قرارداد صادرات توربین ایرانی به روسیه معادلات غرب درباره تحریم را برهم زد.

در سپتامبر ۲۰۲۲، پروژه‌های کلیدی انرژی در روسیه به دلیل نقص فنی در توربین‌های ساخت آلمان متوقف شدند. اتحادیه اروپا با تحریم فروش قطعات، فشار زیادی به مسکو وارد کرد، اما یک سال بعد، ایران با امضای قراردادی غیرمنتظره، ۴۰ توربین گازی به روسیه فروخت و معادلات انرژی در اوراسیا را دگرگون کرد. این توافق نه‌تنها بحران انرژی کرملین را کنترل کرد، بلکه تهران را به‌عنوان یک بازیگر جدید در رقابت‌های ژئوپلیتیک میان غرب و روسیه معرفی نمود.

تحریم‌های اروپا و بن‌بست روسیه با آغاز جنگ اوکراین، اروپا تصور می‌کرد که با قطع فروش توربین‌های شرکت‌هایی مانند زیمنس، روسیه را به تاریکی می‌کشاند و مسکو در آستانه تسلیم قرار خواهد گرفت. در این میان، ایران که خود تحت شدیدترین تحریم‌ها قرار دارد، اکنون ادعا می‌کند که با استفاده از دانش بومی، توربین‌های فشارقوی تولید می‌کند و آماده است تا خلأ ناشی از تحریم‌های اروپا را پر کند. الکساندرا پترووا، تحلیلگر انرژی در موسسه انرژی روسیه، در این باره می‌گوید: «ایران مانند یک مکانیک خودآموخته است که در دل کویر قطعات یدکی می‌سازد. حالا این قطعات پیشرفته به کمک روسیه آمده‌اند».

قرارداد ۴۰ توربین؛ نماد قدرت فنی ایران؟

همه آنچه از قرارداد فروش توربین ایران به روسیه درز کرده جز یک خبر کوتاه نیست و جزئیات این توافق محرمانه است.

برخی از منابع رسانه‌ای گفتند که شرکت‌هایی فناوری در ایران که زیر تحریم‌ها رشد کرده، حاضرند فناوری خود را با روسیه به اشتراک بگذارند.

غرب که روزی ادعا می‌کرد با تحریم به جنگ قدرت‌های نوظهور می‌رود، حالا باید اتحاد رقبای خود به دلیل تحریم را به نظاره بنشیند.

واکنش غرب؛ از تحقیر تا نگرانی

برخی‌منابع نزدیک به وزارت خزانه‌داری آمریکا این توافق را «تلاشی ناامیدانه» خواندند، اما تحلیلگران می‌گویند این همکاری نشان می‌دهد تحریم‌ها دیگر آن سلاح مطلق گذشته نیستند. حتی یک مقام ناشناس در زیمنس به یک رسانه آمریکایی گفته بود که: «تعجب می‌کنیم ایران چطور به استانداردهای فنی لازم رسیده است».

بازی جدید ایران در اوراسیا

این قرارداد فقط درباره توربین نیست. ایران حالا با فروش فناوری به روسیه، در حال تبدیل شدن به شریکی استراتژیک است. وقتی اروپا فکر می‌کرد روسیه را در انزوا قرار داده، ایران با چمدانی پر از توربین و تجربه تحریم وارد شد و نقشه را عوض کرد. این داستان فقط درباره انرژی نیست؛ درباره ظهور قطب‌های جدید قدرت است که زیر پوست تحریم‌ها رشد می‌کنند.

شاید وقت آن رسیده که واشنگتن و بروکسل از پنجره دیگری به شرق نگاه کنند، پنجره‌ای که از آن، ایران نه با برنامه هسته‌ای، بلکه با آچارهای فنی دیده می‌شود.