خراسان جنوبی با داشتن ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان، از گذشته‌های دور تا کنون به واسطه کوتاهی مسافت با استان‌های کشور همسایه از قرابت‌های فرهنگی، اجتماعی، مذهبی و تجاری برخوردار بوده است. در خراسان جنوبی از ۴ بازارچه مرزی ماهیرود، دوکوهانه، گلورده و یزدان، گمرک مرزی ماهیرود بار اصلی صادرات کالا به افغانستان را به دوش می‌کشد و نزدیک به ۵۰ درصد صادرات کالاهای ایرانی به افغانستان از این بازارچه‌ها روانه بازارهای افغانستان می‌شود. ماهیرود یکی از مهم‌ترین دروازه‌های ورود به بازار افغانستان است که همه روزه شاهد رفت و آمد کامیون‌ها و تریلی‌ها در این مرز هستیم.

رشد ۸۲ درصدی صادرات

محمد کوه گرد، مدیرکل گمرکات استان خراسان جنوبی، اظهار کرد از ابتدای امسال یک هزار و ۹۱۰ تن کالا به ارزش ۵۳۷۷۹۰ هزار دلار استان صادر شده است. وی به صادرات قطعی از گمرکات بیرجند، ماهیرود و گمرک مستقر در بازارچه مرزی ماهیرود اشاره کرد و بیان کرد: از ابتدای امسال ارزش کالای صادراتی معادل ۱۵۱ میلیون و ۱۷۳ هزار دلار به وزن بالغ بر ۱۰۳۵ هزار و ۴۰۰ تن می‌باشد که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر ارزش ۸۲ درصد رشد را نشان می‌دهد. به گفته مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی با بیان اینکه عمده اقلام صادراتی قطعی گمرکات استان در این مدت شامل سیمان، روغن سوخت تقطیری، صیفی‌جات، کاشی، مصنوعات پلاستیکی بوده است. وی عنوان کرد: این اقلام به کشورهای افغانستان، پاکستان، ترکمنستان، ارمنستان، قزاقستان و عراق و غیره صادر شده است.

کوه گرد به صادرات ماده ۱۱۶ (کالاهای اظهار شده در سایر گمرکات کشور، خروجی از گمرک ماهیرود و گمرک مستقر در بازارچه‌های مرزی استان) اشاره کرد و بیان کرد: ارزش کل صادرات ماده ۱۱۶ معادل ۳۸۶ میلیون و ۶۱۶ هزار دلار به وزن بیش از ۸۷۵ هزار تن بوده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزن ۵۰ درصد افزایش داشته است. به گفته وی عمده اقلام خروجی موضوع ماده ۱۱۶ شامل سیمان، کاشی، سرامیک و موکت و غیره بوده است. محمد کوه گرد، مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی، اظهارکرد از ابتدای امسال کالاهای ترانزیتی به وزن ۴۱۹هزار و ۲۴۹ تن شامل فوفل، لوازم یدکی مستعمل و غیره از کشورهای ترکیه، امارات متحده عربی، فدراسیون روسیه، اندونزی و ویتنام از طریق گمرک ماهیرود به کشور افغانستان ترانزیت شده است. وی بیان کرد: ترانزیت در استان نسبت به مدت مشابه سال قبل از نظر وزن ۲۹۰ درصد افزایش داشته است.

ماهیرود آماده فتح بازارهای جدید صادراتی

کوه گرد گفت: به لحاظ ارزش، افزایش ۳۶۴ درصدی صادرات کالا به کشور پاکستان و افزایش صادرات کالا به کشور عراق را نسبت به مدت مشابه سال قبل شاهد بوده‌ایم. مدیرکل گمرکات خراسان جنوبی به راه‌اندازی سامانه جامع امورگمرکی و انجام کلیه تشریفات گمرکی به‌صورت مجازی و بدون نیاز به حضور در استان طی دولت مردمی سیزدهم اشاره کرد. کوه گرد بیان کرد: در راستای توسعه اقتصادی و حمایت از تولید و افزایش صادرات و دسترسی آسان و سریع به مواد اولیه وارداتی و همچنین ارزیابی در محل محصولات صادراتی، انبار اختصاصی در شرکت کویرتایر و شرکت ذغال سنگ طبس ایجاد شده است.

مرز ماهیرود قطب صادرات شرق کشور

مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی با اشاره به نوپا بودن منطقه ویژه که از سال ۹۳ در بیرجند و از سال ۹۵ در سایت مرزی ماهیرود شروع به فعالیت کرده، است، گفت: سایت مرزی منطقه ویژه در ماهیرود ۱۰۰ هکتار مساحت دارد و خوشبختانه تاکنون ۱۰۰ درصد سرمایه‌گذاری در این سایت انجام گرفته است حسین زارعی افزود: استقبال خیلی خوبی در حوزه سرمایه‌گذاری در مرز ماهیرود انجام گرفته و تاکنون با ۴۷ واحد سرمایه‌گذاری قرارداد منعقد شده که ۲۷ واحد به بهره‌برداری رسیده و ۲۰ واحد هم در دست احداث است. وی با اشاره به جایگاه خوب منطقه ویژه اقتصادی استان در شورای‌عالی مناطق آزاد و ویژه تجاری با توجه به عمر کوتاهی که از آن گذشته، اذعان داشت: علی رغم زیرساخت‌های خیلی خوبی که در مرز دوغارون خراسان رضوی وجود دارد و بیشترین صادرات به افغانستان هم از این مرز انجام می‌گیرد طی ماه‌های گذشته شاهد افزایش چشمگیر صادرات از مرز ماهیرود بوده‌ایم که علت آن بهبود زیرساخت‌ها و همدلی و همراهی دستگاه‌های اجرایی دخیل در مرز بوده است. وی با بیان اینکه روزانه حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ کامیون متعلق به منطقه ویژه از این مرز ورود و خروج می‌شود، به ترافیک سنگینی که طی هفته‌های گذشته در مرز ماهیرود رقم خورد، اشاره و اذعان داشت: درحال‌حاضر این ترافیک مدیریت شده و روند ترخیص در زمان کوتاهی انجام می‌گیرد.

رشد ۴۷ درصدی صادرات از سایت مرزی منطقه ویژه

به گفته مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی به لحاظ زیر ساختی همه امکانات از جمله آب، برق، گاز و اینترنت برای ورود سرمایه‌گذاران در مرز ماهیرود به همت دولت فراهم است. وی به رغبت تجار افغان برای برقراری روابط تجاری با کشور از طریق مرز ماهیرود اشاره و افزود: علی رغم تحولاتی که در کشور افغانستان رقم خورد حتی یک روز هم مرز ماهیرود تعطیل نشد که این نشان از امنیت پایدار حاکم بر این سایت مرزی است. وی هم چنین از استقرار ایکس ری دوم مرز ماهیرود ظرف چند ماه آینده در سایت منطقه ویژه اقتصادی خبر داد و افزود: از جمله نیازهای این سایت مرزی احداث هتل و بیمارستان است که تلاش داریم عملیات اجرایی هتل را بزودی شروع کنیم. زارعی استقرار هر کدام از این زیرساخت‌ها را در مرز ماهیرود زمینه ساز رونق و توسعه صادرات و مراودات تجاری دانست و افزود: واحدهای مستقر در منطقه به تجهیزات آتش نشانی، واحد HSE و ۶ نفر نیرو مجهزند و هر واحد ذخیره‌سازی آل را هم انجام داده است. وی از تجهیز منطقه ویژه اقتصادی در مرز به ۱۲ شیر هیدرانت خبر داد و اذعان داشت: دو دستگاه ماشین آتش نشانی خریداری شده که یکی در بیرجند و دیگری در مرز ماهیرود مستقر خواهد شد. وی از مرز بعنوان ظرفیت سرمایه‌گذاری برای کل استان نام برد که باید بیشتر مورد حمایت قرار گیرد. مدیرعامل منطقه ویژه اقتصادی خراسان جنوبی از افزایش ۷۰درصدی کل ناوگان ورودی به سایت مرزی منطقه ویژه اقتصادی در ۹ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل خبر داد و گفت: در ۹ ماه گذشته ۲۹ هزار و ۶۵۸ کامیون به سایت ورود کرده‌اند که این رقم در مدت مشابه سال گذشته ۲۰ هزار و ۱۷۱ کامیون بوده است. زارعی با تاکید بر اینکه در این مدت ترانزیت ۱۹۲درصد و صادرات هم ۴۷ درصد افزایش داشته، افزود: حجم سرمایه‌گذاری انجام شده در سایت مرزی ماهیرود تاکنون ۴۸۰میلیارد تومان بوده است.

ضرورت ایجاد تعاملات خراسان جنوبی با کشور افغانستان

مجتبی فردوسی پور دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه و مدیر گروه مطالعاتی غرب آسیا و شمال افریقای مرکز مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه در سفر هفته گذشته خود به خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار اظهار کرد: در استان خراسان جنوبی بر اساس آمایش سرزمینی و طرح مطالعاتی ارائه شده از سوی دانشگاه‌های منطقه به ویژه دانشگاه بیرجند بررسی و زیرساخت‌های لازم تعاملات اقتصادی فی ما بین خراسان جنوبی و کشور معین افغانستان آنالیز شده است. وی با بیان اینکه حتما باید وضعیت ویژه و خاصی که کشور افغانستان در حوزه اقتصادی و امنیت اجتماعی دارد در وضعیت مشترک تعاملات دیده شود، اظهارکرد: افغانستان به عنوان یک کشور برادر و دوست می‌تواند بستر مناسب را در تعاملات بین جامعه‌ای مخصوصاً در حوزه مناطق فضای محلی ایجاد کند. وی با بیان اینکه می‌توانیم در حوزه تولید انرژی‌های پاک از سوخت‌های فضولات استفاده کنیم، گفت: ایران می‌تواند از توانمندی و زیرساخت ولایت فراه در حوزه کشت فراسرزمینی استفاده و کشاورزی مکانیزه را به آن منطقه ببرد تا بتوانیم از زمین‌های حاصل خیز منطقه بهره‌مند شویم. وی بیان کرد: با توجه به اینکه هر دو طرف منطقه به عنوان قطب معدنی مطرح هستند تعاملات مشترک در حوزه معدن می‌تواند به یک ظرفیت بالای اقتصادی تبدیل و تعاملات در حوزه ترانزیت کالا را افزایش دهد. وی با اشاره به اینکه می‌توانیم استان خراسان جنوبی را در تواصل استان سیستان و بلوچستان برای دسترسی افغان‌ها به آب آزاد در حوزه کریدور جنوب به شمال مطرح کنیم، گفت: امروز افغانستان رشد یافته‌ای را می‌خواهیم که هم دارای امنیت باشد و هم زمینه‌های توسعه اقتصادی برای مردم افغانستان را به وجود بیاورد. وی با اشاره به اینکه کشور ایران با ۱۵ کشور همسایگی دارد که این مهم می‌تواند ظرفیت‌های غنی را برای ایران ایجاد کند، افزود: گرچه وضعیت کشور افغانستان به عنوان یک کشور محروم، بحران زده و تحت اشغال مطرح می‌شود اما می‌تواند در تعریف جدیدحوزه همسایگی، نقطه عطف در اتصال قاره‌های آسیا، اروپا و افریقا شناخته شود. وی گفت: امیدواریم داده‌های اطلاعاتی این نوع هم اندیشی‌ها بتواند به عرصه اجرا برسد و مردم به ویژه اهالی استان خراسان جنوبی بتوانند به صورت ملموس از این وضعیت رشد و توسعه در حوزه اقتصاد مقاومتی بهره‌برداری کنند. دبیرکل اتاق بازرگانی ایران هم در گفت‌وگو با بازار بیان کرد: خراسان جنوبی با ظرفیت مبتنی بر دیپلماسی مرزی و دیپلماسی با سیاست همسایگی یکی از پر ظرفیت‌ترین استان‌های کشور است. وی با بیان اینکه استان خراسان جنوبی صرف نظر از قابلیت‌های معدنی، استعدادهای گردشگری، سابقه تمدنی و دانشی و کارکردهای هم مرزی با کشور افغانستان ظرفیت‌هایی دارد که می‌تواند در ماورا با ازبکستان به وجود آورد، افزود: امروز ضرورت دارد یک سری از تغییرات ایجاد کنیم تا بتوانیم مبتنی بر آن قابلیت مند کردن الگوی سیاست همسایگی را به وجود آوریم. شاه‌ویسی گفت: استان خراسان جنوبی می‌تواند به عنوان یکی از استان‌های پیشرو با کارکرد و هدف‌گذاری مشخص و همچنین با عوامل موثر، نقش پیشران و تحول ساز را در کشور به‌وجود آورد. وی با بیان اینکه خراسان جنوبی با قابلیت دانشگاهی و تعامل بین بخشی که دارد می‌تواند زنجیره‌ای متناسب بر دیپلماسی مبتنی بر سیاست همسایگی را برای کشور برقرار کند، عنوان کرد: اتاق ایران راهبری و استعداد بخش خصوصی را به میدان آورده و سعی می‌کند مبتنی بر این همراهی‌ها در حوزه‌های استانی و نهایتاً در محیط منافع ملی ظرفیت‌های اقتصادی اثرگذار را به وجود آورد.

سخن پایانی

در حالی شاهد تحول و رونق در مرز ماهیرود هستیم که با توجه به حجم گسترده صادرات، و امکانات زیرساختی که بخش خصوصی در کنار بخش دولتی فراهم کرده است این مرز می‌تواند قطب صادرات شرق کشور شود و افزایش تعاملات استان با افغانستان و دیگر کشورهای همسایه باید همچنان اولویت مسئولان و بخش خصوصی استان باشد.