روز جهانی گردشگری هر سال در ۲۷ سپتامبر گرامی داشته می‌شود تا آگاهی جامعه بین‌المللی درباره گردشگری و ارزش اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی آن بیش از پیش افزایش پیدا کند. حال در وضعیت کنونی چرا رشد فراگیر در گردشگری اهمیت دارد و به‌عنوان شعار امسال روز جهانی گردشگری ازسوی سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) انتخاب شده است؟

تمرکز بر رشد فراگیر

حسن تقی‌زاده انصاری- کارشناس و بنیان‌گذار کسب‌وکارهای نوین در گردشگری: سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) روز جهانی گردشگری امسال را به‌عنوان روزی برای نمایان کردن قدرت گردشگری و تمرکز بر رشد فراگیر «گردشگری برای رشد فراگیر» تعیین کرده است؛ اما چرا در شرایطی که صنعت گردشگری جهان بحرانی سخت و طولانی را متحمل شده، در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ بر شعار ضرورت رشد فراگیر تمرکز شده است؟

همه‌گیری کووید۱۹ تاثیرات اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای داشته است. هم کشورهای توسعه‌یافته و هم کشورهای در حال توسعه خسارت‌های قابل‌توجهی را متحمل شده‌اند. براساس آخرین گزارش آماری سازمان جهانی گردشگری، کووید۱۹ بیش از ۴ تریلیون دلار برای اقتصاد جهان و گردشگری هزینه در بر داشته و بیش از ۳۲ میلیون نفر دچار فقر شدید شده‌اند که در کشورهای توسعه‌نیافته بیشترین میزان از این رقم را به خود اختصاص داد‌ه‌اند. براساس آخرین گزارش سازمان جهانی گردشگری، امسال صنعت گردشگری و کسب‌وکارهای مرتبط در جهان خسارتی بالغ بر ۱۷۰۰ تا ۲۴۰۰ میلیارد دلار را تجربه می‌کنند.

دفتر کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل نیز در گزارشی در سال ۲۰۲۰ میلادی اعلام کرده ورود مسافران خارجی در مقایسه با دوره پیش از همه‌گیری کرونا در سال ۲۰۱۹ به‌طور میانگین حدود ۷۳ درصد کاهش داشته است. در تازه‌ترین نمونه خسارت‌های به بار آمده به‌دلیل همه‌گیری کرونا، بیش از ۵۵۰ هزار نفر در تایلند که در صنعت گردشگری این کشور مشغول فعالیت بوده‌اند، در ۳ ماه دوم سال میلادی جاری (۲۰۲۱) شغل خود را از دست داده‌اند.

همچنین در سال ۲۰۱۹ تعداد بازدیدکنندگان بین‌المللی از ترکیه بیش از ۴۵ میلیون نفر بوده و در سال گذشته، ۱۲میلیون نفر تخمین زده شده که بیش از ۷۲ درصد افت داشته است.

بدون تردید افراد آسیب‌پذیر، فرصت و منابع مالی کمی برای رهایی از آسیب کووید دارند، به‌همین منظور است که شعار گردشگری برای رشد فراگیر انتخاب شده است، چراکه گردشگری دارای توانایی منحصربه‌فردی است که باعث می‌شود هیچ قشری از رشد و توسعه عقب نماند و تنها از این طریق است که شروع مجدد گردشگری، مردم و جوامعی که بیشترین نیاز را به آن دارند دریابد وآینده‌ای بهتر را برای همگان پی‌ریزی کند.

سفر یک نعمت رضایت‌بخش و الهام‌بخش است و وقتی از ما سلب شود، معنی واقعی آن را درک می‌کنیم. امسال، روز جهانی گردشگری با تجلیل از بازگشت چنین سرگرمی و موهبت ارزشمندی، معنای جدیدی به خود می‌گیرد. شروع و آغاز مجدد گردشگری، به بهبود و رشد فراگیر آن کمک خواهد کرد.

رشد فراگیر چیست و UNWTO چه اهدافی را دنبال می‌کند؟

رشد فراگیر مفهومی است که فرصت‌های برابر را برای ذی‌نفعان گردشگری با منافع ناشی از توسعه گردشگری پیش می‌برد و صدالبته توسعه پایدار گردشگری مستلزم رشد فراگیر است.

گردشگری هنگامی که براساس تعامل گسترده ذی‌نفعان و اصول توسعه پایدار بنا شده باشد، می‌تواند از طریق ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه اقتصادی در مناطق شهری و روستایی به رشد بیشتر و فراگیرتر کمک کرده و ظرفیت‌ها، تعاملات و تاثیرات اقتصادی و اجتماعی را ارتقا

دهد. محیط پویای جهانی امروز، جایی که بحران‌های گردشگری (مانند بلایای طبیعی وغیرطبیعی، همه‌گیری‌ها و شرایط سیاسی-اجتماعی) دولت‌ها و ملت‌ها را تهدید می‌کند و ممکن است این عوامل غیرقابل پیش‌بینی تاثیرات زیادی به‌دنبال داشته باشد.

در پاسخ به این تغییرات غیرمنتظره و تغییرات جمعیتی، باید استراتژی‌ها و دستورالعمل‌های جدیدی برای ایجاد ارزش مشترک بین نیازهای اجتماعی، فرهنگی و تفریحی و نیازهای شرکت‌ها و کارگزاران در نظر گرفته شود. در سال‌های اخیر، «رشد فراگیر» توجه زیادی از دولت‌ها، سیاست‌گذاران، سازمان‌های بین‌المللی و پژوهشگران را برای مقابله با مشکلات و محدودیت‌های متعدد توسعه گردشگری و رفتارهای گردشگری جلب کرده

است. رقابت‌پذیری گردشگری را می‌توان قابلیتی برای ایجاد یک سیستم گردشگری پایدار و ایجاد رشد فراگیر از طریق جمع‌آوری منابع گردشگری، ایجاد ارزش گردشگری و اجرای سیاست‌های موثر گردشگری در شهرها یا استان‌ها تعریف کرد.

براساس اهداف UNWTO گردشگری و رشد فراگیر برای رسیدن به توسعه پایدار ۴ هدف از اهداف هفده‌گانه خود از جمله اهداف یک (رفع یا کاهش فقر)، ۵ (برابری جنسیتی)، ۸ (کار مناسب و رشد اقتصادی) و ۱۰ (کاهش نابرابری) را به‌این منظور قرار داده است.

سازمان جهانی گردشگری در نظر دارد این بازار اقتصادی و پویا را به سمت بهبودی کامل و رشد فراگیر هدایت کند؛ از این ‌رو برای شروع مجدد و رشد گردشگری تمرکز خود را بر سه موضوع مشارکت، حمایت و نگاه به آینده قرار داده است.

در این زمینه کشورهای عضو نیز با بهره‌گیری از شعار و اهداف تعیین‌شده درصدد تغییرات و اصلاحات لازم برای استفاده از فرصت‌های پیش‌رو، با گرامیداشت این روز متعهد می‌شوند با کمک به رشد گردشگری در تمامی سطوح متنوع این صنعت در ایجاد دنیایی نیک‌فرجام و صلح‌آمیزتر تلاش و آینده‌ای بهتر را برای همگان پی‌ریزی کنند.

پیام آقای دبیر کل

زوراب پولولیکاشویلی در پیامی به‌مناسبت روز جهانی گردشگری با تاکید بر شعار «گردشگری برای رشد فراگیر» از تمامی کشورها، اعضای وابسته و دولت‌ها برای بزرگداشت این روز دعوت کرد. به گزارش مهر، در متن پیام زوراب پولولیکاشویلی دبیر کل سازمان جهانی گردشگری آمده است: «تمایل بشر برای سفر و کاوش، امری جهانی است. به همین دلیل است که گردشگری باید روی همگان گشوده باشد؛ بنابراین مزایای فراوان اجتماعی و اقتصادی که گردشگری به ارمغان می‌آورد، باید برای همه در دسترس باشد. روز جهانی گردشگری ۲۰۲۱ قدرت گردشگری برای رشد فراگیر را نمایان می‌کند.

با گرامیداشت این روز ما متعهد می‌شویم که با رشد گردشگری، منافع ناشی از آن را در تمامی سطوح گسترده و متنوع این صنعت، از بزرگ‌ترین شرکت هواپیمایی گرفته تا کوچک‌ترین مشاغل خانوادگی، احساس کنیم.

امروز، ما دوباره متعهد می‌شویم همچنانکه پیش می‌رویم و از طریق گردشگری برای ایجاد دنیایی نیک‌فرجام و صلح‌آمیزتر تلاش می‌کنیم، هیچ کس را نادیده نخواهیم گرفت. این تعهدی به‌هنگام و ضروری است. وقفه در سفرهای بین‌المللی ناشی از همه‌گیری، وابستگی و پیوند گردشگری با جوامع ما را آشکار کرده است. تاثیرات اقتصادی و اجتماعی همه‌گیری بسیار فرابخشی بوده و در بسیاری از نقاط، آسیب‌پذیرترین افراد جامعه بیشتر از همه متضرر شده‌اند. تلاش برای رشد فراگیر به این معناست که همگان از چشم‌انداز بهینه گردشگری برخوردار شوند.

تنها از این طریق است که شروع مجدد گردشگری می‌تواند مردم و جوامعی را که درحال‌حاضر بیشترین نیاز به آن را دارند، دریابد و آینده‌ای بهتر را برای همگان پی‌ریزی کند. از تمام کشورهای عضو، اعضای وابسته، دولت، مقاصد و مشاغل گردشگری برای پیوستن به ما در بزرگداشت این روز استقبال می‌کنیم، زیرا اهمیت گردشگری در هر بخشی از جوامع ما بیش از هر زمان دیگری مشهود است.»

سخن پایانی

رشد فراگیر مفهومی است که فرصت‌های برابر را برای ذی‌نفعان گردشگری با منافع ناشی از توسعه گردشگری پیش می‌برد و صدالبته توسعه پایدار گردشگری مستلزم رشد فراگیر است. گردشگری، هنگامی که براساس تعامل گسترده ذی‌نفعان و اصول توسعه پایدار بنا شده باشد، می‌تواند از طریق ایجاد فرصت‌های شغلی و توسعه اقتصادی در مناطق شهری و روستایی به رشد بیشتر و فراگیرتر کمک کرده و ظرفیت‌ها، تعاملات و تاثیرات اقتصادی و اجتماعی را ارتقا دهد. محیط پویای جهانی امروز، جایی که بحران‌های گردشگری (مانند، بلایای طبیعی و غیرطبیعی، همه‌گیری‌ها و شرایط سیاسی-اجتماعی) دولت‌ها و ملت‌ها را تهدید می‌کند و ممکن است این عوامل غیرقابل پیش‌بینی تاثیرات زیادی داشته باشند.