سامانه پنجره واحد مدیریت زمین به ‌ عنوان یکی از پروژه ‌ های اولویت ‌ دار دولت الکترونیک، از ابتدای شروع به کار دولت سیزدهم، موردتوجه دولتمردان قرار گرفت و اکنون آخرین اخبار حاکی از آن است که این پروژه در حال سپری کردن مراحل پایانی خود است.

پنجره واحد مدیریت زمین چیست؟

«پنجره واحد مدیریت زمین» سامانه ‌ ای جامع به ‌ منظور تسهیل فرآیند و نظارت سیستمی بر صدور مجوزهای مختلف در حوزه زمین (از جمله ساخت ‌ وساز، تغییر کاربری و …) است. این سامانه، بستری را برای برقراری ارتباط میان دستگاه ‌ های متولی صدور مجوز و متقاضیان اخذ جواز (اشخاص حقیقی و حقوقی) فراهم می ‌ کند و از همین طریق، 3 امکان مهم از جمله «مدیریت درخواست متقاضیان خدمات حوزه زمین»، «مدیریت فرآیندهای بین ‌ دستگاهی» و «پایش اراضی کشور با استفاده از تصاویر ماهواره ‌ ای» ایجاد می ‌ شود. با این حساب، پنجره واحد مدیریت زمین این قابلیت را فراهم می ‌ کند تا تمامی مجوزهای حوزه زمین به ‌ صورت آنلاین و سیستمی توسط یک سیستم متمرکز به نام درگاه پنجره واحد مدیریت زمین به آدرس ( https : // iraneland . ir ) به مردم ارائه شود. به ‌ نظر می ‌ رسد در صورت اجرای کامل و موفقیت ‌ آمیز این سامانه در کشور، دیگر شاهد صدور مجوزهای زمین و مسکن به ‌ شکل موردی و دلبخواهی نخواهیم بود. بنا بر اطلاع ‌ رسانی پرتال پنجره واحد مدیریت زمین تاکنون نزدیک به ۳۵ ارگان همچون «شهرداری ‌ ها»، «سازمان حفاظت محیط ‌ زیست»، «وزارت راه ‌ وشهرسازی» (سازمان ملی زمین و مسکن و شورای ‌ عالی شهرسازی و معماری)، «سازمان امور اراضی»، «بنیاد مسکن انقلاب اسلامی»، «سازمان جنگل ‌ ها»، «سازمان ثبت اسناد و املاک کشور»، «وزارت نیرو» (شرکت ‌ های آب و برق منطقه ‌ ای) و «وزارت صنعت، معدن و تجارت» و ... به این سامانه متصل شده ‌ اند.

صدور تمام مجوزهای زمین و مسکن از طریق سامانه

علی جعفری، کارشناس فناوری اطلاعات، ارتباطات سازمان جنگل ‌ ها، منابع طبیعی و آبخیزداری در گفت ‌ وگو با مهر، بااشاره به اینکه سامانه پنجره واحد مدیریت زمین به ‌ عنوان یکی از ۲۳ پروژه اولویت ‌ دار دولت الکترونیک در دستورکار وزارت ارتباطات قرار گرفت، گفت: این سامانه با مدیریت گردش ‌ کار فی ‌ مابین دستگاه ‌ های متولی حوزه زمین و مسکن به درخواست ‌ های مردم در زمینه مجوزهای حوزه زمین و مسکن پاسخ می ‌ دهد و هرگونه تخلف و کم ‌ کاری در این زمینه را به ‌ صورت سیستماتیک کشف و شناسایی خواهد کرد. وی بااشاره به اینکه این سامانه تحول نوینی را در زمینه املاک و مسکن در کشور ایجاد می ‌ کند، تصریح کرد: پنجره واحد مدیریت زمین ضمن پیشگیری از بروز بخشی از مفاسد زمین ‌ خواری، ارائه خدمات در حوزه زمین را به متقاضیان تسهیل و تسریع خواهد کرد. جعفری با بیان اینکه در گام اول سامانه پنجره واحد در استان اصفهان رونمایی و موردبهره ‌ برداری قرار گرفت، گفت: در آینده نزدیک این سامانه در سایر استان ‌ های کشور نیز موردبهره ‌ برداری قرار می ‌ گیرد و در حال ‌ حاضر پنجره واحد مدیریت زمین در ۵ استان اصفهان، قزوین، زنجان، کردستان و البرز در حال بهره ‌ برداری و استفاده است. مسئول دفتر فناوری اطلاعات، ارتباطات سازمان جنگل ‌ ها با بیان اینکه هم ‌ اکنون متقاضیان با مراجعه به درگاه سامانه پنجره واحد مدیریت زمین می ‌ توانند نسبت به ثبت درخواست خود اقدام کنند، تشریح کرد: پس از ثبت درخواست، تمامی استعلامات بین ‌ دستگاهی حوزه زمین در ارگان ‌ هایی همچون سازمان امور اراضی، سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری، سازمان راهداری، سازمان حفاظت محیط ‌ زیست و … به ‌ صورت کامل الکترونیکی و از طریق پنجره واحد مدیریت زمین انجام می ‌ پذیرد و در هر مرحله از کار، اطلاع ‌ رسانی لازم به ‌ صورت پیامکی به متقاضی ارسال می ‌ شود.

پاسخگویی آنلاین سازمان جنگل ‌ ها

وی در ادامه به عملکرد این سازمان در مواجهه با استعلامات سازمان جنگل ‌ ها اشاره و خاطرنشان کرد: باتوجه به آماده بودن زیرساخت نرم ‌ افزاری در سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، این سازمان درباره پاسخ به استعلامات واصله در استان ‌ هایی که پنجره واحد مدیریت زمین در آنها به مرحله بهره ‌ برداری رسیده، نیز به ‌ صورت فعال، همکاری کامل را به ‌ عمل آورده است. این مقام مسئول با بیان اینکه سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از ابتدای راه ‌ اندازی پنجره واحد مدیریت زمین به ‌ عنوان یکی از دستگاه ‌ هایی بوده که بیشترین همکاری را با این سامانه داشته است، گفت: فعالیت این سازمان در نخستین گام پیاده ‌ سازی و استقرار سامانه پنجره واحد مدیریت زمین در استان اصفهان که از فروردین سال ۱۴۰۱ شروع شده، کامل قابل ‌ دفاع بوده است. جعفری باعنوان اینکه فعالیت سازمان جنگل ‌ ها در زمینه استقرار سامانه پنجره واحد مدیریت زمین در سایر استان ‌ ها نیز همه ‌ جانبه استمرار یافته است، گفت: تمام استعلاماتی که از سمت پنجره واحد مدیریت زمین برای این سازمان ارسال می ‌ شود، به ‌ صورت الکترونیکی، بدون مراجعه حضوری و به ‌ طورکامل رایگان در کمترین زمان ممکن انجام می ‌ شود. ‌

لزوم بکارگیری سامانه ‌ های هوشمند برای مقابله با مفاسد حوزه زمین

برخی معتقدند به ‌ دلیل شرایط فعلی فضای اقتصادی کشور، بازدهی زمین برای فعالیت ‌ های کشاورزی به ‌ نسبت سایر فعالیت ‌ ها بسیار پایین است؛ همین امر موجب شده سرمایه ‌ گذاران به دیگر کاربری ‌ های زمین سوق پیدا کنند.

برهمین اساس، تصرفات و تغییرات کاربری غیرمجاز به یکی از متداول ‌ ترین تخلفات حوزه زمین در کشور تبدیل شده است که این امر تاثیر مستقیمی بر کشاورزی، اقتصاد و محیط ‌ زیست کشور دارد. این در حالی است که به ‌ زعم کارشناسان و مسئولان ذی ‌ ربط با بکارگیری برخی ابزارهای ضدفساد و هوشمندسازی فرآیند مقابله با زمین ‌ خواری، می ‌ توان تا حد زیادی از وقوع این ‌ گونه تخلفات جلوگیری کرد.

به ‌ گفته مسعود منصور، رئیس اسبق سازمان جنگل ‌ ها، مراتع و آبخیزداری کشور، استقرار «سامانه پنجره واحد مدیریت زمین» به موازات طرح «کاداستر» می ‌ تواند ارتباط سیستمی و تبادل استعلامات بین ‌ دستگاهی به ‌ منظور مبارزه با زمین ‌ خواری را به ‌ شکل قابل ‌ توجهی تسهیل کند.

در همین راستا، براساس مصوبات ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی در آذر ۹۷ ، سازمان فناوری اطلاعات وابسته به وزارت ارتباطات، ظرف مهلت ۶ ماهه موظف به پیاده ‌ سازی سامانه مدیریت زمین شد. طی سال ‌ های اخیر، ضرورت پیاده ‌ سازی این سامانه که رسالت ضابطه ‌ مند کردن امور زمین در کشور را برعهده دارد، بارها از طرف رسانه ‌ ها گوشزد شده بود و نسبت به تاخیر متولیان در انجام تکالیف قانونی، انتقادات بسیاری انجام گرفت.

سخن پایانی

در حال ‌ حاضر روند مجوزهای ساخت ‌ وساز و استعلامات حوزه زمین و مسکن با 2 مشکل اساسی روبه ‌ رو است؛ از یک طرف فقدان یک سیستم یکپارچه برای رصد و رهگیری مجوزها و استعلامات به ‌ منظور مقابله با مجوزهای غیرقانونی مشهود و قابل ‌ لمس و از طرف دیگر، نبود اعتبار کافی اسناد و پروانه ‌ های کاغذی موجب ایجاد بستر بروز تخلفاتی نظیر جعل سند می ‌ شود. به ‌ همین منظور، سامانه الکترونیکی «پنجره واحد مدیریت زمین» در دستور کار دولت قرار گرفت. در این بین، بسیاری بر این باور هستند که با ایجاد پنجره واحد مدیریت زمین میان دستگاه ‌ های اجرایی می ‌ توان از بروز فساد و جعل اسناد جلوگیری کرد.