چین، به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده و مصرف‌کننده انرژی در جهان، در سال‌های اخیر درصدد تغییر اساسی در مسیر تامین انرژی خود بوده است. این کشور با درک اهمیت مقابله با تغییرات اقلیمی و کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی، سرمایه‌گذاری‌های کلانی در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر انجام داده است. یکی از برجسته‌ترین نمونه‌های این رویکرد، ساخت نیروگاه خورشیدی عظیم اقیانوس آبی Mengxi در منطقه Ordos، مغولستان داخلی است. این نیروگاه، که روی زمین‌های یک معدن زغال‌سنگ قدیمی احداث شده است، نمادی از تحول انرژی و سازگاری صنعتی با محیط‌زیست به شمار می‌رود.

نیروگاه خورشیدی ۳ گیگاواتی: پروژه‌ای بی‌نظیر در چین

نیروگاه فتوولتائیک اقیانوس آبی Mengxi یکی از بزرگ‌ترین نیروگاه‌های خورشیدی در جهان است که با ۵.۹ میلیون پنل خورشیدی در زمینی به وسعت ۷۰ کیلومتر مربع احداث شده است. این نیروگاه، با ظرفیت تولید سه گیگاوات، قادر است سالانه حدود ۵.۷ میلیارد کیلووات ساعت برق تولید کند. این مقدار انرژی برای تامین نیاز برق بیش از دو میلیون خانوار کافی است.

این پروژه که اخیراً به مرحله بهره‌برداری رسیده، نشان‌دهنده تعهد چین به کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی است. بر اساس برآوردها، بهره‌برداری از این نیروگاه از مصرف ۱.۷۱ میلیون تن زغال‌سنگ در هر سال جلوگیری می‌کند. این کاهش مصرف زغال‌سنگ منجر به کاهش انتشار ۴.۷ میلیون تن دی‌اکسید کربن در هر سال می‌شود. برای درک بهتر این رقم، باید گفت رسیدن به همین میزان کاهش کربن، مستلزم کاشت درختانی به مساحت ۶۲۷ کیلومتر مربع است.

هزینه‌ها و نوآوری‌های محیط‌زیستی

برای ساخت این نیروگاه، چین ۱۲ میلیارد یوان (معادل ۱.۶۵ میلیارد دلار) سرمایه‌گذاری کرده است. اما این پروژه تنها یک نیروگاه خورشیدی نیست بلکه به عنوان اولین پایگاه آزمایشی خورشیدی در مقیاس بزرگ در صحرای گوبی نیز فعالیت می‌کند. هدف از این پایگاه، بررسی و توسعه روش‌های بهره‌برداری از نیروگاه‌های خورشیدی در محیط‌های چالش‌برانگیز است.

یکی از ویژگی‌های نوآورانه این پروژه، استفاده از آلیاژ خاکی کمیاب برای پایه‌های پنل‌های خورشیدی است. این فناوری هزینه ساخت پایه‌ها را تا ۴۰ درصد کاهش داده است. همچنین، پایه‌های پنل‌ها از فولاد به جای بتن ساخته شده‌اند که قطر آنها از ۴۰۰ میلی‌متر به ۱۰۰ میلی‌متر کاهش یافته است. این تغییر باعث کاهش تاثیرات مخرب محیط‌زیستی بر علفزارهای منطقه شده است.

نیروگاهی چندمنظوره

یکی دیگر از جنبه‌های منحصربه‌فرد این پروژه، استفاده چندمنظوره از زمین‌های زیر پنل‌های خورشیدی است. برخلاف نیروگاه‌های خورشیدی سنتی، در این پروژه تلاش شده است از این فضا برای کشاورزی و دامپروری نیز استفاده شود. در زیر پنل‌ها، گیاهان شن‌دوست و علوفه کاشته شده که به حفظ تعادل اکوسیستم منطقه کمک می‌کند. همچنین، این منطقه به عنوان چراگاه گوسفندان و جوجه‌های سفید استرالیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

علاوه بر این، نیروگاه Mengxi به عنوان اولین پایگاه آزمایشی خورشیدی در مقیاس بزرگ در صحرای گوبی طراحی شده است. این پایگاه فرصتی در اختیار چین می‌گذارد تا تجربه‌های عملی و داده‌های ارزشمندی را در مورد بهره‌برداری از نیروگاه‌های خورشیدی در محیط‌های خشک و سخت به دست آورد.

چالش‌ها و فرصت‌ها

اگرچه نیروگاه‌های خورشیدی با ظرفیت بالا، همچون پروژه Mengxi، مزایای زیادی دارند، اما چالش‌های خود را نیز به همراه دارند. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، نیاز به زمین‌های وسیع برای نصب پنل‌هاست. این مساله به‌ویژه در مناطق پرجمعیت که تقاضای انرژی بالاست، مشکل‌ساز است. برای حل این مشکل، چین استراتژی انتقال برق از غرب به شرق را اجرا کرده است. در این رویکرد، نیروگاه‌های تجدیدپذیر در مناطق کم‌جمعیت و خشک غرب کشور احداث و برق تولیدی از طریق خطوط انتقال به مناطق پرجمعیت منتقل می‌شود.

نیروگاه Mengxi، به عنوان بخشی از این ابتکار، نمونه‌ای از این راه‌حل هوشمندانه است. این پروژه با تبدیل یک معدن زغال‌سنگ متروکه به یک نیروگاه عظیم خورشیدی، نشان می‌دهد چگونه می‌توان از زمین‌های بلااستفاده به طور موثر و پایدار بهره برد.

نیروگاه خورشیدی اقیانوس آبی Mengxi نمادی از تحول صنعتی و سازگاری با محیط‌زیست است. این پروژه علاوه بر اینکه نشان‌دهنده عزم چین برای کاهش انتشار کربن و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر است، نمونه‌ای از نوآوری در استفاده از منابع طبیعی و احیای زمین‌های بلااستفاده محسوب می‌شود.

با سرمایه‌گذاری در چنین پروژه‌هایی، چین گامی مهم به سوی دستیابی به هدف خود برای رسیدن به انتشار خالص صفر تا سال ۲۰۶۰ برداشته است. این نیروگاه، با ترکیب تکنولوژی پیشرفته، رویکردهای محیط‌زیستی و استفاده چندمنظوره از منابع، الگویی الهام‌بخش برای دیگر کشورها در مسیر توسعه پایدار است.