایر کشورها، کاهش محسوس داشته و در این شرایط تنش‌های بین‌المللی، تاثیر کمتری بر اقتصاد کشور خواهد داشت.
