آذربایجان غربی از استان ‌ های پرآب کشور بود که این روزها هیچ اثری از آن وجود ندارد، حتی وضع بدتر هم شده و کمبود آب به سفره ‌ های زیرزمینی این استان به ‌ ویژه در منطقه شمال رسیده و نوعی مرگ پنهان برای زمین در این استان اتفاق افتاده است. با کاهش بارندگی ‌ ها و همچنین موضوع و معضل دریاچه ارومیه، مدیریت آب ‌ های سطحی برای اختصاص حق آبه دریاچه و همچنین بخش کشاورزی ضروری است تا کشاورزان کمتر به حفر چاه روی آورند که در آن صورت، می ‌ توان با بهبود وضعیت سفره ‌ های زیرزمینی، از تداوم بروز پدیده فرونشست جلوگیری کرد و چه ‌ بسا سفره ‌ های زیرزمینی را روزبه ‌ روز بالاتر آورد.

کسروی ۳۶ میلیون مترمکعبی مخزن آب در آذربایجان ‌ غربی

آذربایجان غربی در سه حوزه آبریز ارس، آبریز مرزی غرب و دریاچه ارومیه قرار دارد که افزایش بی ‌ رویه استفاده از آب ‌ های زیرزمینی موجب افت آبخوان ‌ ها و سفره ‌ های آب زیرزمینی شده است.

معاون حفاظت و بهره ‌ برداری شرکت آب منطقه ‌ ای آذربایجان غربی در این زمینه گفت: سالانه در استان ۳۶ میلیون مترمکعب کسروی مخزن آب داریم که این میزان در سال زراعی ۱۴۰۰ با افزایش چشمگیری مواجه بوده و در سال ۱۴۰۱ به هدروی ۱۱۶ میلیون مترمکعب رسیده است.

این آمار نشان دهنده این نکته مهم است که مصرف بی ‌ رویه آب ‌ های زیرزمینی در سال ‌ های اخیر رشد زیادی پیدا کرده باید از این موضوع جلوگیری شود.

محمد اشرفی با اشاره به این ‌ که ۳۷ هزار و ۶۳۰ حلقه چاه مجاز دارای پروانه بهره ‌ برداری در آذربایجان غربی وجود دارد که ۸۹ درصد معادل ۳۳ هزار و ۳۶۵ حلقه از این تعداد چاه در بخش کشاورزی مصرف می ‌ شود گفت: تا پایان سال گذشته در استان بیش از ۹ هزار و ۲۵۰ مورد نصب کنتور انجام شده است که امسال نیز ۲۱۴ دستگاه کنتور روی چاه ‌ های استان نصب شده است.

حفاری 34 هزار حلقه ‌ چاه غیرمجاز

وی با بیان اینکه اما ۳۴ هزار حلقه چاه غیرمجاز بعد از سال ۱۳۸۵ حفاری شده ‌ اند که جز اولویت ‌ های شرکت آب منطقه ‌ ای استان برای برخورد و انسداد قرار دارند، افزود: ۲۶ هزار و ۵۰۰ حلقه چاه وجود دارد که تاریخ حفر و بهره ‌ برداری آنها به قبل از سال ۱۳۸۵ بازمی ‌ گردد. این چاه ‌ ها مشمول قانون تعیین و تکلیف چاه ‌ های فاقد پروانه می ‌ شوند و به شرط ضرر نرساندن به منابع مجاور و اجرای آبیاری تحت فشار و نصب کنتور به آنها پروانه بهره ‌ برداری تعلق می ‌ گیرد.

اشرفی با بیان این ‌ که از سال ۱۳۹۴ با شروع طرح احیا و تعادل بخشی انسداد چاه ‌ های غیرقانونی آغاز شد گفت: تا پایان سال ۱۴۰۰ در استان ۶ هزار و ۲۶۹ حلقه چاه با حجم صرفه ‌ جویی ۸۵ میلیون مترمکعب مسدود شده ‌ اند.

وی افزود: در شش ‌ ماهه نخست امسال نیز بیش از ۳۰۷ حلقه چاه غیرمجاز باصرفه جویی آب بیش از ۲ میلیون مترمکعب پر و مسدود شده است.

معاون حفاظت و بهره ‌ برداری شرکت آب منطقه ‌ ای آذربایجان غربی با اشاره به اجرای طرح انسداد چاه ‌ های غیرمجاز در استان از سال ۱۳۹۴ گفت: در این مدت، ۶ هزار و ۲۶۹ حلقه چاه غیرمجاز در شهرستان ‌ های مختلف مسدود شده است.

اشرفی عنوان کرد: از این تعداد، 5 هزار و ۳۳۶ حلقه چاه غیرمجاز در حوضه انسداد ۶ هزار حلقه چاه غیرمجاز آبریز دریاچه ارومیه بوده که در این مدت مسدود و مطلوب المنفعه شده است.

وی اضافه کرد: میزان ذخیره آب صورت گرفته از این اقدام در آذربایجان غربی در 7 سال، نزدیک به ۸۵ میلیون مترمکعب در استان و ۶۶ میلیون مترمکعب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه بوده است.

به گفته وی، براساس برنامه ‌ ریزی ‌ های صورت گرفته امسال نیز ۳۰۷ حلقه چاه غیرمجاز از چرخه مصرف خارج شد که از این تعداد، ۲۸۱ حلقه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه قرار داشت.

معاون حفاظت و بهره ‌ برداری شرکت آب منطقه ‌ ای آذربایجان غربی همچنین از نصب کنتور به ۹ هزار و ۲۵۱ چاه در استان خبر داد و ادامه داد: از این تعداد، ۲۱۴ حلقه در امسال صورت گرفته است.

مصرف نامتعارف آب زیرزمینی

وی یکی دیگر از اقدامات صورت گرفته در راستای جلوگیری از مصرف نامتعارف آب به ویژه آب ‌ های زیرزمینی را توقیف دستگاه ‌ های حفاری عنوان کرد و گفت: از ابتدای اجرای این طرح تاکنون، ۴۱۰ دستگاه حفاری در کل استان توقیف شده که ۳۴۵ مورد مربوط به حوضه دریاچه ارومیه بوده و بیشترین تعداد هم به شهرستان ارومیه با ۱۸۵ دستگاه اختصاص داشته است.

سرانه مصرف آب بالاتر از حد استاندارد است

مشکلات ذخایر آبی استان در حالی مطرح می ‌ شود که مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان ‌ غربی با بیان اینکه سرانه مصرف آب در استان بالاتر از حد استاندارد است؛ از مشترکین خواست با نزدیک شدن به ایام گرم سال در مصرف آب صرفه ‌ جویی کنند.

به گزارش ایلنا، لطیف خوش سیرت ضمن تاکید بر صرفه ‌ جویی در مصرف آب، اظهار کرد: سرانه مصرف آب در استان از استانداردهای تعریف شده بسیار بالاست که این امر لزوم توجه بیشتر به رعایت الگوی مصرف و استفاده بهینه از آب را بیش از پیش نمایان می کند.

خوش سیرت با بیان اینکه در حال حاضر در سطح ۴۸ شهر و بیش از دو هزارو ۵۰ روستای استان خدمات آبرسانی انجام می ‌ شود، افزود: براساس آخرین آمار، سرانه مصرف در روستاهای استان ۲۱۰ لیتر و درشهرها ۲۰۰ لیتر است.

وی گفت: استاندارد تعریف شده برای مصرف سرانه آب دراستان ۱۳۰ لیتر است که با توجه به مصرف بالای آب در استان، شرکت آب و فاضلاب در راستای اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در مصرف آب تمام تلاش خود را معطوف کرده است.

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان غربی با قدردانی از همکاری ‌ های مردم در سنوات گذشته برای گذر از تابستان، تصریح کرد: با ۲۰ درصد کاهش مصارف غیرضرور که عمدتا در آشپزخانه ‌ های منازل صورت می ‌ گیرد، علاوه بر تامین آب شرب تمام مناطق استان و جلوگیری از افت فشار آب، نیازی به سرمایه ‌ گذاری و ایجاد زیرساخت ‌ های جدید نخواهد بود.

سخن پایانی

نگاه یک جانبه به توسعه کشاورزی و رعایت نکرده الگوی مصرف از جانب متولیان امر کشاورزی از عوامل اصلی بروز پدیده نامطلوب افت ادامه ‌ دار در سطح آبخوان ‌ های استان محسوب می ‌ شود. با توجه به نقش تعیین ‌ کننده آب زیرزمینی در تامین آب مورد نیاز برای مصارف مختلف از جمله شرب و کشاورزی در مناطق مختلف روستایی و همچنین تامین آب بخش صنعت، اهمیت حفظ و نگهداری از منابع آب زیر زمینی و جلوگیری از برداشت ‌ های غیر مجاز را دو چندان است.

دلیل اصلی کسری آبخوان ‌ های این استان کاهش بارش ‌ های آسمانی و عدم تغذیه مناسب منابع آب زیرزمینی، چاه ‌ های غیرمجاز و اضافه برداشت از منابع آب زیرزمینی بوده است. برهمین اساس شرکت ‌ آب منطقه ‌ ای استان در راستای چاره ‌ اندیشی برای کنترل افت و کسری مخزن حادث شده در آبخوان ‌ ها، با تعریف طرح تعادل بخشی، تغذیه مصنوعی و پخش سیلاب گام ‌ هایی در زمینه بهبود وضعیت منابع آب زیرزمینی برداشته است.