برند شدن یک محصول تولیدی کار آسانی نیست و تلاش بسیاری می‌خواهد اما ابتدایی‌ترین گام برند‌سازی در حقیقت آن است که اصلا کارخانه یا واحد تولیدی وجود داشته باشد.

نگاهی گذرا به جغرافیای کرمانشاه

استان کرمانشاه با جمعیت قریب به ۲ میلیون نفر و مساحتی بالغ بر ۲۵ هزار کیلومتر مربع، هفدهمین استان ایران از نظر وسعت به شمار می‌رود، که مرکز آن کلانشهر کرمانشاه نهمین شهر پرجمعیت کشور و مرکزیت غرب کشور است. کرمانشاه از شمال به استان کردستان، از جنوب به استان لرستان و ایلام، از شرق به استان همدان و از غرب به کشور عراق محدود شده و به‌دلیل همسایگی با کشور عراق و واقع شدن بر سر راه شهرهای زیارتی کربلا و بغداد و داشتن مرز با دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

استان کرمانشاه از نظر تقسیمات کشوری در طول ۴۳ سال گذشته دچار تغییرات قابل توجهی شده است، در سال ۱۳۵۷ تنها پنج شهرستان در استان کرمانشاه وجود داشت که این تعداد با اضافه شدن ۹ شهرستان جدید به ۱۴ شهرستان افزایش یافت، این امر در افزایش سرعت خدمات رسانی، ارتقای وضعیت اقتصادی و عمرانی و توسعه سیاسی و اجتماعی شهرستان‌های استان نقش مهمی داشته است.

برندینگ در حقیقت برجسته‌سازی یک محصول تولیدی در ذهن مخاطبان و مصرف‌کنندگان است به گونه‌ای که مصرف‌کننده در فروشگاه‌ها سراغش را بگیرد و با اطمینان آن محصول را در سبد خرید خود قرار دهد. در استان کرمانشاه محصولات با کیفیت کشاورزی تولید می‌شود که بسیاری از آنها به صورت فله‌ای و بدون نام تجاری به فروش می‌رسد.

نمونه آن روغن حیوانی کرمانشاهی است که آوازه آن سال‌هاست در میان نسل‌های مختلف ایرانیان پیچیده است و این حسن شهرت البته به خاطر آن روغن حیوانی گوسفندی نابی است که عشایر و روستاییان ما با شیوه سنتی فرآوری می‌کردند و عطر و طعم بی‌نظیری دارد. اما آیا این محصول و محصولات مشابه تولیدی استان توانسته‌اند تجاری‌سازی شده و در قالب یک برند موفق در قفسه فروشگاه‌های داخلی و خارجی قرار گیرند؟

با جست‌وجویی ساده در اینترنت بعضا در زمینه روغن حیوانی به نام‌های تجاری برخورد می‌کنیم که مطمئنا راه درازی تا پیمودن مسیر برندینگ پیش رو خواهند داشت.

روغن حیوانی سنتی

چندی پیش استاندار سابق کرمانشاه در نخستین جشنواره بادام و عسل گفته بود که بازاریابی و برندسازی باید جزو اولویت تولیدکنندگان استان باشد و کشاورزان کرمانشاه باید برای گرفتن نشان و مجوزها اقدام کنند و نباید محصولات با کیفیت تولیدی استان مانند عسل، زعفران و روغن حیوانی درجه یک کرمانشاهی بدون نشان تجاری به فروش برسند چرا که این محصولات را پس از خروج از استان به اسم جاهای دیگر به فروش می‌رسانند.

داریوش فرمانی مدیرکل میراث فرهنگی و گردشگری استان نیز در همین جشنواره برند‌سازی محصولات روستایی را از جمله اهداف ارگان متبوع خود عنوان کرد اما توضیح نداد که به عنوان مثال برای تخمه سنقری چه کاری انجام داده است؟ آیا شهرستان سنقر کارخانه‌ای دارد که تخمه درجه یک را بسته‌بندی و در قالب یک نشان تجاری به بازار عرضه کند یا باید همچنان شاهد فروش فله‌ای محصولات باشیم.

پیش از این نیز بارها شاهد اینگونه اظهارات از سوی معاونان اقتصادی استانداری کرمانشاه در دولت‌های مختلف بوده‌ایم اما آیا عملکرد آنها واقعا در راستای تحقق موضوع بوده است؟

اگر از مردم در خصوص برندهای تجاری تولیدی استان کرمانشاه سوال شود آیا قادر به گفتن چند نام و نشان تجاری خواهند بود؟

پیدا کردن سرمایه‌گذار و ترغیب او به سرمایه‌گذاری بر اساس ظرفیت استان و عرضه محصولات با کیفیتی که قابل رقابت با محصولات مشابه باشد مقدمه داستان هفت خوان برندینگ است و البته این مهم وظیفه مدیران ذیربط دستگاههای اجرایی استان است.

استان کرمانشاه در زمینه عسل با تولید سالیانه هفت هزار تن مقام پنجم کشور را دارد که بخش عمده آن به صورت فله‌ای بدون هیچ نام و نشانی به فروش می‌رسد. کرمانشاه در زمینه تولید نخود مقام اول کشور را دارد و ۳۹ درصد نخود تولیدی باکیفیت ایران متعلق به کشاورزان کرمانشاهی است همچنین در این استان سالیانه هشت هزار تن بادام تولید می‌شود اما این محصولات فاقد زنجیره عرضه و به تبع آن تقویت سرمایه‌گذاری و بازگشت ارزش افزوده به داخل استان هستند.

محصول نخود

در استان کرمانشاه سالیانه بیش از ۵۰۰ هزار رأس دام تولید می‌شود و به خاطر کیفیت بالای گوشت به سایر استان‌ها و حتی کشورهای حاشیه خلیج‌فارس صادر می‌شود در حالی که به جای صادرات دام زنده می‌توانستیم کارخانه‌های بسته‌بندی گوشت و نیز کارخانه‌های مطرح تبدیلی گوشت به سوسیس و کالباس مرغوب داشته باشیم. وحید محمدی معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری کرمانشاه یکی از منتقدان همین نحوه فروش محصولات تولیدی استان است که البته باید از خود او پرسید به عنوان یک مدیر اجرایی چه گامی در راستای اصلاح این رویه داشته است؟

البته جدای از فاصله بین شعار و عمل باید وضعیت خاص نظیر مشکلات تحریم و نیز وضعیت سرمایه‌گذاری در کل کشور را هم مد‌نظر قرار داد. با این وجود به نظر می‌رسد بسیاری از حرف‌های مدیران در دولت‌های مختلف در حد شعارهای قشنگ باقی مانده است و هنوز رنگ واقعیت به خود نگرفته‌اند که نمونه آن را باید همین داستان برند‌سازی محصولات کشاورزی کرمانشاه دانست ضمن اینکه این استان به دلیل موقعیت مرزی که با ۲ بخش عربی و کردنشین عراق دارد از موقعیت مناسبی برای صادرات برخوردار است و امید می‌رود روزی نگاه‌ها به برند‌سازی محصولات به فراتر از مرزها و دیگر کشورها و ملت‌ها معطوف شود.

سخن پایانی

همچنین برندسازی سایر حوزه‌های استان مانند صنایع دستی و گردشگری موضوع دیگری است که بررسی آن باید در دستور کار مسئولان قرار گیرد. با همه این اوصاف امید می‌رود در دوره جدید مدیریت استان کرمانشاه که موضوع تجارت به عنوان محور توسعه و رشد اقتصاد استان قرار گرفته است، شاهد حرکتی جهشی در این بخش باشیم.