مشکلات تامین میوه سفره خانوار
بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد نرخ میوه و سبزیجات در میدان‌های میوه و تره‌بار بعضا بیش از ۶۰ درصد ارزان‌تر از میوه‌فروشی‌های سطح شهر است.
بررسی های میدانی نشان می دهد نرخ میوه و سبزیجات در میدان های میوه و تره بار بعضا بیش از ۶۰ درصد ارزان تر از میوه فروشی های سطح شهر است. اما این ارزانی بی دلیل نیست. میوه و سبزیجاتی که در میدان های میوه و تره بار به فروش می رسند از کیفیت مطلوبی برخوردار نیستند و همین دلیل موجب می شود تا محصولات را نسبت به مغازه هایی که در سطح شهر هستند با نرخ پایین تری به فروش برسانند. همچنین اجاره مغازه یکی از مهم ترین دلایلی که در تعیین نرخ میوه نقش اساسی دارد، اما فروشندگان میادین با پرداخت اجاره کمتر به شهرداری قدرت فروش میوه با نرخ کمتر را دارند. با این همه، گاهی شهروندان از کیفیت میوه و سبزیجات رضایت نداشته و عنوان می کنند میوه هایی که در این میدان ها عرضه می شود درجه ۲ و در بعضی مواقع درجه ۳ است. صمت در این گزارش به چالش های پیش روی شهروندان در تامین میوه و سبزی سفره خانوار پرداخته است.
دست باز میوه فروش ها در تعیین قیمت
بیشتر مغازه دارها، میوه های خوش آب ورنگی نسبت به میدان های میوه و تره بار عرضه می کنند. مغازه دارها زمان خرید میوه از میدان اصلی قادر به دست چین کردن میوه بوده و در نتیجه میوه با کیفیت در سبد فروش آنها قرار می گیرد. در این صورت در تعیین قیمت فروش نیز دست بازتری داشته و این موضوع دلیل اصلی اختلاف قیمت میوه در مغازه و میادین تره بار است. در برخی از مغازه های میوه فروشی، تخلف آشکاری نیز رخ می دهد که شاید کمتر کسی، نسبت به آن توجه داشته باشد. شاید بسیار مشاهده کرده باشید در بیشتر میوه فروشی ها، خرید شهروندان به صورت جعبه ای انجام می شود. فروشنده جعبه را روی ترازو گذاشته و بدون آنکه وزن جعبه را از وزن میوه کم کند، قیمت نهایی را با مشتری حساب می کند. در حالی است که اتاق اصناف ایران، بارها نسبت به رعایت خالص فروشی به مغازه دارهای سطح شهر هشدار داده و این روند همچنان ادامه دارد.
خالص فروشی رعایت نمی شود
عضو هیات رئیسه اتاق اصناف ایران گفت: اجرای «طرح خالص فروشی» یا حساب نشدن وزن بسته و جعبه در اقلامی مانند شیرینی و میوه که با بسته بندی عرضه می شوند، نیازمند تعریف استاندارد مشخصی است. در اصل نرخ میوه و شیرینی باید با کسر وزن بسته یا جعبه از اصل کالا محاسبه شود. محمود بنانژاد، افزود: حدود 4 سال است طرح خالص فروشی مطرح شده، اما اجرای آن همچنان با موانعی روبه رو است. عضو هیات رئیسه اتاق اصناف ایران گفت: به دلیل افزایش نرخ محصولات پتروشیمی و کاغذی، هزینه بسته بندی کالا از خود کالا بیشتر می شود؛ بنابراین هنگام فروش چنین کالاهایی در حق مشتری اجحاف شده و مشتری مکلف به خرید کالا با احتساب هزینه بسته بندی یا جعبه کالا می شود.
این عضو هیات رئیسه اتاق اصناف ایران در ادامه افزود: اگر در همان بخش تولید، به عنوان مثال باغدار، نرخ سبد یا جعبه را از خالص وزن میوه کسر کند و هزینه سبد یا جعبه از همان حلقه نخست زنجیره تولید تا عرضه محاسبه نشود، فروشنده نهایی نیز می تواند کالا را براساس وزن خالص کالا و نرخ اصلی آن به مشتری بفروشد.
با توجه به اظهارات محمود بنانژاد، همچنان در بسیاری از میوه فروشی ها، شاهد چنین بی قانونی هایی هستیم.
نظارت بر کیفیت میوه ها
با توجه به نارضایتی های تعداد زیادی از شهروندان در زمان مراجعه به میدان های میوه و تره بار، مدیرعامل سازمان میادین شهرداری تهران، کیفیت میوه های این میدان ها را بالا دانسته است. ایوب فصاحت، مدیرعامل سازمان میادین شهرداری تهران در گفت و گو با صمت با بیان اینکه میوه های عرضه شده در میادین میوه و تره بار از لحاظ کیفیت کنترل می شوند، گفت: بازدیدهای منظمی از مجموعه های میوه و تره بار توسط ناظران کیفی انجام می شود و نمونه محصولات میادین در آزمایشگاه های معتبر بررسی شده و کیفیت آنها به طور دقیق، مورد ارزیابی و نظارت قرار می گیرد.
وی درباره میزان رضایت شهروندان از کیفیت میوه های موجود در تره بار اظهار کرد: اینکه گفته می شود گاهی شهروندان از کیفیت محصولات ارائه شده در این میادین رضایت ندارند، درست نیست.
ایوب فصاحت درباره رعایت نشدن طرح خالص فروشی میوه گفت: گزارش های تخلفاتی از چنین مغازه هایی مشاهده و فرد خاطی جریمه شده است. طبق قانون جعبه نباید همراه با میوه وزن شده و میوه باید خالص وزن کشی و فروخته شود.
مدیرعامل سازمان میادین شهرداری تهران در پاسخ به این سوال که چرا اختلاف نرخ در میادین میوه و تره بار نسبت به مغازه های شهری بیشتر است، اظهار کرد: قیمتی که در میدان میوه و تره بار اصلی شهر به خریداران گفته می شود، یکسان است، اما مغازه دارها و میوه فروشی های سطح شهر به دلیل بالا بودن نرخ اجاره مغازه، مجبورند اندکی نرخ را بالا ببرند. البته این صحبت من دلیل بر این نمی شود که کار آنها درست و منطقی است. با این وجود، باید اقدامی انجام داد تا تفاوت نرخ بین میادین و مغازه ها زیاد نباشد.
ایوب فصاحت درباره نحوه خرید میوه از باغداران گفت: محصولی که از باغ خریداری می شود، نیاز به بسته بندی دارد؛ از این رو محصول با احتساب هزینه بسته بندی و حمل ونقل، نرخ گذاری شده و در میادین اصلی به فروش می رسد.
فاصله با واقعیت
صحبت های ایوب فصاحت، مدیرعامل سازمان میادین شهرداری با واقعیت فاصله زیادی دارد. براساس شواهد میدانی، اگر نظارتی بر فعالیت مغازه های میوه فروشی سطح شهر بود، همچنان شاهد افزودن وزن جعبه به وزن کشی میوه نبودیم.
کیفیت به اندازه قیمت مهم است
مهدی پیرهادی، رئیس کمیسیون سلامت محیط زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران نیز بر افزایش کیفیت محصولات تاکید دارد. وی ضمن بیان این مطلب در گفت وگو با صمت اظهار کرد: کیفیت میوه در فروشگاه های سطح شهر و همچنین میادین تره بار باید افزایش یابد. چنانچه بارها شاهد اعتراض تعدادی از شهروندان درباره کیفیت محصول ارائه شده در میادین بودیم. این عضو شورای شهر درباره نبود نرخ گذاری مناسب در میوه فروشی ها و میادین افزود: ضرورت دارد که محصولات با کیفیت و نرخ مناسب در بازار عرضه شود. اگر چنین اتفاق خوبی بیفتد، قطعا شاهد استقبال بیشتر شهروندان از این میادین خواهیم شد. پیرهادی درادامه صحبت هایش درباره تخلف بعضی از فروشندگان مبنی بر افزودن وزن جعبه های میوه در وزن کشی و محاسبه قیمت نهایی میوه، اظهار کرد: در این زمینه مطالبی را شنیده ام و خودم هم به طور اتفاقی با همین قضیه روبه رو شده ام. این موضوع در گام نخست به فروشنده تذکر داده می شود و در صورت تکرار، محل کسب پلمپ خواهد شد. این عضو شورای شهر تهران درباره روند قیمت گذاری محصولات و احتمال افزایش قیمت کالا تا رسیدن به دست مصرف کننده گفت: گاهی بخشی از محصولات کشاورزی، در فرآیند خرید از باغدار تا زمان عرضه در مغازه، دچار آسیب شده و به اصلاح هدر می رود. فروشنده بار در این شرایط برای خسارت واردشده ناچار به فروش کالا با نرخ بالاتر است. مهدی پیرهادی افزود: فقط بحث ارزان بودن میوه ها مطرح نیست و در این میان، سلامت محصول برای ما حرف اول را می زند. او گفت: تسهیل در رساندن میوه باکیفیت و نرخ مناسب، انتظاری است که شهروندان از شورای شهر و سیستم مدیریت شهری دارند. شهروندان انتظار دارند، محصولی که خریداری می کنند، کیفیت مطلوبی داشته باشد. وی با تاکید بر اینکه فرقی ندارد محصول از کجا تهیه می شود، اظهار کرد: شورای شهر تشویق شهروندان برای خرید از میادین را در اولویت های هدف گذاری خود قرار داده است. این مهم در صورتی که نرخ و کیفیت کالا رعایت شود، محقق خواهد شد. عضو شورای شهر تهران گفت: در آغاز به کار مدیریت شورای ششم، یکی از مهم ترین مباحثی که مدنظر اعضای شورا قرار گرفت، بحث آسایش و راحتی شهروندان بود.
پیرهادی در پایان صحبت هایش درباره اجرای طرح خالص فروشی خاطرنشان کرد: برخی از فروشندگان با رعایت این طرح، اقدام به فروش کالا می کنند و برخی دیگر با رعایت نکردن آن، همچنان نرخ کالا را به اضافه وزن جعبه محاسبه می کنند و در نهایت این مصرف کننده است که در این خرید متضرر خواهد شد.
سخن پایانی
با تمام این صحبت ها، باغداران نیز از وضعیت موجود رضایت ندارند. یکی از باغدارانی که محصولات خود را به میوه فروشی ها و میادین به فروش می رساند، اظهار کرد که با توجه به هزینه بالای آبیاری درختان، دیگر برایمان صرف نمی کند، محصولات خود را با نرخ پایین به فروش برسانیم. از سوی دیگر، حجم بار درختان و چیدن میوه نیاز به استخدام نیروی کار دارد که در نهایت هزینه تمام شده محصول را برای باغدار بالا می برد. این کشاورزان با گلایه از نبود قدرت چانه زنی در قیمت گذاری محصول سر زمین می گویند که گاهی مجبورند بار را به نرخ پیشنهادی از سوی خریدار به فروش برسانند، در غیر این صورت، ممکن است کل بار به دلیل تاخیر در فروش آفت زده و خراب شود و چندین برابر ضرر خواهندکرد.
