یکی از موضوعات مورد بحث در کشور ما پیری جمعیت و کاهش زاد و ولد بوده و تا جایی پیش رفته است که مجلس تصمیماتی مبنی بر طرح‌های تشویقی برای افرادی که فرزندآوری داشته باشند در نظر گرفته است. کار تا جایی پیش رفته که دولت با همراهی نمایندگان مجلس را بر آن داشته با اتخاذ تدابیری مردم را به سمت فرزندآوری هدایت کنند. یکی از آنها وام فرزند آوری یکی است که مبلغ آن برای فرزند اول تا پنجم به ترتیب ۲۰، ۴۰، ۶۰، ۸۰ و ۱۰۰ میلیون تومان است و به ازای فرزندان پنج به بعد این میزان ثابت بوده و همان ۱۰۰ میلیون است. دیگر طرح تشویقی اهدا خودرو به مادران بود؛ زنانی که فرزند دوم به دنیا بیاورند می‌توانند بدون قرعه‌کشی، از کارخانه‌های خودروساز داخلی خودرو بگیرند، اما ایرانخودرو اعلام کرده، فقط مادرانی که فرزند دوم آنان از تاریخ ۱۴۰۰.۸.۱۹ به بعد به دنیا آمده می‌توانند از تسهیلات خودرو استفاده کنند.

اکنون سوالی که وجود دارد آنکه با تمام این مزایا و چنین شرایط اقتصادی در جامعه ما کسی حاضر به فرزندآوری می‌شود؟ افزایش سن جمعیت چه پیامد هایی می‌تواند داشته باشد؟ مصطفی آب روشن در رابطه با این موضوع به گسترش نیوز می‌گوید: یکی از پیامدهای کاهش نرخ باروری در کشور به هم خوردن تعادل جمعیت مولد و جوان کشور با سالمندان جامعه است.

وی ادامه داد: کاهش نرخ باروری به شکل نگران کننده‌ای تناسب جمعیتی را به نفع بحران سالمندی افزایش می‌دهد. بطور کلی دو عامل مهم در فرآیند پیری جمعیت جهان نقش دارد؛ نخستین مولفه پیشرفت‌های پزشکی، اجتماعی و اقتصادی است که سبب افزایش امید به زندگی و کاهش مرگ و میر گردیده در نتیجه روز به روز بر تعداد سالمندان جهان افزوده می‌شود دومین مولفه کاهش نرخ رشد جمعیت و فرزند اوری است.

آب‌روشن با اشاره به اینکه پیری جمعیت سرعت دو چندانی به خود گرفته است در این راستا ادامه داد: پایش جمعیتی در ایران نشان می‌دهد که روند سالمندی جمعیت با سرعت و شدت بیشتری استمرار دارد. زیرا نرخ رشد جمعیت سالمندان در ایران بیش از سه برابر میانگین رشد جمعیت در کل کشور است. درحال‌حاضر ۱۰ درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل می‌دهند اما با نرخ رشد جمعیت فعلی که در حال متوقف شدن است تا سال ۱۴۲۵ بیش از یک سوم جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد. به عبارتی از دست دادن درصد قابل توجهی از جمعیت مولد کشور که به طور بالقوه می‌توانستند در چرخه ی تولید و کار، مسیر پیشرفت را هموار کنند.

حرکت شتابان به سمت پیری

پیری جمعیت حرکت شتابانی داشته و ممکن است در سال‌های آتی حتی نیروی کافی برای کار نداشته باشیم. اما نمی‌توان به هیچ کس خرده گرفت چرا که شرایط اقتصادی بر این مسئله دامن زده و جوانان به دلیل نگرانی هایی که دارند اغلب یک فرزند دارند یا به فرزند آوری فکر نمی‌کنند. آب روشن در رابطه این موضوع می‌گوید: شاید تغییر ساختار جمعیتی رابطه ی معناداری با توسعه و تحولات اقتصادی داشته باشد، اما کاربست این تئوری در جامعه‌ای که بیش از ۱۳ میلیون حاشیه نشین دارد و از ابتدایی‌ترین حمایت‌های اقتصادی و اجتماعی بی‌بهره هستند نشان دهنده سطحی نگری و نداشتن رویکردی جامعه شناختی است.

با لوایح امکان کنترل جمعیت وجود ندارد

این جامعه شناس با اشاره به اینکه دستوری بودن افزایش جمعیت کاری را از پیش نمی‌برد در این زمینه توضیح داد: ما نمی‌توانیم و نباید با تصویب لوایح روی کاغذ و با نگاهی دستوری نرخ جمعیت را مدیریت کنیم، زیرا زیر ساخت‌های اقتصادی و فرهنگی آن را اماده نکرده‌ایم؛ ما زمانی می‌توانیم مقدمات این طرح را پی ریزی کنیم که زمینه‌های اشتغال طبقات فرو دست و حاشیه نشین فعلی را فراهم کنیم؛ به عبارتی مقدماتی بایستی فراهم گردد، که قشر متوسط جامعه از لحاظ آماری به حداکثر برسد، لذا در چنین شرایطی طرح‌های تشویقی اثر‌گذار خواهد بود. در غیر اینصورت افزایش کمّی جمعیت به‌خصوص در طبقات فرو دست، به جرم، جنایت و خشونت در جامعه دامن خواهد زد.

آب روشن در خاتمه اضافه کرد: در واقع جمعیت با لحاظ کردن دو بعد کمی و کیفی به طور همزمان، منشأ بسیاری از تحولات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و امنیتی می‌باشد، اما تاکید بیش از حد بر افزایش کمّی جمعیت بدون برنامه‌ریزی جهت بهره‌مندی شهروندان از یک زندگی متقاعد‌کننده، قطعا ما را با بحران‌های عمیق اجتماعی و امنیتی روبه‌رو خواهد کرد.